Đậu Hà Lan, cây Thuốc chữa kiết lỵ

Đậu Hà Lan - Pisum sativum L., thuộc họ Đậu - Fabaceae.

Mô tả

Cây thảo thấp hoặc mọc leo. Lá kép gồm 1 - 3 đôi lá chét, các lá chét đầu cuống thường biến thành tua cuốn; lá kèm rất lớn. Chùm hoa ở nách lá, hoa to màu trắng hoặc màu tím. Quả đậu dẹt, màu xanh, có mỏ nhọn, chứa 5 - 6 hạt gần hình cầu.

Bộ phận dùng

Hạt - Semen Pisi Sativi.

Nơi sống và thu hái

Đậu hà lan có nguồn gốc ở vùng tây á hay âu châu, là một loại đậu cao cấp đã có một lịch sử trồng trọt từ mấy ngàn năm nay và được trồng ở hầu khắp châu âu, châu mỹ và nhiều nước châu á, châu phi. ở nước ta, nhiều địa phương ở các tỉnh phía bắc đều có trồng trong mùa đông nhất là ở các tỉnh thượng du bắc bộ. người ta đã tạo ra nhiều giống đậu hà lan khác nhau; có giống thân lùn; có giống leo cao 2-3m; có giống trồng lấy quả non ăn; có giống trồng để ăn hạt và cũng có giống trồng chủ yếu để lấy dây lá làm thức ăn cho gia súc. ta thường trồng giống đậu leo.

Thành phần hoá học

Hạt đậu hà lan khô chứa 22,8% protid, 0,7 - 1,5% lipid, 55,2% glucid, 5,2 - 7,7% cellulose, 2,5 - 3,5% tro; còn có phosphor, sắt, kalium, iod (1730mg%) và các vitamin a, b, c. các acid amin trong hạt đậu hà lan gồm tyrosin 2,87%, tryptophan 1,17%, lysin 4,60%, arginin 11,42% histidin 2,49%, cystin 0,89%. hạt đậu chứa alcaloid trigonellin; tro của hạt chứa as 0,026mg% và có alcaloid piplartine. dầu hạt chứa galactolipit.

Tính vị, tác dụng

Đậu hà lan làm tăng năng lượng, giúp sự vận chuyển đường ruột. người ta nhận thấy dầu hạt có hiệu quả chống hormon Sinh d*c, đối lập với hormon Sinh d*c nam, tạo ra sự vô sinh.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Đậu Hà Lan là loại đậu có giá trị kinh tế cao.

Quả non làm rau xanh giàu chất dinh dưỡng cho người; hạt có hàm lượng bột và protein cao nên làm thức ăn tốt cho người và gia súc. ta thường lấy quả non xào, luộc ăn và hạt dùng hầm thịt. đậu hà lan xào hay nấu ăn tươi rất dễ tiêu hoá và làm cho sự vận chuyển đường ruột được dễ dàng. khi dùng khô thì bột đều chứa các hoạt chất đậm đặc lại, nên người ta thường phơi khô tán bột, dùng chủ yếu trong việc làm mứt. ở ân độ, hạt nếu ăn sống có thể gây ra kiết lỵ, còn ở tây ban nha, người ta dùng đậu hà lan làm Thuốc dịu và Thuốc đắp.