TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 518 - THÁNG 9 - SỐ 2 - 2022 92,3% khối AVM nằm ở trên lều tiểu não. Vị trí thuật dị dạng động - tĩnh mạch não trên lều tiểu AVM thường gặp nhất là ở thùy trán (43,1%). não vỡ, 2012, Đại Học Y Hà Nội. 3. Đặng Nguyễn Tất, Kết quả điều trị phẫu thuật dị Các nguồn động mạch nuôi phổ biến lần lượt là dạng thông động tĩnh mạch não đường giữa vỡ, ĐM não giữa (38,4%), ĐM não trước (32,6%) và 2019, Đại Học Y Hà Nội. ĐM não sau (20,9%). 4. Al-Shahi, R, and C, Warlow, A systematic review of the frequency and prognosis of arteriovenous TÀI LIỆU THAM KHẢO malformations of the brain in adults, Brain, 2001, 1. Bằng Lê Văn, Các yếu tố tiên lượng liên quan đến 124(Pt 10): p, 1900-26. nguy cơ tăng chảy máu và đánh giá kết quả vi 5. Spetzler, R,F, and N,A, Martin, A proposed phẫu thuật của dị dạng động-tĩnh mạch não, 2015, grading system for arteriovenous malformations, J Đại Học Y Hà Nội. Neurosurg, 1986, 65(4): p, 476-83. 2. Công Phạm Văn Thành, Nhận xét đặc điểm lâm 6. Potts, M,B,, et al,, Current surgical results with sàng, chẩn đoán hình ảnh, đánh giá kết quả phẫu low-grade brain arteriovenous malformations, J Neurosurg, 2015, 122(4): p, 912-20. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KIẾN THỨC VỀ SỨC KHỎE SINH SẢN CỦA NỮ VỊ THÀNH NIÊN TẠI THỊ XÃ HOÀNG MAI, TỈNH NGHỆ AN NĂM 2022 Nguyễn Thị Bích Nguyệt*, Nguyễn Thị Mai Thơ*, Hoàng Thị Quỳnh Hương* TÓM TẮT (OR = 9,04). Những em có mẹ là nông dân có khả năng có kiến thức chưa tốt về SKSS cao hơn nhóm có 75 Kế hoạch hành động quốc gia về sức khỏe sinh sản mẹ làm nghề cán bộ (OR = 2,58). cho vị thành niên Việt Nam giai đoạn 2020 - 2025 đã Từ khóa: kiến thức, vị thành niên, sức khỏe sinh nhấn mạnh mục tiêu: ít nhất 80% vị thành niên có sản. hiểu biết về những nội dung cơ bản trong chăm sóc sức khỏe sinh sản như tình dục an toàn, các biện pháp SUMMARY tránh thai, hậu quả của mang thai ngoài ý muốn và phá thai không an toàn, phòng chống các bệnh lây SOME FACTORS RELATED TO KNOWLEDGE truyền qua đường tình dục [1]. Nghiên cứu được tiến ON REPRODUCTIVE HEALTH OF hành trên 409 học sinh nữ đang học tại phường trung ADOLESCENTS IN HOANG MAI TOWN, học cơ sở (THCS) Quỳnh Thiện và trường trung học NGHE AN PROVINCE IN 2022 phổ thông (THPT) Hoàng Mai nằm trên địa bàn thị xã The National Action Plan on Reproductive Health Hoàng Mai, Nghệ An từ tháng 1/2022 đến tháng for Adolescents in Vietnam for the period 2020 - 2025 6/2022. Kết quả thu được: 35,2% đối tượng nghiên has emphasized the goal: at least 80% of adolescents cứu (ĐTNC) có kiến thức chung tốt; 64,8% ĐTNC có have an understanding of the basic contents of kiến thức chung chưa tốt. Có mối liên quan có ý nghĩa reproductive health care. such as safe sex, thống kê (p < 0.05) giữa đặc điểm cá nhân ĐTNC và contraceptive methods, consequences of unwanted kiến thức chung về sức khỏe sinh sản: Nhóm em pregnancy and unsafe abortion, and prevention of thuộc giai đoạn vị thành niên (VTN) sớm có khả năng sexually transmitted diseases [1]. The study was có kiến thức chưa tốt cao hơn nhóm VTN muộn (OR = conducted on 409 female students studying in Quynh 10,08). Nhóm em học sinh cấp 2 có khả năng