13 điều thú vị về tâm lý học ăn uống

1. Không bao giờ “chỉ là ăn trưa”

Ăn uống cùng nhau có những ngụ ý về mặt tâm lý mạnh mẽ. Và ăn trưa được xem một chuyện rất nghiêm túc.

Đặc biệt nếu bạn nói bạn đi ăn cùng người yêu cũ, theo một nghiên cứu của Kniffin và Wansink (2012) phát hiện thấy, so với những chuyện như uống cà phê hay nói chuyện qua điện thoại, khi bạn đời của họ dùng bữa trưa với người yêu cũ, việc đó gây ra cảm giác ghen tuông nhiều nhất.

Vậy nên sức mạnh về mặt tâm lý của buổi ăn trưa rất lớn, nó không bao giờ “chỉ là ăn trưa”.

2. Chất béo = xấu?

“Đừng ăn quá nhiều chất béo”, “Ăn chất béo không tốt cho sức khỏe đâu”, “Không nên ăn chất béo”,…

Đây chính xác là những câu nói quen thuộc của nhiều người khi bàn về việc ăn cái gì và không nên ăn cái gì.

Nhiều người đã tin rằng thực phẩm giàu chất béo là xấu. Các chiến dịch y tế công cộng, sách, báo trong những năm 80 cổ vũ quan điểm này thật mạnh mẽ.

Thế nhưng, sự thực thì không phải chất béo nào có hại vì có rất nhiều chất béo tốt cho sức khỏe.

Và hậu quả của điều này là mọi người tránh những món ăn nhỏ giàu chất béo để ăn những món ăn lớn nhưng ít béo. Trên thực tế, món ăn ít béo có thể chứa nhiều calo hơn đơn giản vì nó lớn hơn. Và điều này không chỉ làm tăng cân mà còn có hại cho sức khỏe.

3. Thức ăn không bao giờ chỉ là thức ăn

Lý do là vì, nó còn có thể đại diện cho một quan điểm và có thể ảnh hưởng cách chúng ta trải nghiệm về thức ăn.

Allen et al. (2008) đã làm một thử thách Pepsi. Những người tham gia được cho uống Pepsi hoặc một nhãn hiệu Cola của cửa hàng để đánh giá. Quảng cáo của Pepsi cổ vũ quan điểm là cuộc sống nên thú vị và tràn đầy niềm vui trong khi đó nhãn hiệu Cola của cửa hàng không có bất kỳ thông điệp quảng cáo đặc biệt nào.

Các kết quả cho thấy, những ai cực kỳ đồng ý rằng cuộc sống nên tràn đầy niềm vui cho rằng: mình đang uống 1 ly Pepsi có mùi vị ngon hơn. Nhưng thực sự họ chỉ uống nước Cola nhãn hiệu của cửa hàng.

Như vậy, không chỉ mùi vị mà niềm tin cũng quyết định rất lớn đến việc chúng ta sử dung một loại thức ăn, nước uống

4. Nữ phục vụ béo = Khách hàng béo

Thật thú vị đúng không.

McFerran et al. (2010) đã xem xét về cân nặng của người phục vụ có thể ảnh hưởng như thế nào đến việc lựa chọn món ăn của bạn? Họ phát hiện thấy nhiều người đã ăn nhiều hơn khi được khuyến khích chọn những đồ ăn vặt không lành mạnh bởi một nữ hầu bàn béo hơn là nữ hầu bàn gầy.

Có lẽ khách hàng đang nghĩ “nếu cô ấy có thể ăn quá nhiều thì tôi cũng có thể”.

Hiệu ứng ngược lại thấy ở những người đang có ý định giảm béo. Họ đã ăn ít hơn hẳn khi gặp một cô phục vụ gầy. Điều này có thể vì người gầy quyến rũ hơn trong mắt họ từ đó tạo động lực ăn kiêng nhiều hơn.

5. Bạn bè béo = tôi béo

Christakis et al. (2007) phát hiện thấy khả năng béo phì của một người tăng đến 57% nếu họ có những người bạn béo phì.

Điều này rất dễ hiểu khi bạn sẽ ăn nhiều hơn nếu đi cùng với một đứa bạn ăn nhiều. Phụ nữ dường như đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi điều này.

