Tần suất hiếm muộn nguyên nhân do vợ và chồng là tương đương nhau.
Theo số liệu thống kê, nguyên nhân do vợ chiếm 30-40%, do chồng chiếm 30%, do cả vợ và chồng chiếm 15-30% và có khoảng 10% hiếm muộn không rõ nguyên nhân.
Hiếm muộn chia ra làm hai loại sau:
Hiếm muộn nguyên phát chỉ một cặp vợ chồng chưa có thai lần nào
Hiếm muộn thứ phát chỉ những cặp vợ chồng đã có thai ít nhất một lần, nay muốn sinh con nhưng không thể có thai được.
Triệu chứng
Triệu chứng ở nữ giới:Tiết dịch vú, viêm âm đạo, chu kỳ kinh nguyệt bất thường, mất kinh, sảy thai.
Triệu chứng ở nam giới:Tổn thương không đau ở thân hay đầu dương vật, sưng đau ở bìu, tiểu rát, quy đầu đau và sưng, tinh dịch có lẫn máu hoặc đau khi xuất tinh, đau khi giao hợp, đau tinh hoàn, bìu sưng to, liệt dương
Chẩn đoán
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Khám Phụ khoa, làm Pap’s
Siêu âm, nội soi
Xét nghiệm máu hai vợ chồng
Tinh dịch đồ (phân tích tinh dịch) người chồng
Chụp X quang tử cung - vòi trứng (HSG) và xét nghiệm định lượng nội tiết người vợ.
Điều trị
Điều trị bao gồm:
Sử dụng kháng sinh cho các bệnh nhiễm trùng đường sinh dục
Vật lý trị liệu
Các liệu pháp bổ sung hormone
Sử dụng các loại thuốc điều chỉnh các kích thích tố sinh sản và kích thích quá trình rụng trứng ở người vợ
Phẫu thuật...
Ngoài ra cũng có các biện pháp khác giúp các cặp vợ chồng hiếm muộn có con: Thụ tinh nhân tạo
Tần suất hiếm muộn nguyên nhân do vợ và chồng là tương đương nhau.
Theo số liệu thống kê, nguyên nhân do vợ chiếm 30-40%, do chồng chiếm 30%, do cả vợ và chồng chiếm 15-30% và có khoảng 10% hiếm muộn không rõ nguyên nhân.
Hiếm muộn chia ra làm hai loại sau:
Hiếm muộn nguyên phát chỉ một cặp vợ chồng chưa có thai lần nào.
Hiếm muộn thứ phát chỉ những cặp vợ chồng đã có thai ít nhất một lần, nay muốn sinh con nhưng không thể có thai được.
Nguyên nhân thường gặp do chồng
Chất lượng hoặc số lượng tinh trùng kém: Do việc sản xuất và hoàn chỉnh tinh trùng bị trục trặc, do viêm nhiễm tinh hoàn hay mào tinh, hoặc dothường xuyên mặc quần chật khiến tinh hoàn bị nóng, do giãn tĩnh mạch trong bao tinh hoàn, bất thường về hormone.
Khả năng di chuyển của tinh trùng hạn chế: Do viêm tuyến tiền liệt, khiến tinh dịch đặc một cách bất thường.
Việc sử dụng một số thuốc trị đau dạ dày và cao huyết áp cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển của tinh trùng.
Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn: Chủ yếu do viêm ống dẫn tinh, hậu quả của các bệnh lây qua đường tình dục.
Niệu đạo không thông ra ngoài ở đầu dương vật mà bị lệch, thông ra ngoài ở giữa thân dương vật, khiến tinh trùng xuất ra khó đi vào lỗ cổ tử cung.
Nguyên nhân thường gặp do vợ
Ống dẫn trứng hoặc buồng trứng bị tắc: Do viêm phần phụ, lạc nội mạc tử cung nên trứng và tinh trùng không gặp được nhau.
Khối u buồng trứng
Rối loạn hormone khiến người nữ không rụng trứng thường xuyên.
