Bánh trung thu là loại bánh truyền thống, được sản xuất và sử dụng vào mỗi dịp trung thu hàng năm.
Tuy nhiên, với độ ngọt cao và mức độ an toàn của nguyên liệu có thể khiến
bánh trung thu không tốt cho sức khỏe trẻ em, cả trước mắt và lâu dài.
bánh trung thu, từ thành phần dinh dưỡng đến an toàn thực phẩm
Về thành phần dinh dưỡng
Trong bánh có rất nhiều đường và chất béo (trừ một vài loại dành cho người ăn kiêng). Ngoài việc tạo ra hương vị đặc trưng còn là một biện pháp để bảo quản bánh dùng được lâu hơn. Về thành phần dinh dưỡng của một chiếc bánh dẻo nhân thập cẩm khoảng 170g: cung cấp 566 Kcal, 16,3g đạm, 6,6g lipid, 110,2g glucid; 1 chiếc bánh dẻo 1 trứng đậu xanh khoảng 176g: cung cấp 648 Kcal (năng lượng gấp 2 - 2,5 lần bát phở bò); 1 cái bánh nướng nhân thập cẩm khoảng 176g: cung cấp 706 Kcal, 18g đạm, 31,5g lipid và 87,5g glucid; 1 chiếc bánh nướng đậu xanh 1 trứng 176g: cung cấp 648 Kcal, 19,5g protid, 27,5g lipid, 80,6g glucid. Lượng bột đường của 1 chiếc bánh dẻo hoặc 1 bánh nướng bằng 2 - 3 bát cơm (1 bát cơm 258g), đường lại chủ yếu ở dạng đường hấp thu nhanh gây tăng đường huyết nhanh.
Về góc độ an toàn thực phẩm
bánh trung thu là một sản phẩm có đa dạng các loại thực phẩm, các loại gia vị, phụ gia thực phẩm... Mỗi loại nguyên liệu đều có nguy cơ mất an toàn thực phẩm: thực phẩm bị ôi thiu, thực phẩm nhiễm các loại nấm mốc, vi khuẩn gây bệnh (nấm mốc, tụ cầu, tả, lỵ,...) do sản phẩm quá thời hạn sử dụng, bảo quản không đúng yêu cầu...). Trong khi chế biến không đảm bảo quy trình về vệ sinh từ sơ chế nguyên liệu, nơi chế biến, dụng cụ chế biến, vệ sinh và sức khỏe của người chế biến đã làm cho sản phẩm không an toàn cho người sử dụng. Như chúng ta thấy, một chiếc
bánh trung thu thường có một gói hút ẩm, mặc dù vậy bánh không bảo quản được lâu (tối đa là 2 tháng sau khi xuất xưởng). Vì lợi nhuận, một số nhà sản xuất, kinh doanh bất chấp các quy định, các công đoạn, các quy trình về an toàn thực phẩm, làm cho sản phẩm dễ bị ô nhiễm có nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm cấp tính, mạn tính, bệnh truyền qua thực phẩm và làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng cho người tiêu dùng.Nếu ăn quá nhiều, trẻ béo phì hoặc trẻ rối loạn dung nạp glucse có thể gây ra tiểu đường. Còn ở trẻ biếng ăn, khi ăn 1 miếng bánh vào lúc đói, đường huyết tăng lên sẽ làm trẻ mất cảm giác thèm ăn trong bữa chính, càng làm trẻ chán ăn, gây nên suy dinh dưỡng. Phần lớn chất béo trong bánh từ thịt mỡ là loại chất béo no gây nhiều tác hại, chất béo lấy từ hạt dưa, hạt điều, vừng là có chút acid béo không no có lợi. Lượng chất béo trong 1 chiếc
bánh trung thu bằng 1 - 2 lần lượng chất béo trong 1 bát phở bò hoặc phở gà. Chất đạm trong bánh nướng khá cao, thường là đạm động vật, nếu bảo quản không tốt chúng dễ bị ôi, mốc gây ra ngộ độc. Vitamin và chất khoáng trong bánh không nhiều lắm, đồng thời qua chế biến và bảo quản cũng đã hao hụt đáng kể.
Ăn bánh khó tiêu do nhiều chất béo, chất đạm động vật, vì vậy chỉ cho trẻ ăn một miếng (bằng 1/8 chiếc bánh) sau bữa ăn là đủ. Ăn xong trẻ cần súc miệng ngay để không sâu răng, đặc biệt là với bánh dẻo sẽ dính chặt vào răng gây sâu răng nhiều hơn. Với trẻ béo phì, nên giới hạn lượng bánh được ăn trong ngày, khẩu phần ăn trong ngày sẽ trừ bớt phần do bánh cung cấp. Nếu ăn 1/2 bánh dẻo hoặc bánh nướng thì trong ngày phải bớt khoảng 1 bát cơm và lượng thức ăn tương ứng, đồng thời tăng lượng rau xanh để tống chất béo ra ngoài và ngăn ngừa tăng đường huyết nhanh. Nếu không giảm phần cơm thì nhớ đi bộ thêm 30 phút để tiêu hao bớt năng lượng dư thừa. Với người mắc bệnh mạn tính liên quan đến dinh dưỡng nên lựa chọn các sản phẩm dùng cho người ăn kiêng ít đường và ít chất béo, mặc dù vậy vẫn phải ăn rất hạn chế để kiểm soát lượng đường huyết tăng cao.
Làm sao để sử dụng bánh trung thu tốt cho sức khỏe?
Để bảo đảm an toàn thực phẩm
bánh trung thu, người tiêu dùng là một nhân tố quan trọng có tính quyết định. Việc lựa chọn sản phẩm, lựa chọn nhà sản xuất, lựa chọn nơi bảo quản và nơi bán sản phẩm của cơ sở kinh doanh bánh và khi sử dụng bánh, người tiêu dùng góp phần tự kiểm soát an toàn thực phẩm
bánh trung thu, góp phần bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Khi lựa chọn
bánh trung thu để đảm bảo an toàn thực phẩm, người tiêu dùng cần chú ý các tiêu chí sau:Về nhãn mác: Sản phẩm phải có nguồn gốc rõ ràng gồm có tên của nhà sản xuất, địa chỉ nơi sản xuất, có hướng dẫn sử dụng và bảo quản, có ngày sản xuất, có thời hạn sử dụng, tốt nhất là sử dụng sản phẩm mới xuất xưởng.Về chất lượng: Người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm không bị giập nát biến dạng, bao bì không rách nát, không có màu sắc khác thường, không có mùi khác lạ. Không lựa chọn, mua sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc.
ThS.BS. Nguyễn Văn Tiến (
(Trung tâm Giáo dục Truyền thông dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia))