Sống sót qua mùa hè nóng như thiêu như đốt

Mùa hè nắng nóng gay gắt với nền nhiệt độ tăng cao đỉnh điểm, mức nhiệt thường xuyên “ổn định” quanh con số 40 độ C khiến nhiều người gọi đùa là “mùa lửa”, mùa đáng sợ với tất cả người dân Hà Nội. Nỗi ám ảnh này càng khủng khiếp hơn với những ai phải hoạt động ngoài trời, khi mức nhiệt nhảy vọt lên 50-60 độ C.

_____________________

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Văn Chi, khoa Cấp cứu A9, BV Bạch Mai, mới đây, khoa Cấp cứu tiếp nhận và điều trị cho một bệnh nhân nam, trên 40 tuổi đang làm việc trên cánh đồng thì rơi vào tình trạng mệt lả, sốt cao, đau đầu, buồn nôn, choáng váng. Bệnh nhân tuy ngay lập tức được đưa đến Khoa Cấp cứu A9 nhưng đã rơi vào tình trạng hôn mê, không tiếp xúc được, sốt trên 41 độ C, mất nước nghiêm trọng.

Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị sốc nhiệt do làm việc dưới nhiệt độ cao trong thời gian dài. Bệnh nhân được bóp bóng qua mask, đặt ống nội khí quản để bảo vệ đường thở, hạ sốt, truyền dịch, chụp CT não và làm các xét nghiệm đánh giá. Kết quả chụp phim CT cho thấy bệnh nhân có tổn thương phù não và các đánh giá xét nghiệm cho thấy rất nhiều rối loạn trong cơ thể.

BS Nguyễn Văn Chi cho biết, cơ thể mỗi người có cơ chế điều hòa thân nhiệt để giữ cho nhiệt độ cơ thể ở mức cân bằng, quanh 37 độ C. Trong thời tiết nắng nóng, cơ thể chúng ta vừa sinh ra nhiệt trong quá trình hoạt động, vừa hấp thụ nhiệt từ môi trường vào cho nên nguy cơ tăng thân nhiệt do ở lâu trong môi trường nắng nóng là rất cao.

Khi nhiệt độ cơ thể tăng lên, cơ thể chúng ta sẽ thực hiện các cơ chế để điều tiết để giữ thân nhiệt như thở nhanh, giãn mạch dưới da, toát mồ hôi, ức chế quá trình sinh nhiệt trong cơ thể,... Tuy nhiên, nếu ở trong môi trường nắng nóng kéo dài, các cơ chế đó không còn hiệu quả, khi nhiệt độ tăng lên trên 41 độ C kéo dài, nó sẽ làm ảnh hưởng đến các chức năng của các cơ quan quan trọng như não, tim, phổi, thận và đặc biệt khi nhiệt độ tăng quá cao, các hoạt động chuyển hóa trong cơ thể sẽ rối loạn nghiêm trọng, dẫn đến hôn mê, co giật.

Với trường hợp nguy kịch như bệnh nhân trên, nhờ sự nỗ lực của các y bác sĩ và gia đình, bệnh nhân đã được cứu sống nhưng tất nhiên, không tránh khỏi các di chứng về ý thức và vận động sau này.

BS Nguyễn Văn Chi cho biết, trong gia đình, có một nhóm đối tượng cần đặc biệt lưu ý để phòng tránh gặp phải sốc nhiệt, say nắng/nóng gồm: Nhóm người bắt buộc phải làm việc kéo dài ở ngoài trời khi thời tiết nắng nóng như người nông dân làm việc trên cánh đồng, người công nhân lò cao, người tham gia giao thông đi xe đạp, xe máy trên đường trong thời gian dài, người công nhân xây dựng,...

Nhóm đối tượng có bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, bệnh lý hô hấp mạn tính,... khi nhiệt độ cao sẽ có nguy cơ bất ổn các bệnh lý người bệnh đang mắc có thể dẫn tới những biến chứng không thể lường trước được;

BS Nguyễn Văn Chi cho biết, trong gia đình, có một nhóm đối tượng cần đặc biệt lưu ý để phòng tránh gặp phải sốc nhiệt, say nắng/nóng gồm: Nhóm người bắt buộc phải làm việc kéo dài ở ngoài trời khi thời tiết nắng nóng như người nông dân làm việc trên cánh đồng, người công nhân lò cao, người tham gia giao thông đi xe đạp, xe máy trên đường trong thời gian dài, người công nhân xây dựng,...

Nhóm đối tượng tiếp theo cần để ý là các cháu nhỏ chưa có ý thức về thời tiết nên các cháu mải vui chơi, hoạt động kéo dài trong thời tiết nắng nóng thì sẽ có nguy cơ bị sốc nhiệt, say nắng. Nhóm thứ 4 là người già, sức chịu đựng kém, mang nhiều nguy cơ bệnh tật, phản xạ khát kém nên dễ bị thiếu nước,..

