Gan dê, sữa dê - thực phẩm tư dưỡng bổ hư

Gan dê còn gọi dương can; sữa dê còn gọi dương nhũ. Gan dê có 18,5% protein; 7,2% lipid; 4% đường; 9mg% Ca; 414mg% P; 6,6mg% Fe; 0,42mg% vitamin B₁₂; vitamin A 299900 UI...  Sữa dê chứa 4,3 - 5,5 % protid với nhiều acid amin không thay thế ở hàm lượng cao (lysin, methionin, tryptophan, histidin, arginin, treonin, phenylamin, valin...); 4,1 - 4,9% lipid; 4,6% đường (chủ yếu là đường lactose); 0,80 - 0,85% muối khoáng. Sữa dê cũng nhiều chất sắt hơn sữa bò và cung cấp 722Kcal/kg.

Cháo hành gan dê dưỡng can, minh mục, bổ huyết; dùng tốt cho người suy nhược chức năng gan, mỏi mắt hoa mắt,quáng gà, thị lực giảm.

Theo Đông y, gan dê vị ngọt, hơi đắng, tính lương; vào can. Sữa dê vị ngọt, tính ôn; vào kinh phế, vị. Gan dê tác dụng dưỡng can, minh mục, bổ huyết; dùng tốt cho người suy nhược chức năng gan, mỏi mắt hoa mắt, thị lực giảm, quáng gà, huyết hư suy nhược gầy yếu. Sữa dê tư dưỡng bổ hư, ích vị, nhuận táo, tiêu khát, phản vị ôn nghịch (nôn mửa); chữa vị âm bất túc, hư tổn gầy yếu, miệng khô, tiêu khát, nôn mửa. Liều dùng, cách dùng: gan dê: 50 - 250g; có thể nấu, xào, chưng, hầm. Sữa dê nấu chín uống hằng ngày hoặc nấu với bột hoài sơn. Sau đây là một số món ăn Thu*c có gan dê.

Gan dê chần: gan dê 1 bộ thái lát nhỏ để sẵn, pha nước chấm tương gừng mắm dấm để sẵn. Nhúng gan vào nước sôi vừa tái chín; ăn nóng với nước chấm. Dùng tốt cho người nhìn mờ, thị lực giảm, sung huyết kết mạc, suy chức năng gan.

Cháo hành nước cốt gan dê: gan dê 1 bộ, gạo tẻ 100g. Gan thái lát, nấu hầm lấy nước. Gạo vo sạch nấu cháo, cháo chín cho thêm nước cốt gan dê, hành củ, gia vị mắm muối, đun lại cho sôi đều. Món này rất tốt cho người bị giảm thị lực.

Cháo gan dê cà rốt: gan dê 150g, cà rốt 100g, gạo tẻ 100g. Gạo tẻ vo sạch nấu cháo. Cà rốt gọt vỏ thái lát cho vào cháo, đun nhỏ lửa 15 - 20 phút. Gan dê thái lát ngâm với rượu dấm gừng trong 10 - 15 phút, sau đó cho xào tái với hành tỏi (đun nhanh to lửa); cho gan dê vừa xào tái chín nóng vào cháo khuấy đều, thêm gia vị. Dùng tốt cho người bị quáng gà mờ mắt giảm thị lực, suy nhược chức năng gan.

Sữa dê hoài sơn: sữa dê 100 - 150ml, hoài sơn 30g. Hoài sơn tán bột; sữa dê đun sôi, cho bột hoài sơn vào, khuấy đều cho chín. Dùng tốt cho người hư lao, vị âm bất túc, miệng khô, khát nhiều, lở miệng, lở sơn.

Lương y Thảo Nguyên