Thoái hóa đốt sống cổ (viêm khớp cổ) là tình trạng bệnh lý ở các đốt sống cổ, bắt đầu bằng hiện tượng hư khớp ở các diện thân đốt, đĩa liên đốt tới các màng, dây chằng, sau đó là hiện tượng thoái hóa các đốt sống, gây đau vùng cổ, nhất là khi vận động vùng cổ.
Khi viêm khớp phát triển có thể xuất hiện các gai xương, các gai này kích thích các dây thần kinh, dây chằng gần đó và cơ bắp, gây đau.
Thoái hóa đốt sống là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau cổ ở người già.
Triệu chứng
Cổ đau, đau tăng nặng khi chuyển động cổ, cứng, tê, yếu cổ.
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Xét nghiệm hình ảnh: chụp cắt lớp vi tính (CT Scan), chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp X-quang để xác định mức độ thoái hóa.
Điều trị
Điều trị phụ thuộc vào mức độ bệnh và triệu chứng.
Điều trị bao gồm:
Thuốc giảm đau, giãn cơ, thuốc chống viêm không Steroid/ NSAIDs (Ibuprofen/ Motrin hoặc Advil, Naproxen/ Naprosyn), Acetaminophen (Tylenol), tập thể dục và vật lý trị liệu.
Tiêm Cortisone.
Phẫu thuật nếu đau dai dẳng, mất cảm giác hoặc yếu xương cổ.
Thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng viêm dày và lắng tụ canxi ở các dây chằng dọc ống sống gây hẹp các lỗ chui ra của các rễ thần kinh gây đau mỏi tê, lâu dần gây yếu liệt các nơi mà rễ thần kinh này chi phối.
Việc chén ép rễ thần kinh và tủy sống còn có thể do sự thoát vị của các nhân đĩa đệm chèn vào tủy sống, nếu nặng có thể gây yếu, liệt chi.
Thoái hóa đốt sống cổ không chỉ ở những người già mà còn ở cả những người trẻ thường làm việc trong văn phòng, ít vận động hoặc phải cúi nhiều, là bệnh thường gặp ở những người phải sử dụng nhiều động tác ảnh hưởng đến vùng đầu cổ.
Thoái hóa đốt sống cổ gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt và lao động cho người bệnh.
Tỷ lệ mắc bệnh ở cả hai giới nam và nữ gần như ngang nhau.
Tư thế hoạt động sai là một trong những nguyên nhân quan trọng gây ra thoái hóa đốt sống cổ.
Làm việc kéo dài, ít vận động là những nguyên nhân chủ yếu gây bệnh thoái hóa đốt sống cổ.
Những công việc đòi hỏi cúi nhiều, ngửa nhiều, mang vác nặng trên đầu hay ngồi trước màn hình vi tính quá lâu cũng sẽ làm sai lệch cấu trúc bình thường của cổ, dẫn tới biến đổi mô xương, dây chằng, cơ và dễ dẫn đến thoái hóa các mô cột sống hoặc hình thành các gai xương đốt sống.
Đặc biệt, làm việc máy tính nhiều, ít vận động là một trong những nguyên nhân gây ra thoái hóa đốt sống cổ, vôi hóa cột sống, gai cột sống.
Nhất là khi làm việc, vị trí đặt tay trên bàn làm việc hay đối với máy tính quá cao hoặc quá thấp.
Vùng cổ và vùng gáy không được thường xuyên cử động, hoặc chỉ giữ nguyên một tư thế.
Thường xuyên nhìn lên rồi lại nhìn xuống.
Vị trí ngồi quá thấp so với bàn làm việc.
Trong khi ngủ chỉ nằm 1 - 2 tư thế, không có thói quen chuyển mình.
Lựa chọn gối kê không phù hợp (gối quá cao và gối quá mềm).
Khi ngồi gần nên chỉnh ghế sao cho 2 cẳng tay song song với nền nhà.
Luôn giữ thẳng lưng và 2 vai giữ ngang bằng.
Nếu sử dụng đồ kẹp hồ sơ dùng khi đánh máy thì kẹp này nên để càng sát màn hình càng tốt.
Khi ngủ hãy thường xuyên chuyển mình, tránh nằm chỉ một hoặc 2 tư thế sẽ rất dễ bị vẹo cổ.
Không nằm sấp, bởi tư thế này sẽ khiến cho cổ bị gập xuống, rất dễ gây nên chứng thoái hóa đốt sống cổ, không nên nằm gối đầu quá cao.
Để đề phòng hiện tượng “gãy”, trật khớp mỏm nha gây liệt tứ chi hoặc tử vong, người bệnh tuyệt đối không được “vặn”, “ấn cổ”.
Khi nằm, cần có gối với độ dày vừa phải, tránh tư thế quá ưỡn cổ hoặc cúi gấp cổ.
Có chế độ ăn giàu canxi (tôm, cua, ốc, uống sữa có can xi…) để tránh loãng xương, tránh thoái hóa khớp và nên ăn nhiều rau, trái cây để bồi phụ các loại vi chất cần thiết, trong đó có các vitamin nhóm B.
Một số lưu ý:
Cần thay đổi tư thế sai lệch khi ngồi trước máy vi tính.
Không nên có động tác vặn bẻ cổ đột ngột khi thấy mỏi, bởi tất cả các động tác này sẽ làm tăng thoái hóa đốt sống cổ.
Không nên đội nặng trên đầu.
Không nên ngồi cúi gấp cổ quá lâu (xem tivi, đọc sách, báo); ngồi tàu xe đường dài cần có bản tựa đầu và tựa lưng.
Cần luyện tập thể dục nhẹ nhàng và xoa bóp theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Khi thấy đau đầu, cổ, gáy lan xuống cánh tay, liệt yếu tứ chi, không nên đi bấm nắn vặn vẹo thô bạo dễ gây ra những tổn thương nghiêm trọng mạch, dây thần kinh vùng cổ, cần đến các chuyên khoa Thần kinh để xác định bệnh chính xác để điều trị.
Thoái hóa đốt sống cổ là căn bệnh chịu ảnh hưởng nhiều của yếu tố nghề nghiệp gây nên, sau mỗi ngày làm việc cần xoa bóp, chăm sóc trực tiếp đến vùng này, không nên quá gắng sức trong công việc.
Cần phân phối hợp lý giữa thời gian lao động và nghỉ ngơi, hạn chế tối đa những tác động không tốt đến các đốt sống cổ.
Đối với người làm công tác văn phòng, làm việc với máy vi tính, cần tạo lập thói quen bảo vệ sức khỏe ngay tại nơi làm việc, với những động tác luyện tập hay vươn vai đơn giản, không ngồi ì bên máy tính trong thời gian quá dài, kết hợp với chế độ ăn uống khoa học.
Ngoài ra, ghế làm việc phải có độ cao thích hợp so với bàn làm việc và máy tính.
Không để ghế ngồi quá cao hay quá thấp.
Giữ khoảng cách hợp lý từ tay đến bàn làm việc hay máy tính.
Nên sử dụng máy tính có màn hình lớn, tối thiểu từ 17 inch trở lên giúp các cơ cổ không bị căng, mỏi.
Ngồi cách màn hình vi tính 50 - 66 cm và đặt màn hình dưới tầm mắt khoảng 10 - 20 độ.
Không để tầm màn hình quá cao hoặc quá thấp so với tầm mắt.
1.
Điều trị nội khoa:
Nguyên tắc điều trị thoái hóa đốt sống cổ ở mức độ nhẹ là nghỉ ngơi, thư giãn, kết hợp vật lý trị liệu an toàn (tránh vật lý trị liệu thô bạo làm cho bệnh thêm nặng).
Ngoài ra có thể dùng thuốc giảm đau, giãn cơ (uống, dán, thoa ngoài da), thuốc tăng cường thần kinh, vitamin nhóm B hoặc châm cứu giảm đau (với bác sĩ có kinh nghiệm).
Việc điều trị bằng phương pháp gì, thuốc gì cần có ý kiến của bác sĩ khám bệnh, tốt nhất là bác sĩ chuyên khoa Thần kinh, chuyên khoa Khớp, người bệnh không nên tự mua thuốc để điều trị.
2.
Luyện tập thể thao.
Một số phương pháp tập luyện vận động cổ đơn giản như:
Nghiêng cổ sang phải rồi sang trái mỗi bên 10 lần.
Cúi cổ về phía trước (cằm tì vào ngực càng tốt), ngửa cổ về phía sau (gáy tựa vào vai) mỗi phía 10 - 15 lần.
Quay cổ: Cúi đầu về phía trước quay cổ về phía vai trái từ trước ra sau, phía vai phải rồi trở lại phía trước.
Quay từ từ hết một vòng rồi quay ngược lại, mỗi chiều 5 lần.
Nhấc vai: Tự nhấc vai trái rồi đến vai phải mỗi bên 10 lần, sau đó nhấc cả hai vai cùng lúc 10 lần.
Xát cổ: Lấy tay phải xát cổ trái từ trên xuống và ngược lại, mỗi bên 15 lần.
Xát gáy: Các ngón tay của hai bàn tay đan với nhau ôm vào sau gáy kéo qua kéo lại 10 lần.
Ngoài ra, thoái hóa đốt sống cổ không thể chữa triệt để mà chỉ có thể hạn chế nó, tốt nhất là bằng các hình thức tập thể dục, thể thao, vận động, bổ sung các chất làm nhờn khớp.
Yoga cũng là một trong những giải pháp cho việc phòng, hỗ trợ chữa bệnh thoái hóa đốt sống cổ và lưng.
Lưu ý: Thông tin về bệnh chỉ mang tính chất tham khảo.