Thiếu máu do thiếu sắt là một loại bệnh thiếu máu phổ biến nhất với nồng độ sắt trong cơ thể ở mức thấp.
Nếu không có đủ chất sắt, cơ thể không thể sản xuất đủ hemoglobin, một chất có trong các tế bào hồng cầu, cho phép chuyên chở ôxy.
Các nguyên nhân chính của tình trạng thiếu sắt là do mất máu, kém hấp thu sắt trong đường ruột, và thiếu sắt trong chế độ ăn.
Triệu chứng
Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng thiếu máu và bao gồm: da nhợt nhạt, mệt mỏi, khó thở, thèm ăn các chất không dinh dưỡng một cách bất thường (bụi bẩn, nước đá, đất sét hoặc tinh bột nguyên chất), móng tay giòn.
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Xét nghiệm máu toàn bộ (CBC) sẽ xác định số lượng giảm của các tế bào máu đỏ và các tế bào máu đỏ nhỏ bất thường (Mycrocitic).Xét nghiệm máu để xác định nồng độ sắt sẽ được thực hiện.
Bác sĩ sẽ tìm nguyên nhân của sự thiếu hụt sắt để giúp bệnh nhân bổ sung.
Xét nghiệm bổ sung: xét nghiệm tổng công suất ràng buộc sắt (TIBC), xét nghiệm Ferritin
Điều trị
Điều trị phụ thuộc vào việc xác định và ngăn chặn, đảo ngược các nguyên nhân của tình trạng thiếu sắt.
Sắt sẽ được bổ sung theo đường miệng (uống thuốc, ăn uống thực phẩm giàu chất sắt), nhưng trong trường hợp nghiêm trọng có thể bổ sung qua một đường truyền tĩnh mạch.
Bệnh nhân dùng thuốc bổ sung sắt theo đường miệng nên tránh sữa và thuốc kháng acid vì chúng có thể ngăn chặn sự hấp thu sắt.
Thiếu máu do thiếu sắt là một loại phổ biến của bệnh thiếu máu.
Các tế bào máu đỏ mang ôxy đến các mô của cơ thể, giúp duy trìnăng lượngcủacơ thể và giữ màu sắc khỏe mạnh cholàn da.Nếu không có đủ chất sắt, cơ thể không thể sản xuất đủ hemoglobin, một chất có trong các tế bào hồng cầu, cho phép chuyên chở ôxy.
Kết quả là, thiếu máu do thiếu sắt có thể khiến cơ thể mệt mỏi, yếu đuối và nhợt nhạt.
Có thể chữa thiếu máu do thiếu sắt bằng cách bổ sung sắt.
Phương pháp điều trị bổ sung sắt là cần thiết, đặc biệt là nếu đang chảy máu bên trong.
Thông thường, cơ thể sử dụng sắt từ thực phẩm ăn hoặc sắt tái chế từ các tế bào máu đỏ cũ để sản xuất hemoglobin.
Hemoglobin là một phần của các tế bào máu đỏ khiến máu có màu đỏ và cho phép các tế bào máu đỏ mang ôxy máu khắp cơ thể.Nếu không đủ sắt đểtiêu thụ, hoặc nếu đang mất đi quá nhiều sắt, cơ thể không thể sản xuất đủ hồng cầu, bệnh thiếu máu do thiếu sắt sẽ dần dần phát triển.
Những lý do phổ biến của hiện tượngthiếu máu do thiếu sắt bao gồm:
Mất máu:Mất máu là nguyên nhân phổ biến nhất của thiếu máu do thiếu sắt ở Hoa Kỳ và Tây Âu.
Lý do là máu chứa sắt trong các tế bào hồng cầu.
Vì vậy, nếu bị mất máu, sẽ mất một lượng sắt.
Phụ nữ có thời gian kinh nguyệt kéo dài hoặc lượng máu kinh nhiều có nguy cơ bị thiếu máu do thiếu sắt vì họ mất rất nhiều máu trong thời gian kinh nguyệt.
Mất máu mãn tính trong cơ thể do bệnh như loét dạ dày - tá tràng, khối u thận hay bàng quang, polyp đại tràng, ung thư đại trực tràng hoặc u xơ tử cung có thể gây ra thiếu máu thiếu sắt.
Xuất huyết tiêu hóa có thể do thường xuyên sử dụng Aspirin hay các thuốc không Steroid khác chống viêm (NSAIDs).
Báo cho bác sĩ nếu nhận thấy có máu trong nước tiểu hoặc phân.
Thiếu sắt trong chế độ ăn uống:Cơ thể thường xuyên bổ sung sắt từ thực phẩm ăn.
Nếu tiêu thụ chất sắt quá ít, theo thời gian cơ thể có thể thiếu sắt.
Không có khả năng hấp thụ sắt.
Các nguyên nhân gây kém hấp thu sắt gồm:
Rối loạn đường ruột, như bệnh Crohn, bệnh đường ruột, ảnh hưởng đến khả năng ruột hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn tiêu hóa, có thể dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt.
Nếu một phần của ruột non đã bị bỏ qua hoặc phẫu thuật thì có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất sắt và chất dinh dưỡng khác.
Một số thuốc có thể cản trở hấp thu sắt.
Ví dụ, thường xuyên sử dụng các thuốc giảm acid dạ dày có thể dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt.
Cơ thể cần acid dạ dày, các sản phẩm này chuyển đổi chế độ ăn uống sắt thành dạng có thể dễ dàng được hấp thụ bởi ruột non.
Mang thai:Nếu không bổ sung sắt, thiếu máu do thiếu sắt sẽ xảy ra ở nhiều phụ nữ mang thai vì sắt cần cho thai nhi phát triển.
Bào thai cần sắt để phát triển các tế bào hồng cầu, mạch máu và cơ bắp.
Có thể ngăn ngừa thiếu máu do thiếu sắt bằng cách ăn các loại thực phẩm giàu chất sắt như một phần của chế độ ăn uống cân bằng.
Ăn nhiều thực phẩm chứa sắt đặc biệt quan trọng cho những người có nhu cầu sắt cao, chẳng hạn như trẻ em, phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt hoặc mang thai.
Thực phẩm giàu chất sắt bao gồm:
Thịt đỏ, thịt lợn, hải sản, gia cầm, trứng.
Ngũ cốc tăng cường chất sắt, bánh mì và mì ống.
Đậu Hà Lan.
Rau lá xanh đậm như rau bina.
Quả hạch và hạt.
Trái cây sấy khô, như nho khô và quả mơ.
Nguồn thịt có nhiều chất sắt dễ được cơ thể hấp thu.
Có thể tăng cường sự hấp thu sắt của cơ thể bằng cách uống nước chanh khi ăn thức ăn có chứa sắt.
Vitamin C trong nước cam quýt giúp cơ thể hấp thu chất sắt tốt hơn trong chế độ ăn uống.
Vitamin C cũng được tìm thấy trong quả dưa gang, dâu, mơ, kiwi, xoài, bông cải xanh, hồ tiêu, cà chua, bắp cải, khoai tây, rau lá xanh…
Để ngăn ngừa thiếu máu thiếu sắt ở trẻ sơ sinh, nên bú sữa mẹ hoặc sữa bột có bổ sung sắt trong năm đầu đời.
Sữa bò không phải là nguồn chất sắt cho trẻ sơ sinh và không nên dùng cho trẻ dưới 1 tuổi.
Sắt từ sữa mẹ dễ hấp thu hơn so với sắt trong sữa công thức.
Một khi thiếu sắt đến mức phát triển bệnh thiếu máu, tăng số lượng các loại thực phẩm giàu chất sắt là có lợi, nhưng thường là không đủ để khắc phục sự cố.
Cần bổ sung sắt để xây dựng lại dự trữ sắt cũng như để đáp ứng các nhu cầu sắt hàng ngày của cơ thể.
Ở phụ nữ mang thai, bổ sung chất sắt giúp cung cấp đủ chất sắt cho cả mẹ và thai nhi.
Đối với trẻ em hoặc người lớn bị thiếu máu do thiếu sắt nhẹ, bác sĩ có thể khuyên nên dùng Multivitamin có chứa sắt hàng ngày nhưng thông thường, các bác sĩ khuyên nên dùng thuốc có chất sắt - chẳng hạn như thuốc viên nén màu Sulfate, đơn thuốc bổ sung.
Những chất bổ sung sắt đường uống thường được hấp thu tốt nhất khi dạ dày trống rỗng.
Tuy nhiên, vì sắt có thể gây kích ứng dạ dày nên cần phải bổ sung thức ăn.
Bác sĩ có thể khuyên nên bổ sung sắt với nước cam hoặc một viên vitamin C.
Vitamin C giúp tăng hấp thu sắt.
Ngoài ra, cần bổ sung sắt 2 giờ trước hoặc 4 giờ sau khi uống thuốc chống axít, các loại thuốc này có thể cản trở hấp thu sắt.
Sắt bổ sung có thể gây táo bón, vì vậy bác sĩ cũng có thể đề nghị sử dụng một chất làm mềm phân.
Nguyên tố sắt hầu như luôn luôn khiến phân có màu đen, đây là một tác dụng phụ vô hại.
Sắt có thể dùng đường tiêm, nhưng thường là không cần thiết.
Có thể cần phải bổ sung sắt trong một vài tháng hoặc lâu hơn để bổ sung dự trữ sắt.
Nói chung, bệnh nhân sẽ cảm thấy tốt hơn sau 1 tuần điều trị.
Phụ nữ mang thai thường xuyên uống bổ sung sắt theo đơn trong thời gian mang thai để ngăn ngừa hoặc điều trị thiếu máu do thiếu sắt.
Hãy hỏi bác sĩ khi cần phải quay trở lại để xét nghiệm máu.Tùy thuộc vào chế độ ăn uống của người mẹ, sữa mẹ có thể không chứa đủ chất sắt cho trẻ sơ sinh phát triển.
Hầu hết sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh có chứa sắt, nhưng một số trẻ vẫn cần sắt bổ sung.
Hãy hỏi bác sĩ nếu trẻ có thể cần bổ sung sắt nhưng tuyệt đối không tự ý bổ sung sắt cho trẻ mà chưa có ý kiến của bác sĩ.
Nếu bổ sung sắt không làm tăng nồng độ sắt trong máu ở người lớn, có khả năng thiếu máu là do nguyên nhân khác ngoài chế độ ăn thiếu sắt.
Tình trạng này có thể là do một nguồn chảy máu hoặc có vấn đề về hấp thu sắt mà bác sĩ cần phải kiểm tra và điều trị.
Tùy thuộc vào nguyên nhân, điều trị thiếu máu do thiếu sắt có thể bao gồm:
Thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai để có chu kỳ kinh nguyệt đúng.
Thuốc kháng sinh và các thuốc khác để điều trị viêm loét dạ dày - tá tràng.
Phẫu thuật để loại bỏ polyp chảy máu, khối u hoặc xơ.
Nếu thiếu máu do thiếu sắt là nghiêm trọng, truyền máu có thể giúp thay thế sắt và hemoglobin nhanh chóng.
Lưu ý: Thông tin về bệnh chỉ mang tính chất tham khảo.