Theo ThS. BS Nguyễn Ngọc Đan, chuyên khoa Ngoại Tiêu hoá, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, tắc ruột là tình trạng ngừng trệ sự lưu thông của dịch tiêu hoá và hơi trong lòng ruột dẫn đến ứ trệ dịch tiêu hoá trong lòng ruột ở phía trên chỗ tắc làm cho người bệnh bị nôn, đau bụng, bí trung đại tiện.
Có nhiều nguyên nhân gây tắc ruột, trong đó tắc ruột do bã thức ăn là nguyên nhân phổ biến. Đã có nhiều trường hợp người bệnh phải nhập viện cấp cứu vì tắc ruột, nguyên nhân do ăn các thực phẩm nhiều chất xơ, dai, khó tiêu hoá như: măng khô, mít, quả hồng, cam, ổi…
Khi bị tắc ruột do bã thức ăn, bệnh nhân thường có biểu hiện đau bụng thành từng cơn, giữa các cơn đau bệnh nhân dễ chịu hơn. Nôn ra thức ăn cũ, dịch tiêu hoá. Nguyên nhân do dịch thể trong lòng ruột bị ứ trệ lại phía trên chỗ tắc. Bệnh nhân không trung tiện và đại tiện được.
Bụng chướng hơi và có xu hướng tăng lên nếu không được điều trị. Tuy nhiên, một số trường hợp vị trí tắc ở cao (gần dạ dày) bụng chướng ít, thậm chí không chướng. Do đó để tránh tình trạng tắc ruột người tiêu dùng nên thận trọng khi ăn những loại thực phẩm dưới đây:
Theo bác sĩ tại Bệnh viện Bãi Cháy Quảng Ninh, tannin là chất tạo nên vị chát đắng trong trà đặc, cà phê, rượu vang, trái cây còn non, bắp chuối… Tannin có thể gây táo bón, ức chế hấp thu chất sắt trong thực phẩm nên có thể gây thiếu máu, thiếu sắt nếu sử dụng thường xuyên. Tannin có nhiều trong trà đặc, do đó không nên uống trà khi đói. Dưới tác động của acid dạ dày, tannin dễ kết tủa làm kết dính các sợi xơ thực vật, tạo thành khối bã rắn chắc.
Quả ổi chứa nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là hàm lượng vitamin C cao rất tốt cho sức khoẻ. Tuy nhiên, nếu ăn nhiều hoặc ăn ổi ương, ổi non còn nhiều chất chát sẽ có hại cho người bị bệnh dạ dày hoặc táo bón. Kể cả ăn ổi chín, nếu không bỏ hạt ổi cũng gây khó tiêu, cản trở tiêu hóa. Trên thực tế có nhiều trường hợp trẻ phải nhập viện cấp cứu vì bị tắc ruột do ăn nhiều ổi hoặc ăn quá nhiều hạt gây tắc ruột non.
Quả sung là một trong những loại trái cây nhiều chất xơ tự nhiên. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều loại quả này, nhất là lúc đói, các chất tanin cộng với hàm lượng chất xơ cao sẽ kết tụ dưới tác dụng của axit dạ dày khiến đầy bụng, khó tiêu. Ăn nhiều sẽ vón lại tạo thành khối bã rắn chắc, dễ dẫn đến tắc ruột.
Ăn hồng xiêm tốt cho sức khỏe đường ruột nhưng ăn quá nhiều chúng có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa. nếu ăn quá nhiều hồng xiêm, lượng chất xơ tăng lên sẽ tạo thành lớp màng ngăn chặn quá trình tiêu hóa thức ăn trong dạ dày. ngoài ra, chất tannin có rất nhiều trong quả hồng xiêm, đặc biệt là hồng xiêm chưa chín kỹ cũng là nguyên nhân gây khó tiêu, đầy hơi, táo bón, thậm chí tắc ruột.
Măng cũng là loại thực phẩm phổ biến gây tắc ruột. Dù lượng chất xơ trong măng giúp cải thiện đường tiêu hóa nhưng với người bị đau dạ dày ăn măng khiến cho việc tiêu hóa trở nên khó khăn hơn. Tình trạng ứ đọng thức ăn trong dạ dày khiến thức ăn bị lên men, sinh khí và gây ợ chua, đầy bụng, đau dạ dày… Đặc biệt, măng già và măng khô lượng chất xơ càng nhiều, càng làm tăng nguy cơ đau dạ dày và một trong những thủ phạm dễ gây tắc ruột khi ăn.
Cũng theo các bác sĩ, thời điểm ăn hoa quả không phù hợp cũng có thể làm tăng thêm nguy cơ hình thành bã thức ăn. Vì ăn khi đói, dạ dày còn trống rỗng, nồng độ HCl cao, một số hoa quả có nhiều chất xơ, có nhiều nhựa, dễ bị kết tủa, làm kết dính các sợi xơ thực vật, tạo thành khối bã rắn chắc. Cộng thêm thói quen ăn quá nhanh, nhai không kỹ là một trong những nguyên nhân dẫn đến nguy cơ gây tắc ruột do bã thức ăn.
Vì vậy, để ngăn hình thành bã thức ăn do các quả nhiều xơ và tanin trước khi ăn các món có nhiều nhựa như ổi, hồng ngâm, măng khô, cần phải ăn khi no. Để phòng nguy cơ tạo khối bã thức ăn đường tiêu hóa cần lưu ý cách ăn uống cho người cao tuổi như thức ăn phải nấu chín, ninh nhừ, nhai kỹ khi ăn; uống đủ nước, ít nhất là 2 lít nước/ngày; tập thể dục đều đặn giúp ruột được kích thích, dễ dàng co bóp và lưu thông tốt...