6. Ăn uống vô độ mà không quan tâm đến hậu quả

Có khi nào bạn trong trạng thái ăn vô thức, dù cảm thấy no nhưng tay vẫn bốc thức ăn bỏ vào miệng. Trong khi tâm trí chúng ta đang đi lang thang thì tay chúng ta xúc thức ăn nhanh hơn và nhanh hơn.

Các nghiên cứu cho thấy con người ăn nhiều hơn khi họ bị xao lãng, như đang xem tivi hoặc nói chuyện với bạn bè (Bolhuis et al, 2013).

Điều không may là khi không tập trung vào thức ăn của chúng ta, chúng ta có xu hướng ăn nhiều hơn và kết quả là nhận được ít niềm vui từ nó sau khi ý thức được: mình đã ăn quá nhiều.

7. Càng kìm nén, ăn càng nhiều

Những người đang ăn kiêng thường xuyên cố gắng kìm nén những ý nghĩ về thức ăn thường có xu hướng ăn vô độ sau đó (Barnes & Tantleff-Dunn, 2010).

8. Ý định ăn uống bị đánh bại bởi những thói quen

Bạn sẽ ăn gì vào ngày mai? Điều này phụ thuộc vào ý định, sở thích, hay những món bạn đã ăn hôm qua? Tất cả những gì tôi cần làm là hỏi bạn đã ăn gì hôm qua.

Về trung bình, các thói quen có xu hướng chiến thắng những ý định tốt nhất của chúng ta và thậm chí những sở thích của chúng ta. Vì thế, việc thay đổi thói quen ăn uống của một ai đó là vô cùng khó khăn.

9. Nếu nó lành mạnh, bạn có thể ăn nhiều hơn

Đây có vẻ là một niềm tin phổ biến hoặc ít nhất là một cách hành xử.

Trong các nghiên cứu, khi con người được đưa cho cùng một loại thức ăn nhưng một được dán nhãn là lành mạnh hơn, họ sẽ ăn nhiều hơn so với khi nó được dán nhãn không lành mạnh.

Điều này rất dễ hiểu vì thức ăn lành mạnh tốt cho sức khỏe và tâm lý con người luôn nghĩ vậy.

10. "Tôi sẽ không gọi những món cô ấy ăn"

Bạn đã từng vào một nhà hàng với một nhóm bạn, định chọn món bạn sẽ ăn nhưng sau đó nghe một người khác chọn món giống bạn và bạn đã thay đổi món ăn.

Theo (Ariely & Levav, 2000) gọi một món ăn khác có vẻ như thể hiện sự độc đáo của bạn.

11. Tâm trạng tệ hại ăn thức ăn có hại

Đó chính là biểu hiện của việc ăn uống theo cảm xúc.

Khi con người bị làm có tâm trạng tồi tệ, họ có xu hướng tìm kiếm đồ ngọt và những đồ ăn vặt nhiều chất béo.

Những cảm xúc tiêu cực cũng làm con người thích quà vặt hơn là một bữa ăn đúng và ăn ít rau hơn.

12. Những thức ăn lành mạnh cải thiện tâm trạng của bạn

Nghiên cứu mới nhất cho thấy ăn rau và trái cây thực sự cải thiện tâm trạng của bạn vào ngày mai (White et al, 2013). Lý do là vì các vi chất dinh dưỡng như folate được tìm thấy trong trái cây và rau có thể giúp cải thiện trầm cảm.

Trong nghiên cứu 21 ngày của White et al. (2013) yêu cầu những người tham gia ghi họ đã ăn bao nhiêu rau và trái cây cũng như tâm trạng của họ. Điều này cho thấy ăn nhiều rau và trái cây ngày hôm nay thực sự đã dự đoán được tâm trạng vào ngày mai.

13. Vai trò lớn của những thay đổi nhỏ

Nếu bạn muốn giảm cân, hãy quên đi tất cả những kiểu ăn kiêng kỳ lạ, cho dù chúng là gì. Thay vì chạy theo theo chế độ ăn kiêng một cách vồ vập bạn nên bắt đầu những thay đổi nhỏ và nó có thể kéo dài suốt cuộc đời còn lại của bạn sau đó.

Những thay đổi nhỏ đó bao gồm: sử dụng những cái đĩa nhỏ hơn, uống nước với mỗi bữa ăn.

Tiểu Bùi

Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình - NXB Y học