PTSD là 1 loại rối nhiễu cảm xúc lo âu do sự trải nghiệm trực tiếp hoặc gián tiếp của cá nhân đối với những sự kiện thực tế nghiêm trọng liên quan đến tính mạng và sự tổn hại gây nên
Triệu chứng
Các triệu chứng gợi nhớ, hoài niệm:
Có những hồi tưởng khó cưỡng lại về sự kiện
Đôi khi cảm giác như đang sống lại với sự kiện (ảo giác, ảo thanh)
Mơ thấy
Các triệu chứng hành vi né tránh:
Tránh các ý nghĩ, hoặc bất cứ thứ gì khiến cá nhân nhớ lại sự kiện (các hoạt động diễn ra, địa điểm xảy ra,...)
Ít biểu lộ cảm xúc, đơ, cóng người
Cảm thấy nhàm chán, mất hứng thú với công việc hằng ngày
Các triệu chứng tăng cảnh giác:
Hay giật mình
Khó ngủ
Khó tập trung
Quá cảnh giác, thận trọng, đề phòng
Cáu kỉnh, dễ nổi nóng
Trầm cảm, tuyệt vọng
Dấu hiệu phụ khác:
Đau đầu
Trống ngực, tim đập nhanh
Bất ổn, lo âu
Cảm thấy tội lỗi khi sống sót
Chẩn đoán
Đối với trẻ trên 6 tuổi và người lớn:
A.
Trải nghiệm các tình huống nguy hiểm đến tính mạng, trấn thương nghiêm trọng hoặc bạo lực tình dục theo một vào cách sau:
Trực tiếp trải nghiệm thực tế
Trực tiếp chứng kiến người khác trải nghiệm
Được biết người thân trong gia đình hoặc bạn thân trải nghiệm tình huống sang chấn
Nghe/ chứng kiến nhiều lần chi tiết về các tình huống sang chấn (không bao gồm truyền thông)
B.
Tối thiểu 1 triệu chứng gợi nhớ sang chấn bắt đầu sau trải nghiệm tình huống sang chấn
Tái lặp sự căng thẳng, lo lắng khi nhớ lại tình huống
Sợ hãi, mơ thấy tình huống
Cảm thấy sự kiện tái hiện lại (ảo thanh, ảo giác)
Rất căng thẳng, sợ hãi khi đối mặt với những việc, những vật làm gợi nhớ sự kiện
Có những phản ứng cơ thể khi đối mặt với những việc, những vật gợi nhớ sự kiện
C.
Sau trải nghiệm tình huống sang chấn, cá nhân thường xuyên né tránh các kích thích gợi nhớ lại sự kiện.
Thể hiện ở 1 trong 2 hoặc cả 2 triệu chứng
Tránh hoặccố né tránh những ký ức, ý nghĩ, cảm xúc liên quan đến tình huống sang chấn
Tránh hoặc cố né tránh những yếu tố bên ngoài (con người/ địa điểm/ câu chuyện/ hành động/...) gợi lại sự kiện sang chấn
D.
Thay đổi tiêu cực về nhận thức và tâm trạng liên quan đến tình huống sang chấn, thể hiện tối thiểu 2/7 triệu chứng:
Không thể nhớ 1 chi tiết quan trọng của tình huống sang chấn
Ý nghĩ xấu, dai dẳng về bản thân, người khác và thế giới
Nghĩ sai về nguyên nhân và hậu quả của tình huống sang chấn
Trạng thái xúc cảm tiêu cực kéo dài
Giảm hứng thú với các hoạt động quan trọng
Cảm thấy xa lánh, không thể gần gũi với mọi người
Không thể có những cảm xúc tích cực
E.
Xuất hiện các triệu chứng dai dẳng, tối thiểu 2/5 biểu hiện:
Khó ngủ
Cáu kỉnh, dễ tức giận
Khó tập trung
Rất tỉnh táo
Hay bị giật mình
F.
Thời gian biểu hiện của các triệu chứng B, C, D lâu hơn 1 tháng
G.
