Theo thống kê của Tổng liên đoàn lao động (LĐLĐ) Việt Nam, lẽ ra, cả nước phải có trên 16 triệu lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH)
Theo thống kê của Tổng liên đoàn lao động (LĐLĐ) Việt Nam, lẽ ra, cả nước phải có trên 16 triệu lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), nhưng hiện mới có khoảng 10,5 triệu lao động đóng BHXH, vẫn còn khoảng 5,5 triệu người thuộc diện phải tham gia nhưng vẫn đứng ngoài BHXH. Đáng chú ý, với số nợ BHXH tăng đều qua các năm, an toàn của Quỹ BHXH và quyền lợi của hàng triệu
người lao động đang bị ảnh hưởng.
Trốn đóng BHXH để... trả lương cho người lao động
Dù BHXH là một chính sách lớn liên quan trực tiếp đến quyền lợi của hàng triệu lao động, nhưng trên thực tế, tình trạng chủ doanh nghiệp (DN) nợ hoặc đóng một cách đối phó, thậm chí là dùng tiền đóng BHXH vào việc khác vẫn diễn ra thường xuyên ở mức độ đáng báo động.
Theo số liệu từ BHXH Việt Nam, dù nợ đọng giảm nhưng tổng nợ BHXH hiện vẫn trên 5.500 tỉ đồng, trong đó khoảng 600 - 800 tỉ nợ dai dẳng, chưa có biện pháp xử lý. Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đỗ Thị Xuân Phương cho biết, gần như 100% DN đều chậm đóng BHXH. Có DN 900 lao động nhưng chỉ đóng BHXH cho 130 người. Có nơi lao động đã đóng tiền BHXH rồi, nhưng DN sử dụng vào việc khác.
Tại buổi sơ kết Chương trình phối hợp giám sát việc thực hiện pháp luật về BHXH diễn ra mới đây, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Đức Lượng đưa ra thông tin, ở hầu hết các địa phương đều có DN ký hợp đồng lao động dưới ba tháng, ký nhiều lần để trốn đóng BHXH. Còn tồn tại tình trạng DN đóng BHXH với mức tiền công và tiền lương thấp hơn so với thực tế. Năm 2014, Thanh tra Chính phủ tổ chức thanh tra chuyên đề BHXH, BHYT tại 60/63 địa phương, cả 1.261 DN được thanh tra đều vi phạm chậm đóng BHXH và BHYT, số nợ đọng đến thời điểm thanh tra hơn 1.440 tỉ đồng. Riêng 68 DN do Thanh tra Chính phủ trực tiếp thanh tra số nợ là gần 360 tỉ đồng.
Ðề xuất bổ sung tội danh trốn đóng BHXH vào Bộ luật Hình sự
Kết quả Chương trình phối hợp giám sát liên ngành giữa 5 cơ quan gồm: Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam, Tổng LĐLĐ Việt Nam, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Thanh tra Chính phủ và BHXH Việt Nam liên quan đến thực hiện pháp luật về BHXH năm 2014 ở các tỉnh: Hưng Yên, Bắc Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, Tiền Giang đã phát hiện số nợ BHXH trên 520 tỷ đồng của 152.565 người lao động làm việc tại 5.272 đơn vị (tính đến tháng 9/2014).
Tại 12 DN thuộc 4 tỉnh mà đoàn làm việc có 4/12 DN đóng chậm, thiếu tiền BHXH với số tiền lớn và thời gian dài. 8/12 DN thường đóng chậm từ 1-2 tháng chưa đúng quy định. 11/12 DN chưa xây dựng hệ thống thang, bảng lương theo Nghị định 49/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Từ tháng 1/2013 đến thời điểm giám sát (từ ngày 21 đến 31/10/2014), tổng số nợ BHXH của 12 DN là trên 7,1 tỷ đồng...
Theo Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Mai Đức Chính - Trưởng đoàn liên ngành đánh giá, số nợ BHXH này so với quy mô DN và số lao động trên địa bàn các tỉnh là tương đối lớn. Sai phạm được phát hiện thì có nhiều, nhưng đáng nói là cơ quan quản lý không nắm được số lao động của các DN. Ví dụ như: DN có 1.000 lao động nhưng họ khai chỉ có 500 lao động và đóng BHXH cho 500 người này, còn 500 lao động còn lại họ né tránh, không đóng BHXH thì không biết được - ông Mai Đức Chính nêu thực tế.
Từ báo cáo kết quả của đoàn giám sát liên ngành, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết sẽ kiến nghị Quốc hội xem xét, bổ sung tội danh trốn đóng BHXH và tội chiếm dụng tiền đóng BHXH của người lao động vào Bộ luật Hình sự (sửa đổi). Trước đó, báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sửa đổi Bộ luật Hình sự, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường đưa ra thông tin trong số những nội dung cần sửa đổi, bổ sung nhằm góp phần bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cơ quan soạn thảo đề nghị quy định là tội phạm với hành vi trốn đóng BHXH, gian lận BHXH của người lao động.
Năm 2015, 5 cơ quan, tổ chức liên ngành là Tổng LÐLÐ Việt Nam (cơ quan chủ trì), Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Bộ LÐ-TB&XH; BHXH VN và Thanh tra Chính phủ cho biết sẽ tiến hành triển khai và thực hiện pháp luật về BHXH trên địa bàn 6 tỉnh: Nam Ðịnh, Hà Nam, Khánh Hòa, Phú Yên, Ðồng Tháp và An Giang. Thời gian triển khai giám sát từ tháng 5 đến tháng 10/2015. Nội dung giám sát bao gồm: việc chỉ đạo triển khai, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về BHXH ở địa phương; công tác quản lý nhà nước và phối hợp, chỉ đạo việc thanh tra, kiểm tra, giám sát và giải quyết khiếu nại tố cáo...
Thái Bình