U nang bã nhờn rất phổ biến và có thể xảy ra ở bất cứ lứa tuổi nào. Bệnh tuy là lành tính nhưng có thể bị nhiễm trùng và làm mất thẩm mỹ. Vì vậy cần tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra cách điều trị hợp lý.
U nang bã nhờn là gì?
U nang bã nhờn, còn được gọi là u nang biểu bì hay keratin, là những cục u nhỏ, cứng phát triển dưới da. Những u nang này rất phổ biến và phát triển chậm. Chúng không gây ra các triệu chứng và gần như không bao giờ tiến triển thành ung thư.
U nang bã nhờn thường xuất hiện ở mặt, đầu, cổ, lưng hoặc bộ phận sinh dục. Chúng có thể có kích thước từ 0,6-5cm. Chúng trông giống như một vết sưng nhỏ, màu nâu nhạt đến màu vàng và chứa đầy chất đặc có mùi. Chúng không gây đau và thường có thể bị bỏ qua.
Những dấu hiệu và triệu chứng của u nang bã nhờn là gì?
Các triệu chứng thường gặp của u nang bã nhờn là:
- Một vết sưng nhỏ, tròn dưới da, thường là trên mặt, thân hoặc cổ
- Một mụn đầu đen nhỏ xíu ở trung tâm của u nang
- Chất đặc, màu vàng, mùi hôi đôi khi chảy ra từ u nang
- Khu vực u nang đỏ, sưng và đau nếu bị viêm hoặc nhiễm trùng
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đến khám bác sĩ nếu có một u nang:
- Phát triển nhanh chóng
- Vỡ ra hoặc trở nên đau đớn hoặc bị nhiễm trùng
- Xuất hiện ở một vị trí bị kích thích liên tục
- Làm bạn khó chịu vì lý do thẩm mỹ
Nguyên nhân nào gây ra u nang bã nhờn?
U nang bã nhờn thường gây ra bởi sự tích tụ keratin. Keratin là một protein tự nhiên có trong các tế bào da. Khi các tế bào da di chuyển sâu hơn vào trong da thay vì bị đào thải ra bên ngoài, thì chúng sẽ được nhân lên rất nhiều lần, hình thành nên u nang. Sau đó, chúng hình thành nên một lớp ngăn các u nang tiết ra protein và chất sừng bên trong u nang. Và khi chúng bị vỡ ra, thì các chất dịch này sẽ tạo ra mùi hôi cùng những triệu chứng khác.
Một số yếu tố có thể dẫn đến sự gia tăng bất thường của tế bào, bao gồm:
Thiệt hại cho nang lông. Mỗi tóc phát triển từ một nang, một túi nhỏ của da thay đổi trong lớp hạ bì, lớp da ngay dưới lớp biểu bì. Nang bị hư hại do chấn thương, chẳng hạn như trầy xước hoặc vết thương phẫu thuật, có thể trở thành bị chặn bởi các tế bào bề mặt.
Vỡ tuyến bã nhờn. Nằm ngay phía trên các nang lông, tuyến bã nhờn sản xuất bã nhờn, dầu bôi trơn của da và áo khoác mỗi sợi tóc. Các tuyến dễ dàng vỡ bởi các điều kiện da viêm, đặc biệt là mụn trứng cá.
Phát triển khuyết tật. U nang bã nhờn có thể bắt đầu trong tế bào đang phát triển khi các tế bào gốc dùng để tạo thành da, tóc hay móng tay bị kẹt trong các tế bào hình thành các mô khác.
Di truyền. U nang bã nhờn có thể phát triển ở những người hội chứng Gardner, một rối loạn di truyền hiếm gặp gây tăng trưởng ở đại tràng, hoặc hội chứng nevus tế bào đáy, một bệnh di truyền dẫn đến nhiều lỗi nghiêm trọng.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc ung thư bã nhờn?
Gần như bất cứ ai có thể phát triển một hoặc nhiều u nang bã nhờn, nhưng những yếu tố này làm cho dễ bị:
Đang ở tuổi dậy thì. Mặc dù chúng có thể xuất hiện ở bất cứ tuổi nào, u nang bã nhờn hiếm khi xuất hiện trước tuổi dậy thì.
Đã từng bị mụn. U nang bã nhờn đặc biệt phổ biến ở những người đã có mụn trứng cá.
Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài. Bệnh thường gặp ở những người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không có biện pháp bảo vệ.
Trải qua chấn thương da. Bất kỳ chấn thương tâm lý hoặc thương tích ở làn da nào cũng có thể tăng nguy cơ mắc u nang bã nhờn.