Các triệu chứng làm suy giảm chức năng xã hội, anh hưởng đến công việc, cuộc sống hằng ngày
H.
Các triệu chứng không phải do tác dụng của thuốc gây nên
Đối với trẻ 6 tuổi và dưới 6 tuổi:
A.
Cá nhân có những trải nghiệm liên quan đến sự kiến sang chấn
Trải qua, chứng kiến hoặc đối mặt với sự kiện thực tế đe dọa đến sự sống hoặc tổn hại nghiêm trọng đối với bản thân mình hoặc người khác
Cá nhân có phản ứng cảm xúc sợ hãi, kinh hãi, tuyệt vọng khi đối mặt với sự kiện
B.
Sự kiện sang chán tái diễn dai dẳng theo 1 trong những cách sau:
Luôn căng thẳng, lo lắng khi nhớ lại sự kiện
Sợ hãi, mơ thấy sự kiện
Cảm thấy sự kiện tái hiện lại (ảo thanh, ảo giác)
Rất căng thẳng, sợ hãi khi đối mặt với những việc, những vật làm gợi nhớ sự kiện
Có những phản ứng cơ thể khi đối mặt với những việc, những vật gợi nhớ sự kiện
C.
Thường xuyên tránh né các kích thích gợi lại sang chấn
Tránh nói đến, ý đến những gì gợi lại sự kiện sang chấn
Tránh những hoạt động/ địa điểm/người gợi lại sự kiện sang chấn
Không thể nhớ các chi tiết sự kiện sang chấn
Không còn hứng thú tham gia các hoạt động
Cảm thấy mọi người xa lánh mình
Khó bộc lộ cảm xúc
D.
Xuất hiện các triệu chứng dai dẳng, tối thiểu 2/5 biểu hiện:
Khó ngủ
Cáu kỉnh, dễ tức giận
Khó tập trung
Rất tỉnh táo
Hay bị giật mình
E.
Thời gian biểu hiện của các triệu chứng B, C, D lâu hơn 1 tháng
F.
Các triệu chứng làm suy giảm chức năng xã hội, anh hưởng đến công việc, cuộc sống hằng ngày
G.
Các triệu chứng không phải do tác dụng của thuốc gây nên
Điều trị
Tham vấn, trị liệu cá nhân; tham vấn.
trị liệu nhóm; sử dụng thuốc
Rối loạn stress sau sang chấnhayHậuchấn tâm lýlà một rối loạn tâm lý, biểu hiện bằng các triệu chứng lo âu rõ rệt sau khi phải đương đầu với sự kiện gây tổn thương và vẫn tiếp tục kéo dài sau đó khi sự kiện đã kết thúc từ lâu.
Bệnh hay gặp ở những người từng trải qua các biến cố gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần hoặc/và thể chất như thiên tai, chiến tranh, bạo hành, tai nạn.Theo WHOcó 6 loại nạn nhân chịu tác động của thảm họa:
Nạn nhân loại I: Người trực tiếp bị nạn
Nạn nhân loại II: Người thân của nạn nhân
Nạn nhân loại III: Người đến cứu hộ, cứu nạn
Nạn nhân loại IV: Các thành viên trong cộng đồng
Nạn nhân loại V: Người bị rối loạn khi nghĩ đến thảm hoạ
Nạn nhân loại VI: Người tình cờ liên quan đến thảm hoạ
Có tới 7-9% dân số mắc PTSD, trong đó có tới 30% là lính chiến đấu, 50% - 80% là nạn nhân của quấy rối tình dục.
Tham vấn, trị liệu tâm lý cá nhân; tham vấn, trị liệu tâm lý nhóm.
Sử dụng: thuốc trống trầm cảm: nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng (Tricyclic antidepressant):amitriptyline (Elavil), amoxapine, desipramine (Norpramin), doxepin (Sinequan) imipramine (Tofranil), nortriptyline (Aventyl, Pamelor), protriptyline (Vivactyl), trimipramine (Surmontil); Beta-blockers, Clonidine, Prazosin, Gabapentin
Lưu ý: Thông tin về bệnh chỉ mang tính chất tham khảo.