có kiến Thien middle school ward and Hoang Mai high school thức chưa tốt cao hơn nhóm học cấp 3 (OR = 7,26). located in Hoang Mai town, Nghe An from January Nhóm em sống cùng với cả bố và mẹ có khả năng có 2022 to June 2022. Obtained results: 35.2% of kiến thức tốt hơn nhóm chỉ sống với bố hoặc mẹ/ research subjects have good general knowledge; người khác (OR = 3,16). Nhóm em đã có kinh nguyệt 64.8% of the study subjects had bad general có khả năng có kiến thức tốt hơn những em chưa có knowledge. There is a statistically significant kinh nguyệt (OR = 9,59). Nhóm em đã/đang có người relationship (p < 0.05) between individual yêu có khả năng có kiến thức tốt hơn nhóm chưa có characteristics of research subjects and general người yêu (OR = 9,19). Nhóm đã được học về sức knowledge of reproductive health: The group of khỏe sinh sản (SKSS) ở trường/câu lạc bộ có khả năng children in early adolescence is likely to have có kiến thức tốt hơn nhóm chưa được học về SKSS knowledge about reproductive health. not good is higher than that of late adolescents (OR = 10.08). The group of middle school students is more likely to have *Trường Đại học Y khoa Vinh, bad knowledge than the group of high school students Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Bích Nguyệt (OR = 7.26). The group of children living with both Email: Phongdaotaodhykv@gmail.com parents is likely to have better knowledge than the Ngày nhận bài: 15.7.2022 group living with only one parent/others (OR = 3.16). Ngày phản biện khoa học: 26.8.2022 The group of children who have menstruated have better knowledge than those who have not had Ngày duyệt bài: 9.9.2022 299
vietnam medical journal n02 - SEPTEMBER - 2022 periods (OR = 9.59). The group of children with/with a Kết quả: n = 383, trên thực tế nghiên cứu lover has better knowledge than the group without a thực hiện trên 409 đối tượng. lover (OR = 9.19). The group that received reproductive health education at school/club was likely Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu ngẫu to have better knowledge than the group that did not nhiên phân tầng dựa theo tỷ lệ học sinh nữ của receive any reproductive health education (OR = từng trường. 9.04). Children whose mothers are farmers are more Phân tích và xử lý số liệu: Phân tích bằng likely to have poor knowledge of reproductive health phần mềm SPSS 20.0. than those whose mothers are officials (OR = 2.58). Keywords: knowledge, adolescence, reproductive III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU health. 1. Kiến thức về sức khỏe sinh sản của I. ĐẶT VẤN ĐỀ ĐTNC Vị thành niên là giai đoạn “chuyển tiếp” từ trẻ em thành người trưởng thành chiếm 1/5 dân số thế giới và 85% sống ở các nước đang phát 35,2% triển. Ở Việt Nam, theo số liệu Tổng cục thống kê, năm 2019 tỷ lệ vị thành niên chiếm 14,3% so 64,8% với cả nước [6]. Tại thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An có 113.360 người, trong đó gần 22 nghìn người thuộc lứa tuổi vị thành niên. Cùng với đó Tốt Chưa tốt là sự phát triển và hội nhập về kinh tế thị trường dễ khiến cho các em vị thành niên có Biểu đồ 1: Phân loại kiến thức chung về những hành vi và lối sống không đúng đắn về sức khỏe sinh sản sức khỏe sinh sản. Tuy nhiên, hiện nay chưa có 35,2% ĐTNC có kiến thức chung tốt; 64,8% bất cứ nghiên cứu nào đề cập đến chăm sóc sức ĐTNC có kiến thức chung chưa tốt. khỏe sinh sản cho vị thành niên tại địa phương. Với mong muốn đánh giá kiến thức về sức khỏe 2. Các yếu tố liên quan đến kiến thức về sinh sản của vị thành niên để từ đó tìm ra những sức khỏe sinh sản của đối tượng nghiên cứu. vấn đề còn tồn tại và đưa ra giải pháp can thiệp Bảng 1. Mối liên quan giữa giai đoạn VTN thích hợp, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: và kiến thức chung về SKSS “Xác định một số yếu tố liên quan đến kiến thức Yếu tố Kiến thức OR (CI về sức khỏe sinh sản của nữ vị thành niên tại thị liên Chưa tốt Tốt p 95%) xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An năm 2022”. quan n % n % 10,08 VTN II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 92 91,8 9 8,9 (4,71 -
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 518 - THÁNG 9 - SỐ 2 - 2022 với kiến thức chung về SKSS, p = 0,89. người yêu Bảng 3. Mối liên quan giữa trình độ học Nhóm học sinh đã/đang có người yêu có khả vấn của đối tượng với kiến thức chung về năng có kiến thức tốt cao hơn gấp 9,19 lần so SKSS với nhóm học sinh chưa có người yêu (95% CI: Trình Kiến thức 4,55 - 18,59); mối liên quan có ý nghĩa thống kê p OR (CI độ học Chưa tốt Tốt p < 0,05. 95%) vấn n % n % Bảng 7. Mối liên quan giữa mức độ chia sẻ Cấp 2 139 88,0 19 12,0 7,26 với mẹ và kiến thức chung về SKSS (4,23 - 0,05. 138 37,2 233 62,8 3,16 Bảng 8. Mối liên quan giữa việc học ở và mẹ (1,29 trường lớp/câu lạc bộ và kiến thức chung về Chỉ sống với 0,01 - SKSS. bố/mẹ/người 6 15,8 32 84,2 7,75) Học về Kiến thức khác Nhóm học sinh sống chung với cả bố và mẹ SKSS ở Tốt Chưa tốt OR (CI có khả năng có kiến thức tốt cao hơn gấp 3,16 trường p 95%) lần so với nhóm chỉ sống với bố/mẹ/sống với lớp/câu lạc n % n % người khác (95% CI: 1,29 - 7,75), mối liên quan bộ có ý nghĩa thống kê p = 0,01. Đã từng 136 44,0 173 56,0 9,04 Bảng 5. Mối liên quan giữa sự xuất hiện Chưa bao (4,24 -
vietnam medical journal n02 - SEPTEMBER - 2022 vấn là THPT. Còn nghiên cứu của chúng tôi tiến biệt đối với VTN nữ, vấn đề chăm sóc SKSS là hành phân bố đồng đều từ độ tuổi 10 - 18 tuổi vấn đề tế nhị, khó nói, chỉ có bố mẹ là người gồm cả các em học sinh THCS và THPT nên có thân thiết, luôn sát cánh, theo dõi, khuyên nhủ thể các em VTN sớm chưa có nhiều kiến thức về các em và các em nữ có thể bộc lộ hết những sức khỏe sinh sản. điều riêng tư của mình với bố mẹ, nên những em 2. Các yếu tố liên quan đến kiến thức về có điều kiện gần gũi bố mẹ hơn thì sẽ được bố sức khỏe sinh sản của đối tượng nghiên mẹ khuyên nhủ, bảo ban nhiều hơn. Tương tự cứu. Kết quả nghiên cứu cho thấy có mối liên kết quả nghiên cứu của Nguyễn Thanh Phong quan có ý nghĩa thống kê giữa giai đoạn VTN, cũng cho thấy nhóm đối tượng chung sống cùng trình độ học vấn, tình trạng chung sống, sự xuất với gia đình có kiến thức về BPTT tốt hơn gấp hiện kinh nguyệt, tình yêu và việc tham gia lớp 1,3 lần nhóm không sống cùng gia đình (95% học về SKSS của đối tượng với kiến thức chung CI: 0,99 - 1,68) [4]. về SKSS. Những em học sinh đã có kinh nguyệt có khả Cụ thể, các ĐTNC trong nhóm VTN sớm có năng kiến thức về SKSS tốt hơn gấp 9,59 lần so khả năng kiến thức về SKSS chưa tốt cao gấp với những em chưa có kinh nguyệt, sự khác biệt 10,08 lần so với đối tượng VTN muộn, sự khác có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Điều này giải biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Điều này thích do các em đã dậy thì sẽ có sự tò mò về giới cũng khá dễ hiểu là vì các em VTN mới bước vào tính và tìm hiểu về giới tính nhiều hơn so với các THCS thì sự hiểu biết của các em về SKSS chưa em chưa có dấu hiệu dậy thì. Vì vậy người lớn được đầy đủ, ở trường các em cũng chỉ được cần quan tâm đến việc nâng cao kiến thức giới giảng dạy những vấn đề cơ bản về giới tính và tính và SKSS cho các em từ sớm để các em dễ tuổi dậy thì chứ chưa được học nhiều về các vấn dàng đón nhận sự thay đổi của cơ thể khi đến đề khác của SKSS như các em VTN giữa và VTN tuổi dậy thì. muộn. Độ tuổi của các em còn khá ngây thơ Về tình yêu, nhóm em đã/đang có người yêu trong sáng, chưa quan tâm lắm đến những vấn có khả năng kiến thức về SKSS tốt hơn gấp 2,84 đề này nên các em cũng chưa tự tìm tòi các tài lần so với nhóm học sinh chưa có người yêu, sự liệu để đọc. Nghiên cứu của Đào Nguyễn Diệu khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Sự Trang tại Thừa Thiên Huế 2021 cũng cho kết quả khác biệt này có thể do các bạn trẻ khi đã/đang nhóm VTN sớm có kiến thức về SKSS chưa tốt cao có người yêu thường quan tâm nhiều hơn đến gấp 5,56 lần so với VTN muộn với p < 0,05 [2]. các vấn đề SKSS để đảm bảo một tình yêu trong Những đối tượng học cấp 2 có khả năng kiến sáng, bền vững, vì vậy họ sẽ tìm hiểu các thông thức về SKSS chưa tốt cao gấp 7,26 lần so với tin về SKSS nhiều hơn. Tuy nhiên, việc QHTD có nhóm học sinh cấp 3, sự khác biệt có ý nghĩa thể đến khi các bạn trẻ có người yêu, các thống kê với p < 0,05. Có thể thấy rằng, việc chương trình truyền thông GDSK cần tác động giáo dục về giới tính và SKSS ở trường THCS sẽ vào VTN từ khi họ chưa có người yêu, chưa chưa đi sâu như ở trường THPT. Nghiên cứu của QHTD để giúp họ có kiến thức, thái độ tốt nhất Đào Nguyễn Diệu Trang cũng cho kết quả tương trước khi yêu, như vậy mới giảm được các hậu tự, kiến thức ở nhóm học sinh THCS chưa tốt cao quả do QHTD không an toàn. gấp 3,25 lần so với nhóm THPT (95% CI: 1,69 - Với những đối tượng đã từng tham gia các 6,24; p < 0,05) [33] và nghiên cứu của B.B. lớp học hay câu lạc bộ về SKSS có khả năng kiến Abate tại Ethiopia 2020 cũng chứng minh học thức tốt cao hơn gấp 9,04 lần so với nhóm chưa sinh THPT có hiểu biết về các vấn đề SKSS tốt bao giờ tham gia học về SKSS, sự khác biệt có ý hơn 1,46 lần so với những học sinh THCS, mối nghĩa thống kê với p < 0,05. Như vậy, việc các liên quan có ý nghĩa thống kê với p < 0,05 [7]. trường học tổ chức truyền thông giáo dục ảnh Ngoài ra còn có mối liên quan giữa tình trạng hưởng tốt đến kiến thức của học sinh về SKSS. chung sống trong gia đình đến kiến thức chung Các chương trình SKSS hoạt động trong trường về SKSS. Nhóm em sống chung với cả bố và mẹ học sẽ tư vấn, định hướng đến các bạn học sinh có khả năng kiến thức tốt cao gấp 3,16 lần so với cũng như tác động vào nhu cầu tìm kiếm thông nhóm chỉ sống với bố hoặc mẹ/sống với người tin của họ. Kết quả của B.B. Abate 2020 cũng khác, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p = cho thấy mối liên quan giữa những người được 0,009. Như chúng ta đã biết gia đình là môi học về SKSS ở trường có kiến thức tốt hơn trường xã hội đầu tiên của con người, trong đó những người không được học ở trường (OR = bố mẹ là những người có ảnh hưởng sâu sắc, 2,06; 95% CI: 1,68 - 7,66) [7]. mạnh mẽ nhất đến sự phát triển của con cái, đặc 302
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 518 - THÁNG 9 - SỐ 2 - 2022 V. KẾT LUẬN năm 2019", Tạp chí Y học Dự phòng. 31(1), tr. 256-264. Có 35,2% đối tượng có kiến thức chung tốt 4. Nguyễn Thanh Phong (2017), Nghiên cứu kiến và 64,8% kiến thức chung chưa tốt về sức khỏe thức, thái độ, thực hành về các biện pháp tránh sinh sản. Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê thai của sinh viên một số trường đại học/cao đẳng giữa (giai đoạn VTN, trình độ học vấn, tình trạng thành phố Hà Nội và hiệu quả giải pháp can thiệp, Luận án Tiến sỹ Y học, Trường Đại học Y Hà Nội, chung sống, sự xuất hiện kinh nguyệt, tình yêu Hà Nội. và việc tham gia lớp học về SKSS của đối tượng) 5. Tổng cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình và với kiến thức chung về SKSS (95% CI, p < 0,05). Tổng cục Thống kê (2010), Điều tra Quốc gia về vị thành niên và thanh niên Việt Nam 2008 TÀI LIỆU THAM KHẢO (SAVY2), Hà Nội. 1. Bộ Y Tế (2020), Kế Hoạch Hành Động Quốc Gia 6. Tổng Cục Thống Kê (2020), Kết Quả toàn bộ về Chăm Sóc Sức Khỏe Sinh Sản, Sức Khỏe Tình tổng điều tra dân số và nhà ở 2019, Hà Nội. Dục cho Vị Thành Niên, Thanh Niên giai đoạn 7. Biruk Beletew Abate, Kalkidan Habtamu 2020-2025, Hà Nội. Gelaw, et al (2020), "Knowledge Level and 2. Đào Nguyễn Diệu Trang, Phan Thị Bích Ngọc Associated Factors of Reproductive Health Issues (2021), Nghiên cứu thực trạng sức khỏe sinh sản among Secondary School Students in Woldia Town, và đánh giá hiệu quả của mô hình can thiệp ở nữ Amhara, Ethiopia, 2019: A Cross-Sectional Study", vị thành niên huyện miền núi A Lưới, tỉnh Thừa Journal of environmental and public health. 2020, Thiên Huế, Luận án Tiến sỹ Y học, Trường Đại học p. 2515292-2515292. Y dược Huế, Huế. 8. Viengnakhone Vongxay, Femke Albers, et al 3. Hoàng Thị Hoa Lê, Vũ Thị Thơm và các cộng (2019), "Sexual and reproductive health literacy of sự (2021), "Thực trạng kiến thức, thái độ, thực school adolescents in Lao PDR", PloS one. 14(1), p. hành về sức khoẻ sinh sản của học sinh trường e0209675-e0209675. Trung học phổ thông chuyên Trần Phú, Hải Phòng ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG VÀ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CỦA BỆNH NHÂN SAU PHẪU THUẬT TUYẾN GIÁP NỘI SOI ĐƯỜNG MIỆNG TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI Hoàng Thị Hoài1, Nguyễn Xuân Hiền2, Nguyễn Xuân Hậu1,2, Lê Văn Quảng1,2 TÓM TẮT điểm 4 tuần sau phẫu thuật. Kết quả: Bệnh nhân trong nhóm TOETVA trẻ hơn đáng kể so với bệnh 76 Mục tiêu: Phẫu thuật nội soi đường miệng nhân trong nhóm phẫu thuật mở (35,8 + 10,3 so với (TOETVA) gần đây ngày càng được áp dụng phổ biến 46,9 + 11,5, p