Niêm mạc tử cung không tăng trưởng và đào thải theo đúng quy luật thông thường.
Tử cung có hình dạng bất thường, có u xơ.
Chất dịch cổ tử cung hoặc độ axít âm đạo bất thường, cản trở tinh trùng từ âm đạo đi vào cổ tử cung.
Hệ miễn dịch người phụ nữ tạo ra các kháng thể để diệt tinh trùng theo cơ chế đào thải vật lạ.
Các vấn đề trên nhìn chung không phân biệt người khỏe, người yếu, người béo, người gầy.
Tuy nhiên, tình trạng sức khỏe chung, chế độ dinh dưỡng cũng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của một số người.
Các chất độc hại, đặc biệt là thuốc lá, rượu, ma túy, hóa chất...
có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, vì chúng làm yếu tinh trùng và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của bào thai trong bụng mẹ.
Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục làm tăng khả năng vô sinh ở cả nam và nữ giới.
Ngoài ra, phụ nữ lập gia đình muộn khi gần 40 tuổi thường khó có thai hơn, vì khả năng sinh sản đã giảm đi so với thời trẻ.
Khả năng có thai của một cặp vợ chồng khỏe mạnh, dưới 30 tuổi và quan hệ tình dục thường xuyên khoảng 2-3 lần/tuần là 20-25% mỗi tháng.
Phần lớn các cặp vợ chồng sẽ có thai trong vòng 1 năm đầu khi không sử dụng biện pháp ngừa thai.
Phòng hiếm muộn ở nam
Ở nam giới, có một số bệnh thường dẫn đến biến chứng vô sinh như: Bệnh viêm tuyến tiền liệt, bệnh quai bị… Vì vậy, để phòng tránh các biến chứng từ các bệnh này thì cần phải tiêm vắc xin phòng dịch, duy trì thói quen vệ sinh sạch sẽ nhằm ngăn ngừa các căn bệnh truyền nhiễm có hại đến khả năng sinh sản.
Nếu mắc bệnh thì phải chú ý tuân theo các chỉ dẫn của bác sĩ, tránh để bệnh dẫn đến biến chứng, trường hợp không may đã xảy ra biến chứng thì phải kịp thời đến bệnh viện để khám và điều trị.
Điều trị sớm các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Thực hiện an toàn tình dục để tránh các bệnh lây truyền qua quan hệ tình dục.
Thường xuyên kiểm tra tổng quát để phát hiệnsớmcác dấu hiệu bất thường.
Theo dõi kỹ bệnh tiểu đường hay sự giảm hoạt động của tuyến giáp (là một tuyến nội tiết quan trọng điều hoà nhiều chuyển hoá của cơ thể).
Ngoài ra, bạn cũng cần chú ý đến những vấn đề sau:
Chế độ ăn uống hợp lí:
Ănuống hợp lý và có chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ tăng cường 'nam tính' cho đàn ông: Bổ sung kẽm, đồng… là các yếu tố vô cùng cần thiết để tăng nồng độ testosterone trong cơ thể, bổ sung cả chất và lượng cho tinh trùng.
Ngoài ra, các loại vitamin (C, E…) giúp ngăn chặn tình trạng đóng cục tinh trùng, đảm bảo sức khỏe cho các tinh binh.
Để tăng cường chất và lượng cho các 'tinh binh', bạn có thể bổ sung vào bữa ăn của mình các món ăn sau: Các món ăn chế biến từ sò, ốc, cá, thịt, ngũ cốc… Đồng thời, có chế độ ăn cung cấp đủ lượng axít folic có trong gan động vật, men bia, các loại rau lá xanh (bông cải xanh, măng tây, rau diếp, bầu bí), đậu, ngũ cốc, thịt, sữa, trái cây (chanh, cam, quýt, chuối, dưa) và các chế phẩm của sữa như sữa chua, chè… Đặc biệt, bạn nên uống nhiều nước để cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể.
Tránh sử dụng các chất kích thích:
Bạn không nên chủ quan với các tác nhân gây ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng như: Thuốc lá, rượu, ma tuý...Thuốc lá làm suy giảm lượng tinh trùng.
Rượu gây suy yếu tinh trùng, giảm cường độ của phản xạ xuất tinh, làm cho tinh trùng không thể đi sâu vào âm đạo, khó có khả năng thụ thai.
Thêm nữa, nam giới sử dụng các chất kích thích này nhiều làm tăng tỉ lệ sảy thai ở các bà mẹ.
Vì thế, nếu không muốn gặp phải nguy cơ vô sinh thì bạn nên tránh sử dụng các chất kích thích đó.
Đảm bảo môi trường sinh hoạt trong lành:
Cần tránh những môi trường độc hại: Thuốc trừ sâu, hóa chất, môi trường có nhiều sóng điện tử… làm ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
Những người làm việc ở môi trường có độ cao, nhiều chất độc hại như hầm lò, X-quang… hay thường xuyên tiếp xúc với sóng ăng ten, điện thoại di động… thì cần phải nghiêm túc thực hiện thao tác làm việc theo chế độ bảo hộ lao động, nên thường xuyên khám sức khoẻ sinh sản và thực hiện theo chỉ dẫn của bác sĩ để chăm sóc sức khoẻ sinh sản cho bản thân.
Giữ mát cơ quan sinh dục:
Tinh trùng rất nhạy cảm với nhiệt độ.
Nhiệt độ càng cao, số lượng tinh trùng khỏe mạnh càng giảm.
Vì vậy, bạn không nên đi xe trong thời gian quá lâu; không tắm và ngâm mình trong dòng nước quá nóng; không mặc quần sịp, quần bò bó sát, tránh ngồi lâu một chỗ… Thậm chí, phòng ngủ của bạn cũng không nên quá kín gió, nóng bức và tốt nhất là thường xuyên mở máy lạnh, duy trì nhiệt độ mát mẻ.
Khi chọn quần, bạn nên chọn loại vải thoáng mát như vải cotton, đặc biệt là quần lót nam giới.
Quần áo mới lấy ở hiệu giặt là về không nên mặc ngay, vì bột giặt ngâm quần áo sẽ ảnh hưởng đến chức năng tình dục của nam giới.
Ngoài ra, bạn cũng cần bảo vệ tinh hoàn của mình khi tham gia các hoạt động thể thao.
Đối với chuyện chăn gối:
Tích lũy tinh trùng: Người chồng cầntinh trùng cho ngày người phụ nữ rụng trứng.
Tích lũy tinh trùng càng nhiều thì khả năng thụ thai càng lớn.
Cụ thể, bạn có thể ngừng quan hệ tình dục trong vài ngày trước ngày người vợ rụng trứng.
Tung quân đúng lúc:Trong giai đoạn rụng trứng, tăng cường mật độ quan hệ tình dục, ít nhất 1 lần/ngày, liên tục trong 3 ngày.
Nếu bạn không theo dõi được ngày rụng trứng thì hãy quan hệ ít nhất 1 lần/ngày, liên tục từ ngày thứ 8 đến ngày thứ 20 (tính từ ngày đầu tiên thấy kinh).
Bạn cần lưu ý là: Tinh trùng chỉ sống được 3 ngày trong cơ thể người phụ nữ.
Mật độ quan hệ dày như vậy sẽ giúp nâng cao cơ hội tinh trùng gặp được trứng để thụ tinh.
Yếu tố tâm lý trong đời sống vợ chồng cũng có ảnh hưởng lớn đến chuyện hiếm muộn.
Vợ chồng nên tránh những xung đột ảnh hưởng đến tinh thần và chuyện chăn gối.
Khi có khó khăn trong đời sống, cả hai vợ chồng cùng bàn bạc để tìm hướng giải quyết, đặc biệt là các vấn đề về xuất tinh sớm, liệt dương.
Phòng hiếm muộn ở nữ
Để phòng ngừa vô sinh, bạn cần lưu ý những điều sau đây:
Quan hệ tình dục lành mạnh: Luôn sử dụng bao cao su để phòng tránh những bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, viêm nhiễm phụ khoa.
Tránh quan hệ tình dục với nhiều bạn tình.
Tránh nạo, hút thai nhiều lần: Việc nạo hút thai nhiều lần sẽ ảnh hưởng nhiều tới tử cung, buồng trứng, gây nguy cơ vô sinh cao.
Tránh stress thường xuyên: Thường xuyên bị stress chính là nguyên nhân ảnh hưởng đến chức năng của bộ não và tuyến yên, làm cho hormone sinh dục giảm xuống, khả năng thụ thai khó hơn rất nhiều.
Kiểm tra, thăm khám định kỳ: Bạn nên thăm khám, kiểm tra định kỳ sức khỏe sinh sản để phát hiện sớm những bệnh dễ gây vô sinh như tắc vòi trứng, viêm nhiễm khuẩn đường sinh dục, viêm tử cung...
Tránh các thói quen có hại: Các thói quen như uống rượu, hút thuốc, thụt rửa âm đạo liên tục...
đều có thể làm suy giảm chức năng buồng trứng và dễ gây mãn kinh sớm.
Bổ sung vitamin: Hãy bổ sung các loại vitamin cần thiết để bồi bổ sức khỏe, đặc biệt là vitamin E có tác dụng tăng cường chức năng hoạt động của buồng trứng để tăng khả năng sinh sản của bạn.
Duy trì trọng lượng bình thường.
Phụ nữ thừa cân và thiếu cân gia tăngnguy cơrối loạn rụng trứng.
Nếu muốn giảm cân, cần tập thể dục vừa phải.
Vất vả, tập thể dục với cường độ cao hơn 7 giờ/tuần sẽ ảnh hưởng không tốt đến khả năng rụng trứng.
Nếu thấy có bất kì biểu hiện bất thường nào liên quan đến sức khỏe, bạn nên đi khám càng sớm càng tốt.
Điều trị cho nam giới
Trước khi tiến hành điều trị cần làm các xét nghiệm cần thiết:
Phân tích tinh trùng:Hay còn gọi là đếm tinh trùng, một phương pháp kỹ thuật nghiên cứu tinh trùng của nam giới.
Tinh trùng được lấy bằng cách thủ dâm, sau đó xuất tinh vào lọ chứa sạch, gửi tới phòng khám của bác sĩhoặc phòng xét nghiệm trong 1-2 giờ để xét nghiệm.
Người ta sẽ nghiên cứu một số yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của tinh trùng như số lượng/ml, sự chuyển động, hình thái; lượng tinh trùng mỗi lần phóng tinh và sự đặc lỏng của tinh dịch.
Việc này được thử vài lần trước khi đưa đến kết luận.
Xét nghiệm sau giao hợp:Còn gọi là xét nghiệm Huhner hay PK, là kiểm tra tinh dịch, nhầy tử cung và cách hai người tiếp xúc với nhau.
Điều đó được thực hiện vài giờ sau khi vợ chồng giao hợp, thời điểm phụ nữ có khả năng thụ thai.
Thực hiện khám vùng tiểu khung và các dịch nhầy ở cổ tử cung và tinh dịch khi phóng tinh.
Xét nghiệm đếm tinh trùng, sự chuyển động và sự hiện diện của tinh trùng đang xâm nhập vào dịch nhầy tử cung trên đường đi đến tử cung.
Phản ứng của hệ miễn dịch có thể cũng được xem xét.
Điều trị:
Điều trị bằng kháng sinh cho các bệnh nhiễm trùng đường sinh dục.
Sử dụng thuốc hoặc làm theo lời khuyên của các chuyên gia tâm lí sức khỏe sinh sản có thể giúp cải thiện khả năng sinh sản trong các trường hợp rối loạn chức năng cương cứng hoặc xuất tinh sớm.
