Đức phật đã từng dạy: “ai hiểu thấu được mà ngay từ bài giảng đầu tiên tại vườn lộc uyển, đức thế tôn đã nói về giáo lý này trước năm anh em kiều trần như cùng với bài giảng về
Con người ta sống trong biển khổ, nhưng không biết đau khổ từ đâu mà sinh ra. Đức Phật đã chỉ ra rằng đó là do vô minh, mê muội mà tạo tác thành. Và cũng do vô minh, các nghiệp nối tiếp nhau hết đời này sang đời khác, hết kiếp này sang kiếp khác trong vòng luân hồi sinh tử không bao giờ dứt được. Chỉ bằng cách diệt trừ vô minh, con người mới tự giải thoát, mới đem lại an lạc cho bản thân, mới thoát khỏi cảnh sinh tử luân hồi.
Cuốn sách này hy vọng làm rõ thêm những hiểu biết của chư vị Phật tử đang ngày đêm tu tập để được giải thoát.
Do nguyện vọng thiết tha được góp phần vào công việc hoằng dương Phật pháp, nên mới mạnh dạn viết ra tài liệu này. Mong quý vị độc giả lượng tình chỉ dẫn những điều sai sót.
Lý thuyết duyên sinh hay duyên khởi là quy luật tất yếu của mọi sự vật và hiện tượng trong vũ trụ kể cả con người. mọi sự vật và hiện tượng không bao giờ tự nhiên mà có, không bao giờ tự nó có, hay nói một cách khác là không có tự thể, nếu không có các duyên tạo nên mà thành. từ một vật nhỏ nhất như cây kim, sợi chỉ cũng không tự nó có được. cây kim có được là phải do có nguyên liệu sắt được rèn đúc, cộng với sức nóng, máy móc và bàn tay mới thành cây kim. sợi chỉ có được cũng phải có người nông dân trồng bông, hái bông về, được qua nhiểu công đoạn chế biến, nhờ máy móc và bàn tay mới kéo thành sợi chỉ. đến bản thân cũng vây, cũng phải do nhiều duyên khác nhau hợp nên mới thành: do tinh cha huyết mẹ và thần thức hợp duyên với nhau mới thành thai nhi và được nuôi dưỡng qua thức ăn, nước uống, hơi thở và sức ấm của người mẹ. đến khi ra đời, lớn lên, trưởng thành, rồi già, bệnh rồi ch*t, thân tứ đại rã rời, không còn ta nữa. như vậy, tất cả cái gì mà ta thấy hiện hữu đều không có tự thể, nghĩa là tự nó không có, mà đều do các duyên hợp lại mà thành, khi không còn duyên nữa thì nó không còn tồn tại nữa.
Giáo lý duyên khởi hay sinh bao trùm lên tất cả thế giới vũ trụ và chúng sinh. riêng đối với con người giáo lý ấy được cụ thể hóa bằng lý thuyết mà đức thế tôn đã giảng giải ngay từ bài giảng đầu tiên tại vườn lộc uyển trước năm anh em kiều trần như cùng với bài giảng về (bốn chân lý tuyệt đối)
Ta biết rằng là bải học nói về thực trạng đau khổ của con người (khổ đế), về nguồn gốc hay nguyên nhân dẫn đến đau khổ (tập đế), về sự chấm dứt hay sự kết thúc đau khổ (diệt đế) và về con đường hay phương pháp thực hành dẫn đến chấm dứt khổ đau (đạo đế). mục đích của đạo phật là giải thoát mọi đau khổ, vì vậy các pháp môn được thiết lập, mọi nỗ lực tu tập đều hướng về mục tiêu ấy. giáo lý tứ diệu đế được coi là biện pháp tối thắng. trong kinh tương ưng v đại bát niết bàn
Tóm lại là một phần của lý thuyết duyên sinh dành riêng cho loài hữu tình mà cụ thể là cho đời sống của con người. mười hai nhân duyên là một rất đặc thù, là điểm xác định sự khác biệt giữa phật giáo với các tôn giáo khác. nó là cốt lõi của nhân sinh quan phật giáo, được đề cập nhất quán trong tất cả các kinh điển. nhận thức rõ về mười hai nhân duyên sẽ giúp người học phật hiểu cặn kẽ hơn về các vấn đề khác như nghiệp, luân hổi, tái sinh, nhân quả v.v…
Kinh Tương Ưng Bộ , HT. Minh Châu, Viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam, 1993,
Kinh Đại Bát Niết Bàn. Tuệ Khai cư sĩ dịch. Trang nhà Quảng Đức
Trích tập sách Nội dung do tác giả gửi tới phatgiao.org.vn