Ngày Ung thư thế giới: 10 việc cần làm ngay để không bị bệnh ung thư hỏi thăm

Ngày thế giới phòng chống ung thư hay ngày ung thư thế giới là một sự kiện toàn cầu được tổ chức vào ngày 4 tháng 2 nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về căn bệnh ung thư, cách phòng chống, phát hiện và điều trị bệnh.

Mới đây, cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IACR, thuộc WHO) vừa công bố số liệu về bệnh ung thư tại 185 quốc gia, vùng lãnh thổ trong năm 2020. So với năm 2018, thế giới ghi nhận thêm hơn 2 triệu ca mắc mới ung thư, lên gần 19,3 triệu ca và số ca Tu vong tăng từ 9,6 triệu ca (2018) lên 9,96 triệu ca (2020).

Năm 2020, tỷ lệ mắc ung thư vú lần đầu tiên vượt qua ung thư phổi, trở thành "căn bệnh ung thư lớn nhất thế giới", chiếm 11,7% các ca ung thư mới. Tiếp theo là ung thư phổi (11,4%), ung thư đại trực tràng (10,0%) và ung thư tuyến tiền liệt (7,3%). Trong đó, tỷ lệ Tu vong do ung thư phổi đứng đầu (18%), cao hơn nhiều so với ung thư đại trực tràng (9,4%).

Theo thống kê, 5 loại ung thư hàng đầu thế giới ghi nhận là: Ung thư vú, ung thư phổi, ung thư đại đại trực tràng, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư dạ dày.

Chủ đề của Ngày phòng chống ung thư thế giới giai đoạn 2019-2021 là “Tôi đang và tôi sẽ”, nhằm chống lại những lầm tưởng, thái độ tiêu cực và niềm tin sai lầm liên quan đến bệnh ung thư.

Dữ liệu mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy cứ 5 người trên thế giới thì có 1 người mắc bệnh ung thư trong đời, 1/8 nam giới và 1/11 phụ nữ ch*t vì ung thư. Trong số đó, ung thư phổi là căn bệnh Gi*t người nhiều nhất ở nam giới và ung thư vú là bệnh có tỷ lệ mắc cao nhất ở nữ giới. Ngoài ra, ung thư cũng là nguyên nhân gây Tu vong hàng đầu ở trẻ em và thanh thiếu niên, hàng năm có khoảng 400.000 trẻ em được chẩn đoán mắc bệnh ung thư.

Trước khi ung thư phát triển thường có những dấu hiệu cảnh báo

Một đặc điểm của bệnh ung thư là càng phát hiện sớm thì điều trị càng hiệu quả và tỷ lệ sống của bệnh nhân càng cao. Vì vậy, làm thế nào để phát hiện ung thư sớm nhất có thể đã trở thành một chủ đề được quan tâm. Theo các chuyên gia y tế thì ung thư không xuất hiện đột ngột mà là một quá trình diễn ra chậm.

Ví dụ, sự phát triển của ung thư dạ dày có một quá trình chung như niêm mạc dạ dày bình thường, viêm dạ dày nông mãn tính, viêm dạ dày teo mãn tính... Viêm dạ dày teo mãn tính có thể được chẩn đoán thông qua nội soi dạ dày và sinh thiết niêm mạc. Miễn là nó được điều trị thường xuyên trong giai đoạn mãn tính, nó thường không trở thành ung thư.

Ví dụ khác, hơn 95% trường hợp ung thư ruột kết xuất phát từ u tuyến ruột kết, thường mất từ 5 đến 15 năm để chuyển thành ung thư. Ở giai đoạn này, cắt polyp qua nội soi đại tràng có thể làm giảm tỷ lệ mắc ung thư ruột rất nhiều.

Có một bộ ba về sự xuất hiện của ung thư gan là viêm gan, xơ gan và ung thư gan. Nếu có tiền sử viêm gan B với cơ sở là xơ gan thì bạn sẽ có nguy cơ ung thư gan cao hơn.

Ngày Ung thư thế giới: 10 việc cần làm để tránh ung thư

Để hạn chế đà phát triển của bệnh ung thư, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) đã ban hành một kế hoạch chống ung thư cấp một trong 10 năm tới, được gọi là "Kế hoạch tổng thể 2030 về Phòng chống ung thư và Giảm Tu vong", trong đó liệt kê 10 việc cần thiết cần phải làm:

1. Từ bỏ hút Thu*c

Kiểm soát Thu*c lá là "ưu tiên hàng đầu" để phòng chống ung thư. Kể từ năm 1991, tỷ lệ Tu vong do ung thư ở Hoa Kỳ đã giảm 26%, hơn một nửa trong số đó là do sự giảm hút Thu*c lá.

Khuyến nghị: Bỏ Thu*c lá có lợi cho mọi người ở mọi lứa tuổi. Hút Thu*c có thể rút ngắn tuổi thọ hơn mười năm. Nếu bạn bỏ Thu*c trước 40 tuổi, bạn có thể lấy lại được 9 năm tuổi thọ.

2. Hạn chế rượu bia

Năm 1987, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) lần đầu tiên phân loại rượu là chất gây ung thư. Uống rượu bia quá mức có thể gây ra nhiều tác động xấu đến cơ thể, có liên quan đến ít nhất 7 bệnh ung thư.

