Bộ trưởng Bộ Y tế: Phải chăm sóc sức khỏe từ khi chưa bị bệnh

Dự phòng bây giờ là làm sao để người dân biết phòng bệnh từ thói quen ăn uống, sinh hoạt, luyện tập; rồi đi khám sàng lọc, theo dõi để phát hiện bệnh sớm và kịp thời điều trị”- đây là nhấn mạnh của Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến tại Hội nghị đánh giá tiến độ thực hiện “Dự án Chăm sóc nhân dân các tỉnh Tây Nguyên giai đoạn 2” do Bộ Y tế tổ chức tại Lâm Đồng cuối tuần qua.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, trong nhiều thập kỷ qua, Việt Nam đã đạt những thành tựu đáng kể trong sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân. Hầu hết các chỉ số xã hội và sức khỏe của Việt Nam đều tương đương với những nước có thu nhập cao hơn nhiều so với Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn phải đối mặt với hàng loạt thách thức như quá tải bệnh viện, các bệnh không lây nhiễm tăng nhanh, gánh nặng bệnh tật kép, tốc độ già hóa dân số nhanh, cho người nghèo và những đối tượng dễ bị tổn thương...

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến kiểm tra công tác khám bệnh cho người dân tại Trạm y tế xã Đạ Ròn, Đơn Dương, Lâm Đồng.

Để ưu tiên đầu tư, phát triển hệ thống y tế ở các vùng khó khăn, Bộ Y tế đã đàm phán, sử dụng vốn vay của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) gần 100 triệu USD cho 5 tỉnh Tây Nguyên: Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng, Gia Lai và Kon Tum thực hiện Dự án Chăm sóc sức khỏe nhân dân. Giai đoạn 1 của dự án được đầu tư 30 triệu USD, triển khai từ 2004 - 2010. Giai đoạn 2, bắt đầu từ năm 2014 và kéo dài đến tháng 6/2020 với số vốn gần 65 triệu USD. “Sở dĩ Bộ Y tế đàm phán nhiều lần để xin hỗ trợ tiếp giai đoạn 2 do các chỉ số sức khỏe ở 5 tỉnh như tỉ lệ suy dinh dưỡng thấp còi, tỉ lệ Tu vong trẻ em dưới 5 tuổi, tỉ lệ Tu vong mẹ... vẫn còn cao hơn nhiều so với mức trung bình cả nước” - Bộ trưởng Bộ Y tế nói rõ.

Theo đó trong giai đoạn 2, Bộ trưởng Bộ Y tế yêu cầu dự án phải đặt mục tiêu cải thiện các chỉ số sức khỏe nói trên, làm sao để người dân tộc, người dân sống ở vùng sâu, vùng xa được tuyên truyền nâng cao sức khỏe, biết phòng bệnh bằng cách đi tiêm chủng, biết cách phòng chống các bệnh không lây nhiễm như tiểu đường, tăng huyết áp, ung thư... bằng cách bớt ăn mặn, không hút Thu*c lá, vận động thường xuyên... Đây là những yếu tố ảnh hưởng lớn đến tuổi thọ, giống nòi.

“Dự án phải hướng dẫn được bà con phòng bệnh, phát hiện sớm các bệnh, biết cách cải thiện nếp ăn uống, vệ sinh. Giờ xây trạm y tế mới nhưng phải xem có bao nhiêu % người dân đến đo huyết áp, bao nhiêu % đến đo đường huyết. Những xã trong dự án phải phấn đấu không có dịch sởi, tỉ lệ tiêm vắc-xin phải cao, khống chế được sốt xuất huyết, tay chân miệng, đặc biệt là khống chế được sốt rét. Giờ phải có sản phẩm đầu ra chứ không thể nói chung chung”, Bộ trưởng Bộ Y tế chỉ đạo.

Theo Bộ trưởng, trong giai đoạn cuối, dự án cần tập trung khâu dự phòng, đặc biệt với các bệnh không lây nhiễm - là nguyên nhân gây ra hơn 70% các trường hợp Tu vong tại Việt Nam. Thực tế, các bệnh như tiểu đường, tim mạch, ung thư... có tới 40% do lối sống, 20% do di truyền, 10% phụ thuộc vào dịch vụ y tế.

Bộ trưởng nhấn mạnh, dự phòng lâu nay chỉ nghĩ đến chống dịch, tiêm chủng, vệ sinh môi trường là không đúng, đó chỉ là một khúc trong chăm sóc sức khỏe ban đầu. Dự phòng giờ phải phòng được các bệnh không lây nhiễm, phải phòng bệnh trước khi bị bệnh nặng. “Chúng ta không dám mơ như các nước khám sàng lọc cả ung thư, tiểu đường, phổi tắc nghẽn mạn tính... Giờ chỉ cần đo huyết áp thôi, hiện Bộ Y tế đang phấn đấu mọi người dân trưởng thành được đo huyết áp chứ như hiện nay, nhiều cán bộ viên chức đến lúc khám sức khỏe mới biết bị mạch vành, huyết áp cao. Đó là không phải không được chăm sóc mà không biết chăm sóc”, Bộ trưởng nói.

TS. Hà Văn Thúy, Giám đốc Dự án cho biết, trong giai đoạn 2, dự án tiếp tục đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của người dân 5 tỉnh Tây Nguyên, đặc biệt là người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng thiệt thòi khác.

Dự án tập trung vào 3 hợp phần: tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu tại tuyến xã; cải thiện chất lượng và tiếp cận dịch vụ y tế tại bệnh viện và tăng cường năng lực quản lý tại các tuyến.

Qua hơn 4 năm thực hiện, tất cả các hoạt động gồm: mua sắm xe cứu thương, thiết bị y tế, thiết bị văn phòng, tuyển chọn tư vấn, xây dựng cơ bản, đào tạo nguồn nhân lực, truyền thông... đã được triển khai thực hiện đồng bộ ở cả tuyến Trung ương và địa phương. Trong đó dự án đã đầu tư xây dựng và bàn giao được 51/58 trạm y tế xã, 1/9 phòng khám đa khoa khu vực, 6/15 bệnh viện huyện. Như vậy, dự án đã trao hợp đồng xây dựng 70/83 công trình. Ngoài ra, ông Thúy cho biết, dự án đã bàn giao 22 xe ôtô cứu thương và các trang thiết bị thiết yếu cho các đơn vị; đào tạo, đã hỗ trợ gần 9.000/11.861 cán bộ, bao gồm cả đào tạo dài hạn BSCKI, BSCKII, BS liên thông và các khóa đào tạo ngắn hạn.

Ông Thúy nhấn mạnh, thành quả của dự án y tế tại Tây Nguyên không chỉ giúp người dân nâng cao nhận thức mà còn giúp y tế cơ sở phát triển vượt bậc, có bệnh viện huyện vượt bệnh viện tỉnh thu hút bệnh nhân. “Đơn cử như tại BVĐK huyện Đăk R’lấp, số bệnh nhân đến khám, điều trị nội trú đã vượt Bệnh viện tỉnh Đăk Nông. Người dân ngày càng tin tưởng vào y tế cơ sở, điều trị ngay tại địa phương”, ông Thúy chia sẻ.

Ông Thúy cũng cho biết, nhờ những hoạt động đầu tư xây dựng cơ sở vật chất đã làm cho bộ mặt của nhiều trạm y tế, trung tâm y tế huyện thay đổi, khang trang đẹp đẽ và được mua sắm, bổ sung nhiều trang thiết bị y tế hiện đại. Người dân nhiều địa phương đã thay đổi nhận thức về chăm sóc sức khỏe, đã đến trạm y tế sinh đẻ nhiều hơn, đã chủ động tham gia khám sàng lọc và quản lý một số bệnh không lây nhiễm như tiểu đường, tăng huyết áp, ung thư, hen, COPD...

Thái Bình