Có một số rối loạn di truyền hiếm gặp. U nang bã nhờn có thể phát triển ở những người hội chứng Gardner, một rối loạn di truyền hiếm gặp gây tăng trưởng ở đại tràng, hoặc hội chứng nevus tế bào đáy, một bệnh di truyền dẫn đến nhiều lỗi nghiêm trọng.
Các biến chứng của U nang bã nhờn
Trong trường hợp hiếm gặp, u nang bã nhờn có thể làm tăng ung thư da tế bào đáy và vảy. Bởi vì điều này xảy ra rất hiếm khi, u nang bã nhờn thường không được sinh thiết, trừ khi nó vững chắc, bất động, bị nhiễm bệnh hoặc có những đặc điểm khác thường cho thấy một vấn đề nghiêm trọng hơn. Ngoài ung thư, các biến chứng khác bao gồm:
Nhiễm trùng: Nếu khối u bị vỡ, vi khuẩn có thể xâm nhập và gây nhiễm trùng. Khối u sẽ đau và giống như mụn nhọt. Vết thương sẽ rỉ mủ và có lớp cặn keratin ướt. Vùng da xung quanh sẽ đỏ và sưng nhẹ. Trong trường hợp này, bạn cần tìm cách điều trị y tế. Nếu không được điều trị, tình trạng nhiễm trùng sẽ ngày càng trầm trọng hơn và tác động đến toàn bộ cơ thể. Mặc dù bản thân u nang bã không đáng lo lắm, nhưng bạn cần điều trị khi khối u bị nhiễm trùng.
Viêm: Ngay cả khi không bị nhiễm trùng, u nang bã vẫn có thể bị viêm. Khối u nang bã có thể bị viêm nếu liên tục tiếp xúc với các tác nhân kích thích như chà xát vào chất liệu vải thô ráp. May mắn là bạn có thể chữa viêm khá dễ dàng bằng các thuốc kháng viêm không steroid (như ibuprofen) hoặc chỉ cần loại bỏ các yếu tố kích thích. Khối u nang bã bị viêm có thể khó loại bỏ vì vùng da dễ bị nhiễm trùng. Nếu cần thiết phải phẫu thuật, có lẽ việc phẫu thuật phải hoãn lại cho đến khi hết viêm.
Vỡ: Khối u nang bã bị vỡ sẽ kích thích phản ứng miễn dịch nếu có vật lạ xâm nhập vào da. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng tích tụ mủ, còn gọi là áp-xe. Các khối u lớn có nhiều khả năng bị vỡ hơn. Tốt nhất là bạn nên đến bác sĩ để kiểm tra. Khối u nang bã bị vỡ cần được giữ vệ sinh tốt. Đến bác sĩ để được khuyên về cách chăm sóc và các phương pháp điều trị y khoa nào nên áp dụng.
Điều trị u nang bã nhờn
Những phương pháp y khoa dùng để điều trị u nang bã nhờn
Bạn thường có thể không cần làm gì với một u nang bã nhờn nếu nó không gây khó chịu hoặc ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Nếu bạn đang điều trị, hãy nói chuyện với bác sĩ về những lựa chọn như sau:
- Điều trị liên quan đến tiêm vào u nang một loại thuốc làm giảm sưng và viêm.
- Rạch và thoát nước. Với phương pháp này, bác sĩ cắt một vết nhỏ trên u nang và nhẹ nhàng ép ra chất bã. Đây là phương pháp khá nhanh chóng và dễ dàng, nhưng u nang thường tái phát sau điều trị này.
- Tiểu phẫu. Bác sĩ có thể loại bỏ toàn bộ u nang. Bạn có thể cần phải quay lại phòng mạch bác sĩ để cắt chỉ. Phẫu thuật nhỏ là an toàn, hiệu quả và thường ngăn ngừa u nang tái phát. Nếu u nang bị viêm, bác sĩ có thể trì hoãn phẫu thuật.
- Phương pháp này liên quan đến việc sử dụng laser carbon dioxide để làm bay hơi u nang. Cách này ít để lại sẹo.
Chăm sóc vết thương tích sau khi điều trị y khoa
Điều quan trọng nhất là giữ sạch vết mổ và không đụng chạm nhiều. Sẽ không có biến chứng nào xảy ra nếu bạn chăm sóc đúng cách. Xác định vết thương có được khâu không. Nếu có, điều quan trọng là ghi nhớ thời điểm cần tháo chỉ (nhiều nhất là 1-2 tuần). Lưu ý: một số loại chỉ khâu sẽ tự tiêu và không cần tháo.
Dùng chất diệt khuẩn thảo mộc để chăm sóc vết thương.
Bạn có thể dùng một trong hai loại sau đây:
Lá ổi: Bỏ nguyên các lá ổi vào ấm đất đựng nước sôi trong khoảng 15 phút. Để nguội đến nhiệt độ dễ chịu – âm ấm là tốt nhất. Dùng dung dịch này để rửa vết thương.
