Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là gì?
Hội chứng buồng trứng đa nang là dạng rối loạn nội tiết dễ gặp phải ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.
Căn bệnh này có liên quan đến sự mất cân bằng hormone và kháng insulin dẫn tới những rối loạn về nội tiết với những biểu hiện như: kinh nguyệt không đều, mất kinh, rậm lông, mụn, thừa cân, rụng tóc, buồng trứng có nhiều nang khi siêu âm...
Hội chứng buồng trứng đa nang dễ gây vô sinh, hiếm muộn ở phụ nữ
Thể tích trứng của người mắc bệnh thường to hơn bình thường, số noãn bào tăng nhiều với đường kính khoảng 2-8mm, noãn bào không chín.
Khi phẫu thuật ổ bụng có thể phát hiện thấy vỏ màng bao quanh buồng trứng dày lên, mặt cắt cho thấy có nhiều bọc rỗng với kích thước khác nhau đó là các nang trứng.
Người mắc hội chứng này, buồng trứng sẽ có một lớp vỏ dày, chắc và không có sự phóng noãn. Có thể hình dung các nang trứng giống như những quả bóng.
Những quả bóng này khi được trong một chiếc hộp nhỏ và kín thì không thể to lên được và cũng không vỡ ra.
Tương tự như vậy, với người mắc căn bệnh này, do vỏ buồng trứng dày nên hàng tháng các nang trứng không thể phát triển tới kích thước thích hợp, cũng như không thể phá vỡ được lớp vỏ dày để có hiện tượng phóng noãn, dẫn tới việc không thể thụ thai.
Những dấu hiệu của hội chứng buồng trứng đa nang
Bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt:
Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, có khoảng 50% phụ nữ mắc hội chứng PCOS có chu kỳ kinh nguyệt quá dài, khoảng 20% phụ nữ không có kinh nguyệt và rối loạn kinh nguyệt.
Như vậy có thể thấy bất thường về kinh nguyệt là dấu hiệu phổ biến nhất của hội chứng buồng trứng đa nang mà bạn không thể chủ quan.
Các bất thường về kinh nguyệt có thể bao gồm: thời gian của mỗi chu kỳ quá dài (40-45 ngày); lượng máu trong kỳ kinh nguyệt quá nhiều hoặc quá ít, chu kỳ kinh nguyệt không đều, một năm chỉ có 7-8 chu kỳ kinh nguyệt hoặc ít hơn...
Bất cứ dấu hiệu bất thường nào về kinh nguyệt đều có thể là dấu hiệu sớm của hội chứng buồng trứng đa nang. Do đó, bạn không nên chủ quan mà cần đi khám sớm để sớm nhận ra tình trạng bệnh và điều trị kịp thời.
Biểu hiện về ngoại hình:
Trong cơ thể phụ nữ đều có một lượng nhỏ hormone sinh dục nam testosterone. Tuy nhiên, ở những phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang, cơ thể họ có xu hướng sản xuất ra nhiều hơn hormone sinh dục nam này do nồng độ cao luteinizing và insulin.
Đôi khi nồng độ insulin trong cơ thể cao có thể gây nhầm lẫn với bệnh tiểu đường hay hạ đường huyết, nhưng ở những phụ nữ bị hội chứng PCOS, nó là kết quả của tình trạng kháng insulin.
Chính những bất thường về hormone khiến ngoại hình của người bệnh có những biểu hiện như lông rậm rạp, có ria mép, mụn trứng cá, da nhờn, dễ bị rụng tóc, tóc nhiều gàu thậm chí có người hói đầu...
Nếu bạn nhận thấy cơ thể mình có những dấu hiệu lạ về ngoại hình, đi kèm triệu chứng kinh nguyệt thất thường thì rất có thể bạn đang có nguy cơ cao mắc buồng trứng đa nang.
Mụn trứng cá nhiều kèm theo rối loạn kinh nguyệt có thể là dấu hiệu của buồng trứng đa nang.
Buồng trứng có nhiều nang:
Người mắc hội chứng PCOS, khi siêu âm sẽ thấy rõ hình ảnh buồng trứng có nhiều nang, nhưng các nang trứng đều nhỏ với đường kính chỉ từ 2-9mm mà thôi.
Hội chứng buồng trứng đa nang khiến các nang trứng dù nhiều nhưng trứng lại không thể trưởng thành, đạt kích thước tiêu chuẩn và rụng bình thường để thụ tinh thành công với tinh trùng. Chính vì thế, người mắc hội chứng này thường gặp nhiều khó khăn trong việc thụ thai, thậm chí có thể vô sinh.
