Dầu cá Omega 3 và Omega-3, 6, 9 là dầu chiết xuất từ cá chứa nhiều acid béo (fatty acid) omega-3, đây là loại acid béo có 1 liên kết đôi cách xa 3 vị trí từ gốc methyl CH3 (nên gọi là omega-3). Acid béo này cực kỳ quan trọng, cơ thể chúng ta không thể tự tổng hợp (1).
Các acid này đóng vai trò quan trọng trong việc tạo hình thành vỏ của tế bào (cell membrane), trong quá trình tạo ra tính hiệu, do vậy, ảnh hưởng đến hầu như các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là tim mạch, não, và hệ miễn nhiễm.
Omega 3 còn là tên gọi chung của họ acid béo, có 3 loại acid béo quan trọng mà cơ thể cần: Eicosapentaenoic acid (EPA) và docosahexaenoic acid (DHA), chủ yếu có nguồn gốc từ cá và rong biển nên còn gọi là omega-3. Alpha-linolenic acid (ALA) là loại acid béo thông dụng nhất trong chế độ dinh dưỡng ở phương Tây, ALA thường có trong hạt, dầu thực vật, và các loại rau cải.
Các nghiên cứu cho thấy ảnh hưởng tốt nhất của omega-3 là lên hệ tim mạch, thông qua nghiên cứu về rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp, kiểm soát nhịp tim, tăng cường hệ miễn dịch. Các nghiên cứu khác cho thấy dầu cá omega 3 làm khỏe cho tóc và da, và giảm rủi ro ung thư đường ruột.
Omega-6 và Omega-9 là các loại acid béo khác mà chúng ta thường dùng. Giống như omega-3, omega-6 (liên kết đôi cách xa 6 vị trí từ gốc methyl) là acid béo cơ thể không tổng hợp được, cần phải lấy từ bên ngoài. Omega 6 có một số tác dụng giảm viêm nhưng không tốt bằng omega 3. Omega 9, ngược lại, không phải là loại acid béo cần thiết vì cơ thể chúng ta tự tổng hợp được.
Khi chúng ta ăn uống dầu mỡ, tỉ lệ giữa các loại omega-3, 6, và 9 thường không cân bằng, lâu dài dẫn đến các bệnh lý về mỡ hay tim mạch. Tuy nhiên thực tế, người dân chủ yếu ăn omega-6 mà thiếu omega 3.
Theo các nghiên cứu, Omega-3 có cả EPA (có tác dụng tốt cho tim mạch) và DHA (tác dụng tốt hệ thần kinh). Cách tốt nhất để bổ sung omega-3 là ăn cá có các chất này (như cá hồi hay cá mòi) ít nhất 2 lần/tuần. Những trường hợp không ăn cá thường xuyên được khuyến cáo sử dụng dầu cá omega 3 thay thế. Cơ thể cần lượng EPA/DHA có trong dầu cá khoảng 250mg mỗi ngày.
Dầu cá có nhiều tác dụng, tuy nhiên việc lạm dụng dầu cá không tốt. Các nghiên cứu chỉ ra rằng sử dụng dầu cá quá nhiều lại gây hại sức khoẻ.
Thứ nhất, tăng lượng đường trong máu: Dùng omega 3 có thể làm tăng lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường. Một nghiên cứu chỉ ra dùng 8 gram axit béo omega-3 mỗi ngày dẫn đến tăng 22% lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Tuy nhiên, một nghiên cứu khác gần đây cho thấy uống dầu cá liều cao (4.4/ngày) vẫn không gây ra tiểu đường.
Thứ hai, chảy máu nướu và chảy máu cam là tác dụng phụ của việc dùng quá liều dầu cá. Một nghiên cứu cho thấy uống dầu cá có thể liên quan đến nguy cơ chảy máu cam cao hơn, với 72% bệnh nhân chảy máu khi dùng nhiều hơn 5 gram dầu cá hàng ngày. Vì vậy, bác sĩ thường khuyên bệnh nhân ngừng uống dầu cá trước khi phẫu thuật.
Thứ ba, người bị huyết áp thấp nếu dùng dầu cá liều cao có thể làm hạ huyết áp một cách không mong muốn. Vì vậy, khi bệnh nhân uống Thu*c hạ huyết áp, bệnh nhân nên cẩn thận khi dùng chung với dầu cá vì huyết áp có thể hạ thêm.
Thứ tư, tiêu chảy là một trong những tác dụng phụ thường thấy do uống nhiều dầu cá. Bụng trướng, đầy hơi, và trung tiện cũng là các tác dụng phụ đáng kể của dùng nhiều dầu cá.
Thứ năm, trào ngược axit và đau bao tử: Bệnh nhân thường gặp triệu chứng trào ngược dạ dày (GERD) như: ợ hơi, buồn nôn và khó chịu dạ dày khi dùng dầu cá liều cao. Về lâu dài, các triệu chứng có thể tiến triển thành bệnh đau bao tử.
Thứ sáu, đột quỵ do xuất huyết não: Vì dầu cá tăng khả năng chảy máu, đôi khi bệnh nhân có thể sẽ bị đột quỵ do xuất huyết trong não khi dùng kết hợp với một số Thu*c chống đông máu. Một số nghiên cứu phát hiện dùng quá liều omega-3 có thể làm giảm khả năng đông máu của máu và tăng nguy cơ đột quỵ do xuất huyết.
Thứ bảy, gây ngộ độc Vitamin A: Gần đây, nhiều loại dầu cá được bổ sung thêm vitamin A. Vì vậy, uống quá liều dầu cá có kèm vitamin A có thể gây tác dụng phụ nếu dùng quá liều như: chóng mặt, buồn nôn, đau khớp và kích ứng da. Về lâu dài, quá liều vitamin A có thể dẫn đến tổn thương gan và thậm chí suy gan trong trường hợp nặng.
Khi uống dấu cá nên uống 1g (1000mg) dầu cá/ngày cho người không bị cao mỡ triglyceride và uống 2-4g/ngày dầu cá một ngày cho người bị cao mỡ triglyceride. Uống dầu cá sau khi ăn sáng hay ăn trưa để giảm các khó chịu về đầy bụng hay tiêu chảy.
Chủ đề liên quan:
axit béo omega 3 bác sĩ chế độ dinh dưỡng dầu cá dầu thực vật giảm mỡ máu hại sức khoẻ không tốt sức khoẻ tác dụng tác dụng phụ tăng cường sức khỏe