Lô hội: Sau khi rửa kỹ và lau khô vết thương, bôi nhiều gel trong lá lô hội lên vết thương và để khô. Bạn có thể thực hiện mỗi ngày nhiều lần nếu thích.
Để đề phòng, bạn luôn luôn nên thử một lượng nhỏ các phương thuốc tự pha chế tại nhà để tránh hiện tượng dị ứng. Chỗ thích hợp để thử là cẳng tay khi ngửa bàn tay – vùng da này mịn và tương đối mỏng, do đó sẽ dễ cảm nhận khi xảy ra hiện tượng ngứa hoặc đỏ.
Dùng những liệu pháp tại nhà để điều trị u nang bã nhờn
Bạn nên lưu ý tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng những biện pháp này.
Dùng tinh dầu cây trà (tea tree oil): Tinh dầu cây trà là một liệu pháp kháng khuẩn và kháng viêm tuyệt vời. Nó có thể tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng. Để áp dụng liệu pháp này, bạn chỉ cần nhỏ một hoặc hai giọt tinh dầu cây trà lên vùng tổn thương và băng lại bằng băng y tế. Thực hiện mỗi ngày một lần vào buổi sáng và tháo băng ra vào ban đêm.
Dùng tinh dầu thầu dầu: Dầu thầu dầu có chứa ricin, một hóa chất chống vi khuẩn rất công hiệu. Nhúng vải vào dầu thầu dầu và đắp lên khối u. Đặt gạc nóng lên trên và giữ 30 phút. Sức nóng sẽ giúp dầu thấm vào da dễ hơn. Chất ricin sẽ tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng.
Dùng lô hội: Lô hội chứa hợp chất phenolic, có đặc tính kháng sinh. Thoa lô hội trực tiếp lên vùng tổn thương và xoa nhẹ nhàng cho đến khi ngấm vào da. Lặp lại quá trình này mỗi ngày cho đến khi khỏi nhiễm trùng.
Dùng cây phỉ: Cây phỉ chứa tannin, có tác dụng loại bỏ chất dầu thừa trên da và tăng lưu thông máu. Lượng máu tăng cường sẽ giúp chữa lành tình trạng nhiễm trùng nhanh hơn, vì nhiều kháng thể được đưa đến vùng tổn thương hơn. Bôi một lượng nhỏ gel cây phỉ (một giọt bằng hạt đậu) trực tiếp lên chỗ tổn thương và thoa nhẹ. Lặp lại mỗi ngày trong khoảng một tuần.
Thử nghiệm với giấm táo: ợp chất chính tìm thấy trong giấm táo là axit acetic. Chất này có đặc tính khử trùng, giúp trị nhiễm trùng do vi khuẩn. Bôi giấm lên vùng tổn thương và băng lại. Tháo băng ra sau 3 hoặc 4 ngày. Bạn sẽ nhận thấy một lớp vẩy cứng hình thành bên trên chỗ tổn thương. Khi gỡ lớp vẩy ra, mủ sẽ chảy ra cùng với vi khuẩn. Rửa sạch vết thương và băng lại bằng băng mới, không thoa giấm. Sau 2 hoặc 3 ngày, khối u nang sẽ lành.
Sử dụng bồ công anh: ồ công anh là loại thảo mộc chứa taraxacin, một chất kháng sinh tự nhiên. Đun sôi một túi thảo mộc bồ công anh khô với 1 lít nước. Tiếp tục đun nhỏ lửa trong 45 phút và uống trà 3-4 lần mỗi ngày. Tiếp tục dùng liệu pháp này trong khoảng 1 tuần.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với u nang bã nhờn:
- Không tự nặn ép u nang
- Đặt một miếng vải ấm, ẩm lên u nang để giúp u nang thoát dịch và tự lành
Lời khuyên
- Khối u nang bã ở bộ phận sinh dục có thể rất khó chịu khi đi vệ sinh hoặc khi quan hệ tình dục. Tình trạng này là do khối u bị viêm và đau. Đến bác sĩ nếu xảy ra những biến chứng không đáng có.
- U nang bã không lây và cũng không ác tính. Nếu không bị nhiễm trùng thì chúng không có gì đáng lo.
- Tiên lượng điều trị u nang bã là rất tốt; hầu hết các trường hợp không cần điều trị, và các khối u thường được xử lý thành công bằng việc cắt bỏ.
- Chất được tìm thấy trong u nang bã có độ đặc như kem đánh răng và có thành phần cơ bản là keratin (hợp chất tạo thành lông tóc, móng tay và lớp ngoài cùng của da).
Ánh Dương
Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình
Chủ đề liên quan: