Nhiễm khuẩn sau sinh (nhiễm khuẩn hậu sản) là nhiễm khuẩn xảy ra ở sản phụ sau đẻ.
Đây là loại tai biến hay gặp nhất trong Sản khoa, thường do vi khuẩn ở bộ phận sinh dục gây nên.
Các trường hợp nhiễm khuẩn ở tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, cổ tử cung...
rất hay gặp nhưng diễn biến nhẹ.
Nhiễm khuẩn ở tử cung ít gặp hơn nhưng thường diễn biến nặng.
Còn chứng viêm phúc mạc toàn bộ rất nguy hiểm, phải điều trị bằng phẫu thuật.
Một số ít trường hợp bị nhiễm khuẩn máu, diễn biến rất nặng và khó điều trị, tỷ lệ tử vong cao.
Triệu chứng
Sau khi sinh 3 - 4 ngày sản phụ có các triệu chứng:
Sốt, rét run, mệt mỏi, khó chịu
Vết thương ở tầng sinh môn, âm hộ âm đạo: sưng, đỏ, đau, mưng mủ
Sản dịch ra nhiều, hôi, lẫn máu mủ
Bụng chướng
Cổ tử cung hé mở, tử cung to, co hồi chậm
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Xét nghiệm máu toàn bộ (CBC); xét nghiệm bảng chuyển hóa toàn diện (CMP); cấy máu; cấy sản dịch; đo tốc độ lắng máu; xét nghiệm đo thời gian Prothrombin.
Điều trị
Tùy thuộc vào hình thái nhiễm khuẩn mà có những nguyên nhân khác nhau.
Sản phụ được chỉ định dùng kháng sinh toàn thân, thuốc co tử cung, bồi phụ nước và điện giải.
Trong một số trường hợp, sản phụ có thể được chỉ định cắt tử cung bán phần.
Nhiễm khuẩn sau sinh (nhiễm khuẩn hậu sản) là nhiễm khuẩn xảy ra ở sản phụ sau đẻ.
Đây là loại tai biến hay gặp nhất trong sản khoa, thường do vi khuẩn ở bộ phận sinh dục gây nên.
Hiện nay, nhờ áp dụng các phương pháp vô khuẩn và khử khuẩn trong ca sinh nở nên tỷ lệ nhiễm khuẩn giảm hẳn so với trước.
Tuy vậy, tình trạng nhiễm khuẩn sau sinh vẫn còn khá phổ biến.
Các trường hợp nhiễm khuẩn ở tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, cổ tử cung...
rất hay gặp nhưng diễn biến nhẹ.
Nhiễm khuẩn ở tử cung ít gặp hơn nhưng thường diễn biến nặng.
Còn chứng viêm phúc mạc toàn bộ rất nguy hiểm, phải điều trị bằng phẫu thuật.
Một số ít trường hợp bị nhiễm khuẩn máu, diễn biến rất nặng và khó điều trị, tỷ lệ tử vong cao.
Các hình thái nhiễm khuẩn hậu sản:
Nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, cổ tử cung.
Nhiễm trùng tử cung sau đẻ.
Viêm phúc mạc sau đẻ.
Nhiễm khuẩn huyết.
Tùy thuộc vào hình thái nhiễm khuẩn mà có những nguyên nhân khác nhau:
1.
Nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, cổ tử cung
Nguyên nhân: Do rách hoặc cắt tầng sinh môn mà không khâu hoặc khâu không đúng kĩ thuật, không đảm bảo vô khuẩn, quên gạc trong âm đạo.
2.
Nhiễm trùng tử cung sau đẻ
Có nhiều mức độ như viêm niêm mạc tử cung, viêm cơ tử cung, viêm toàn bộ tử cung.
Nguyên nhân: nhiễm khuẩn ối, sót nhau màng nhau.
Chuyển dạ kéo dài, các thủ thuật bóc nhau kiểm soát tử cung không vô khuẩn, mổ lấy thai không vô khuẩn, bế sản dịch, sót gạc sau mổ.
3.
Viêm phúc mạc sau đẻ
Thường do nhiễm trùng tử cung sau đẻ, điều trị nội khoa không kết quả, nhiễm trùng lan ra xung quanh tử cung (vòi trứng, buồng trứng...) và lan ra khắp ổ bụng dây chằng rộng).
Mổ lấy thai trong trường hợp bị nhiễm khuẩn ối, vỡ tử cung, mổ vào ruột, vô trùng kém, quên gạc khi mổ.
4.
Nhiễm khuẩn huyết
Là hình thái nhiễm trùng nặng nhất của nhiễm trùng hậu sản do các hình thái nhiễm trùng sau đẻ không được phát hiện sớm và điều trị tích cực.
Giữ vệ sinh trong thời kỳ thai nghén, nhất là những ngày gần đẻ; không tắm hay ngâm mình dưới ao hồ, nước bẩn.
Nếu bị nhiễm khuẩn ngoài da, mụn nhọt thì phải đến cơ sở y tế để chữa.
Chỉ xuất viện về nhà khi thật ổn định (không có dấu hiệu nhiễm khuẩn), sau đó vẫn cần được cán bộ y tế theo dõi trong 1 tuần.
Hằng ngày, sản phụ phải rửa bộ phận sinh dục ngoài bằng nước sạch và thay băng vệ sinh ít nhất 3-4 lần.
Điều trị các viêm nhiễm đường tiết niệu, sinh dục...
Đề phòng nhiễm khuẩn ối và chuyển dạ kéo dài.
Trong cuộc đẻ: Không để sót rau, chỉ định kiểm soát tử cung phải đúng, tuân theo chế độ vệ sinh, khử khuẩn thật tốt.
Sau đẻ: Đi lại vận động tránh ứ đọng sản dịch, vệ sinh, chăm sóc tầng sinh môn đúng.
Nếu phát hiện thấy những triệu chứng bất thường, phải đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.
1.
Nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo, cổ tử cung
Kháng sinh toàn thân.
Tại chỗ: Rửa thuốc tím, hoặc các dung dịch sát trùng khác...
Nếu phù nề nhiều chỗ khâu, nên cắt chỉ sớm.
2.
Nhiễm trùng tử cung sau đẻ
Dùng kháng sinh toàn thân: Nên dùng liều cao theo đường tiêm, theo kháng sinh đồ.
Dùng thuốc co tử cung: Oxytoxin, Ergotin.
Tiếp tục làm thuốc vùng sinh dục ngoài.
Nếu có sót rau, phải dùng kháng sinh 1-2 ngày sau mới nạo rau sót.
3.
Viêm phúc mạc
Viêm phúc mạc tiểu khung sau đẻ:
Kháng sinh liều cao toàn thân phối hợp.
Dùng thuốc co tử cung Oxytoxin, Ergotin liều cao chia đều trong ngày.
Trong trường hợp nặng có thể bồi phụ nước và điện giải bằng cách cho uống Oresol.
Tiến triển: Có thể khỏi sau khi chống nhiễm khuẩn tốt.
Có thể từ viêm nhiễm khu trú ở tiểu khung thành áp-xehoá vỡ vào túi cùng Douglas gây hội chứng giả lỵ (sốt cao, đau quặn, mót rặn) nên dẫn lưu ổ áp-xequa túi cùng.
Có thể gây viêm phúc mạc toàn bộ.
Nếu điều trị không kết quả nên cắt tử cung bán phần để loại trừ ổ nhiễm khuẩn.
Viêm phúc mạc toàn phần sau đẻ:
Hướng điều trị: Kết hợp nội ngoại khoa.
Nội khoa: Chống sốc nhiễm trùng, chống mất nước, nâng cao thể trạng, chống nhiễm trùng toàn thân.
Ngoại khoa: Mổ cắt tử cung bán phần để loại bỏ ổ nhiễm trùng.
Lau sạch ổ bụng và dẫn lưu ổ bụng qua túi cùng Douglas.
4.
Nhiễm khuẩn huyết
Nằm buồng riêng.
Nuôi dưỡng tốt bằng đường truyền.
Kháng sinh liều cao, phối hợp các kháng sinh bằng đường truyền.
Hồi sức chống sốc, chống rối loạn điện giải và kiềm toan.
Loại bỏ ổ nhiễm trùng: Cắt tử cung bán phần.
Lưu ý: Thông tin về bệnh chỉ mang tính chất tham khảo.