Các liệu pháp bổ sung hormone.
Phẫu thuật trong các trường hợp tắc ống dẫn tinh,tắc ống mào tinh, giãn tĩnh mạch tinh...
Thụ tinh nhân tạo: Áp dụng cho trường hợpngười chồng có khả năng sinh sản nhưng gặp vấn đề rắc rối như xuất tinh sớm hoặc lượng tinh dịch ít, có thể giải quyết bằng thụ tinh nhân tạo với tinh trùng của người chồng.
Điều trị cho nữ giới
Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị khả năng sinh sản cho phụ nữ mà không có sự can thiệp sâu bên trong, giúp thông những khu vực bị dính.
Nguyên nhân vô sinh do dính chiếm khoảng một nửa các trường hợp vô sinh nữ.
Rủi ro: Không.
Tác dụng phụ: Thỉnh thoảng có đau nhức.
Tỷ lệ thành công: Hơn 70% với một số kỹ thuật, thành công trong dài hạn.
Dùng thuốc
Là hình thức điều trị bằng cách sử dụng các loại thuốc điều chỉnh các kích thích tố sinh sản và kích thích quá trình rụng trứng.
Rủi ro: Có thể mang thai sinh đôi, sinh ba hoặc nhiều hơn, mắc hội chứng buồng trứng Hyperstimulation.
Tác dụng phụ: Nhức đầu, đầy hơi, bốc hoả,khôâm đạo, phát ban.
Tỷ lệ thành công: Từ 20% đến 60%, thường là với sự giúp đỡ của thụ tinh nhân tạo.
Phẫu thuật
Phương pháp điều trị này giúp sửa chữa các khuyết tật di truyền và loại bỏ dính, polyp, u nang và tăng trưởng tế bào bất thường khác.
Rủi ro: Phản ứng khi gây mê, chảy máu, nhiễm trùng, sự tích tụ của mô sẹo đòi hỏi phải phẫu thuật bổ sung sau đó.
Tác dụng phụ: Đau nhẹ đến đau nặng và khó chịu sau phẫu thuật.
Tỷ lệ thành công: Khác nhau rất nhiều, từ 10-90%, tùy thuộc vào mức độ và quá trình phẫu thuật.
Thụ tinh nhân tạo
Đây là một trong những công nghệ hỗ trợ sinh sản (ART).
Tinh trùng sẽ được tiêm vào tử cung của người phụ nữ, thông qua cổ tử cung, ống dẫn trứng với một ống thông.
Trong một số trường hợp, người phụ nữ được chỉ định dùng thuốc trước đó vài chu kì kinh nguyệt trước khi phẫu thuật.
Rủi ro: Nhiều thai, nhiễm trùng từ tinh dịch bị ô nhiễm hoặc ống thông không vô trùng.
Tác dụng phụ: Tiểu giắt, chuột rút và đau, chảy máu âm đạo hoặc các tác dụng phụ khác.
Tỷ lệ thành công: Khác nhau, từ 5 đến 25%.
Thụ tinh trong ống nghiệm
Đây cũng là một trong những công nghệ hỗ trợ sinh sản ART khác, với hình thức trứng được lấy ra từ buồng trứng và thụ tinh trong phòng thí nghiệm, sau đó được đặt trong tử cung để phát triển.
Một số phụ nữ cũng cần dùng thêm thuốc tăng khả năng sinh sản.
Rủi ro: Mang đa thai, thai ngoài tử cung, hội chứng buồng trứng tăng kích thích, dị tật bẩm sinh (cần nghiên cứu thêm về vấn đề này), phản ứng do gây mê, nhiễm trùng, chảy máu.
Tác dụng phụ: Chuột rút, đau, thay đổi tâm trạng.
Tỷ lệ thành công: Từ 28 đến 75%.
Lưu ý: Thông tin về bệnh chỉ mang tính chất tham khảo.