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo phụ nữ không nên uống nhiều hơn 1 chén rượu mỗi ngày và nam giới không nên uống quá 2 chén. Nhiều bằng chứng cho thấy rằng ngay cả uống một lượng nhỏ rượu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, bao gồm cả ung thư vú. Vì vậy, để ngăn ngừa ung thư, không nên uống rượu bia.

3. Có chế độ ăn uống lành mạnh

Thịt xông khói, giăm bông, xúc xích và xúc xích đều được Tổ chức Y tế Thế giới liệt vào nhóm chất gây ung thư đầu tiên. Ăn thịt chế biến sẵn làm tăng 18% nguy cơ ung thư đại trực tràng. Những loại thực phẩm nên ăn nhiều mỗi ngày bao gồm: Trái cây, rau, ngũ cốc, protein và các sản phẩm từ sữa. Ngoài ra hãy chú ý đến việc hấp thụ chất béo, natri và đường, tránh được tình trạng béo thì càng tốt.

4. Vận động hàng ngày

Tập thể dục không chỉ giúp giảm cân, giữ dáng mà còn ngăn ngừa ung thư. Các hướng dẫn tập thể dục của Mỹ khuyến nghị rằng người lớn nên tập thể dục nhịp điệu cường độ trung bình ít nhất 150 phút (như đi bộ nhanh) mỗi tuần; hoặc 75 phút tập thể dục cường độ cao (như chạy bộ); hoặc kết hợp cả hai hình thức tập với thời lượng bằng nhau.

5. Tránh xa mầm bệnh

Một số bệnh nhiễm trùng do virus (như HPV, HIV và vi rút viêm gan B) làm tăng nguy cơ ung thư. Hiện tại, có nhiều mầm bệnh đã được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xác định là gây ung thư, bao gồm:

- 1 vi khuẩn: Helicobacter pylori;

- 5 virus: Virus viêm gan B, virus viêm gan C, virus u nhú ở người (HPV), virus Epstein-Barr, virus gây suy giảm miễn dịch ở người...

- 3 loại ký sinh trùng: Sán lá gan, Clonorchis sinensis (sán lá gan nhỏ), Schistosoma haematobium.

Ngoài ra, để phòng tránh các bệnh nhiễm trùng thường gặp trong cuộc sống nói chung, khuyến cáo:

- Cần tiêm phòng vắc-xin HPV, vệ sinh cá nhân, quan hệ T*nh d*c an toàn để phòng ngừa ung thư cổ tử cung...

- Phụ nữ đã quan hệ T*nh d*c nên khám sàng lọc mỗi năm một lần;

- Để phòng ngừa ung thư dạ dày nên rửa tay trước khi ăn;

- Phòng ngừa ung thư gan: Tiêm vắc xin viêm gan B và viêm gan C...

- Tiêm vắc xin EB phòng bệnh ung thư vòm họng, chú ý tránh lây truyền miệng và lây qua đường hắt hơi.

6. Kiểm soát cân nặng

Béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường, các bệnh về xương khớp mà còn tăng nguy cơ ung thư. Có hơn 20 loại ung thư khác nhau liên quan đến béo phì, trong đó đáng chú ý nhất là ung thư trực tràng, ung thư nội mạc tử cung và ung thư biểu mô tuyến thực quản.

7. Tầm soát ung thư

Đối với hầu hết các bệnh ung thư, khả năng sống sót sẽ cao hơn nếu bệnh được phát hiện và điều trị sớm. Các tầm soát ung thư sau đây cần được thực hiện thường xuyên: Tầm soát ung thư vú, tầm soát ung thư cổ tử cung, tầm soát ung thư đại trực tràng, tầm soát virus viêm gan C, tầm soát HIV, tầm soát ung thư phổi...

8. Chống nắng để giảm nguy cơ ung thư da

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với ung thư da. Hầu như 86% trường hợp ung thư da u hắc tố và 90% ung thư da không hắc tố có liên quan đến bức xạ tia cực tím mặt trời. Khuyến cáo: Tránh ánh nắng trực tiếp vào buổi trưa, sử dụng kem chống nắng phù hợp, đội mũ rộng vành và đeo kính râm, mặc quần áo chống nắng.

9. Giảm bức xạ y tế không cần thiết

Tất cả các bức xạ ion hóa đều là chất gây ung thư. Dữ liệu năm 2006 cho thấy 48% bức xạ ion hóa đến từ thiết bị y tế, bao gồm cả việc tiếp xúc trong quá trình chẩn đoán và điều trị.

10. Giảm tiếp xúc với chất gây ô nhiễm trong nhà

Ô nhiễm radon, ô nhiễm formaldehyde, ô nhiễm benzen... đều sẽ có ảnh hưởng đến sức khỏe. Trong số đó, ô nhiễm radon đã được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận là chất gây ung thư phổi phổ biến thứ hai sau Thu*c lá.

Theo ước tính của Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia, 3% đến 4% trường hợp Tu vong do ung thư phổi ở Hoa Kỳ có thể được ngăn ngừa bằng cách giảm tiếp xúc với khí radon trong nhà. Nên cải tạo nhà mới trước khi chuyển đến, nên nhờ cơ quan kiểm tra chuyên môn tiến hành kiểm tra môi trường trong nhà. Theo kết quả kiểm tra bạn có thể quyết định xem mình có thể ở được hay không tùy vào tình trạng ô nhiễm. Tốt nhất nên để nhà thông gió khoảng 6 tháng trước khi chuyển đến. Thông gió nhiều hơn trong nhà có thể làm giảm nồng độ khí radon và formaldehyde trong nhà.