Nhiều nước đã sử dụng huyết tương để điều trị bệnh nhân covid-19. hồi tháng 8/2020, mỹ đã phê duyệt sử dụng khẩn cấp phương pháp này. kỹ thuật cơ bản là thu thập huyết tương giàu kháng thể từ người đã khỏi covid-19, truyền cho các bệnh nhân có triệu chứng từ nặng đến nghiêm trọng, với hy vọng giúp họ hồi phục nhanh chóng hơn.
Huyết tương là chất lỏng màu vàng nhạt và trong suốt, một thành phần trong máu. Còn kháng thể là phân tử cơ thể sản sinh ra để hệ miễn dịch nhận biết và vô hiệu hóa các tác nhân lạ, ví dụ vi khuẩn hoặc virus.
Tại việt nam, các chuyên gia bắt tay nghiên cứu liệu pháp sử dụng huyết tương cho bệnh nhân covid-19 từ tháng 4/2020. từ tháng 8/2020, bệnh viện bệnh nhiệt đới trung ương bắt đầu tuyển chọn người hiến huyết tương để điều trị covid-19. người đủ điều kiện hiến huyết tương phải từng mắc covid-19 nhưng đã khỏi, sau xuất viện 14 ngày, tuổi từ 18 đến 65, nặng trên 50 kg với nam và trên 45 kg với nữ. nhóm này sẽ được xét nghiệm miễn phí viêm gan b, hiv, giang mai... nhằm đảm bảo nguồn huyết tương sạch.
Hiện, việc tuyển chọn và lấy huyết tương từ người khỏi covid-19 vẫn tiếp tục. tuy nhiên,
Bác sĩ nguyễn trung cấp, phó giám đốc bệnh viện bệnh nhiệt đới trung ương, giải thích liệu pháp huyết tương dựa trên nguyên tắc sử dụng kháng thể đã có ở những người đã khỏi bệnh hỗ trợ người mới mắc bệnh. kháng thể có thể sẽ giúp giảm lượng virus trong cơ thể người đang bệnh, từ đó giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Huyết tương có thể rất hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh lý, nhưng với covid-19, ích lợi còn khá hạn chế, theo bác sĩ cấp. trong tuần đầu tiên mắc bệnh, lượng ncov trong cơ thể người bệnh rất cao. hơn 80% bệnh nhân sẽ có diễn biến bệnh nhẹ. do đó, trong phần lớn trường hợp, sử dụng đồng loạt huyết tương từ người khỏi cho người mới bệnh là không phù hợp.
Covid-19 diễn biến nặng thường xảy ra từ tuần thứ hai mắc bệnh trở đi do đáp ứng miễn dịch quá mức. khi đó, nhiều bệnh nhân lượng virus trong cơ thể đã giảm, việc sử dụng huyết tương không còn giá trị nhiều. ngoài ra, ít lâu sau khi khỏi covid-19, lượng kháng thể trong huyết tương lại sụt giảm khá nhanh chóng, khả năng lấy được huyết tương của người khỏi có tác dụng bảo vệ mạnh không nhiều.
Bên cạnh đó, liệu pháp truyền huyết tương có cơ chế tương tự truyền máu nên có thể xảy ra những bất lợi tương tự như gây quá tải dịch, phản ứng huyết thanh hay phản vệ khi truyền nhầm nhóm máu...
"vì liệu pháp huyết tương dựa trên căn cứ khoa học, ích lợi trên số ít người bệnh nhưng có thể kém hiệu quả trên nhiều người bệnh khác, nên cần lựa chọn kỹ lưỡng đối tượng được sử dụng trên cơ sở cân nhắc kỹ giữa tiềm năng lợi ích và nguy cơ", bác sĩ cấp nói.
Những bệnh nhân nặng, các bác sĩ sẽ cân nhắc phương án điều trị này. "bệnh nhân 1465" mới đây bị "bão cytokine", bác sĩ không áp dụng điều trị bằng huyết tương do xét nghiệm cho thấy bệnh nhân đã tự sản sinh một lượng lớn kháng thể trong máu.
"Nếu truyền thêm kháng thể vào cho bệnh nhân sẽ không mang lại hiệu quả điều trị, ngược lại có thể xảy ra những nguy cơ, do đó chúng tôi quyết định không sử dụng", bác sĩ Cấp nói.
Một bệnh nhân covid-19 hiến huyết tương. ảnh do bệnh viện cung cấp.