Các bác sĩ khuyến cáo, trong những ngày nắng nóng, nhiều người vẫn phải làm việc ngoài trời như nông dân, công nhân xây dựng, những người phải di chuyển trên đường. Nếu phải ở lâu ở ngoài trời, mọi người nên cố gắng tránh thời điểm từ 11h-15h vì đây là thời điểm cường độ nắng nóng cao nhất, rất dễ xảy ra sốc nhiệt, say nắng, ngất xỉu… Đồng thời, mỗi người phải nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe cho chính mình với các biện pháp bảo vệ cơ thể tối ưu như: mặc quần áo bảo hộ lao động chống nắng, làm thông thoáng, che chắn những chỗ hở tay hở chân khi làm việc ngoài trời.

Một điều quan trọng hơn cả là tất cả mọi người phải tăng cường uống đủ nước để phòng mất nước khi nắng nóng tăng cao đột ngột. Nếu phải lưu thông trên đường thì vật bất ly thân là mũ nón, ô, đồ chống nắng...

Tất nhiên, dù có đầy đủ phương tiện, dụng cụ bảo vệ chống nắng, bác sĩ vẫn khuyến cáo: Người lao động ngoài trời cứ sau 1 khoảng thời gian hoạt động phải vào chỗ mát tạm nghỉ 10 - 15 phút để cơ thể hạ nhiệt, đồng thời bổ sung thêm nước cho cơ thể. Trung bình một người nên uống từ 2,5 -3 lít nước/ngày trong những ngày nắng nóng cao điểm như đợt nắng kỉ lục hồi tháng 5, tháng 6 vừa qua.

Bên cạnh đó, mọi người nên tăng cường dinh dưỡng, ăn nhiều trái cây, rau xanh có tác dụng thanh nhiệt, uống nước chanh, cam, nước dừa... “Mới ở nơi nắng nóng nhiệt độ cao vào không nên tắm ngay bằng nước lạnh, nên nghỉ ngơi để cơ thể hạ nhiệt độ, uống bù lại nước, để ráo mồ hôi. Sau khi tắm xong cũng không nên vào ngay phòng điều hòa để nhiệt độ quá thấp. Đặc biệt, những người có tiền sử bệnh tim mạch, huyết áp cao không nên qua lại giữa môi trường nóng - lạnh đột ngột, đặc biệt chú ý khi sử dụng điều hòa, không để nhiệt độ chênh lệch quá cao so với môi trường bên ngoài rất dễ gây ra tình trạng sốc nhiệt do thay đổi nhiệt độ đột ngột. Chúng ta chỉ nên điều chỉnh nhiệt độ của điều hòa ở khoảng 27 độ, những ngày quá nóng nên để nhiệt độ chênh lệch với môi trường bên ngoài tối đa là 10 độ C” – bác sĩ nói thêm.

Để chủ động phòng bệnh mùa nắng nóng, Bộ Y tế đã ban hành văn bản gửi Sở Y tế các tỉnh, TP trực thuộc trung ương và các bệnh viện, viện trực thuộc bảo đảm công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho nhân dân trong điều kiện nắng, nóng kéo dài. Bộ Y tế đề nghị Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương, Giám đốc các BV, viện trực thuộc Bộ Y tế tăng cường chỉ đạo xây dựng kế hoạch, phương án bảo đảm y tế ứng phó với tình hình nắng nóng kéo dài, thiếu nước sạch tại các quận, huyện, xã, các cơ sở y tế trên địa bàn; đặc biệt chú trọng bảo đảm đủ nước sạch, vệ sinh cho sinh hoạt của cơ sở y tế và người dân.

Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân các biện pháp bảo đảm sức khỏe, phòng, chống say nắng, say nóng, uống đủ nước khi làm việc ngoài trời vào lúc cao điểm nắng nóng trong ngày; bảo đảm ăn, uống hợp vệ sinh. Tập huấn cho người dân biết cách xử lý tại chỗ, ban đầu đối với các trường hợp say nóng, say nắng...

Các địa phương có khu công nghiệp cần thường xuyên tổ chức kiểm tra các điều kiện bảo đảm y tế, an toàn thực phẩm, nước uống trong khu công nghiệp, đặc biệt ở những khu vực lao động nặng nhọc, độc hại. Tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh, vệ sinh môi trường-đặc biệt là dịch bệnh đường tiêu hóa, bệnh ngoài da, quản lý tốt các nguồn bệnh lây nhiễm; xử lý rác thải, các véc tơ truyền bệnh, chú trọng phòng chống dịch bệnh tả, lỵ, sốt xuất huyết, chân tay miệng...

Rà soát, bổ sung các phương tiện phòng chống nắng, nóng tại các khu vực có mật độ cao người bệnh đến khám bệnh và điều trị như: bổ sung thêm quạt, bố trí thời gian khám chữa bệnh hợp lý. Tổ chức trực cấp cứu, sẵn sàng thu dung điều trị, có phương án xử lý trong trường hợp bệnh nhân đến đông; chuẩn bị các tổ đội y tế cơ động, sẵn sàng cơ động hỗ trợ tuyến dưới khi có yêu cầu.

Bài: Hà Dũng

Thiết kế: Thúy Hà