Béo phì:
Tăng cân luôn là nỗi lo lắng của chị em phụ nữ. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới tình trạng tăng cân, béo phì.
Tuy nhiên, nếu bạn ăn uống, sinh hoạt điều độ kết hợp với vận động thể thao thường xuyên mà cân nặng vẫn tăng mất kiểm soát, đi kèm với một trong những dấu hiệu trên thì nó có thể là triệu chứng của PCOS.
Theo các nghiên cứu có khoảng 38% phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang phải đối mặt với tình trạng béo phì.
Nguyên nhân của hiện tượng này được cho là do mức tăng của nội tiết tố androgen khiến những người mắc PCOS dễ bị tích mỡ trong cơ thể và rất khó để giảm cân.
Nguyên nhân nào dẫn tới hội chứng buồng trứng đa nang?
Thông thường, cơ thể thay đổi chu kỳ sinh sản bằng cách điều chỉnh mức độ của kích thích tố sản xuất bởi tuyến yên trong não và buồng trứng.
Khi đó, tuyến yên sẽ giải phóng hormone kích thích nang trứng đồng thời luteinizing hormone (LH) sẽ kiểm soát sự tăng trưởng và rụng trứng trong buồng trứng.
Nhờ vậy, trong mỗi chu kỳ hàng tháng, sự rụng trứng chỉ xảy ra khoảng hai tuần trước khi bạn trông thấy kinh nguyệt.
Trong lúc đó, buồng trứng sẽ tiết ra các hormone estrogen và progesterone, chuẩn bị niêm mạc tử cung để nhận trứng được thụ tinh. Đồng thời buồng trứng cũng sản sinh một số hormone nam (androgen) như testoterone.
Trong trường hợp trứng không được thụ tinh, estrogen và progesterone sẽ không được tiết ra và lớp lót của tử cung sẽ bong và đào thải ra khỏi cơ thể cùng kinh nguyệt.
Với trường hợp hội chứng buồng trứng đa nang, tuyến yên có thể tiết ra nồng độ luteinizing hormone quá cao và buồng trứng sản sinh lượng dư thừa androgen. Chính vì thế mà chu kỳ kinh nguyệt thông thường bị phá vỡ, dẫn tới rối loạn.
Có thể kể tới một số nguyên nhân dẫn tới hội chứng buồng trứng đa nang sau:
- Dư insulin: Chúng ta biết rằng insulin là loại hormone được sản xuất trong các tế bào tuyến tụy có vai trò điều tiết lượng đường glucose để tạo ra năng lượng cho cơ thể.
Khi cơ thể đề kháng lại insulin, thì việc sử dụng loại hormone này sẽ không còn hiệu quả, dẫn tới việc tuyến tụy tiết ra nhiều insulin hơn để chuyển hóa các tế bào, gây hiện tượng dư thừa insulin.
Việc dư thừa insulin sẽ đẩy mạnh sản xuất androgen của buồng trứng, gây ra sự rối loạn kinh nguyệt và hội chứng buồng trứng đa nang.
- Viêm: Quá trình tế bào bạch cầu trong cơ thể sản xuất ra chất chống nhiễm trùng được gọi là viêm.
Việc ăn một số loại thực phẩm có thể kích hoạt phản ứng viêm ở một số người dễ mắc. Khi đó, các tế bào bạch cầu tiết ra những chất chống lại nhiễm trùng có thể dẫn tới sự đề kháng insulin và tích tụ cholesterol trong mạch máu.
Đề kháng insulin là nguyên nhân dẫn tới nhiều căn bệnh trong đó có hội chứng buồng trứng đa nang.
- Di truyền: Các nghiên cứu chỉ ra rằng, nếu trong gia đình có mẹ hoặc chị gái mắc hội chứng buồng trứng đa nang thì bạn cũng có nguy cơ cao mắc căn bệnh này.
Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu khả năng đột biến gen có liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang.
Điều trị buồng trứng đa nang
Nguyên tắc điều trị chung đối với hội chứng buồng trứng đa nang là gây phóng noãn. Tùy thuộc vào ý muốn của bệnh nhân có muốn mang thai ngay hay không mà cách thức thực hiện sẽ khác nhau.
Nhóm bệnh nhân chưa muốn mang thai ngay:
Điều trị bằng thuốc kích thích phóng noãn để giúp nang trứng phát triển to lên và vỡ ra, giải phóng noãn.
Khả năng điều trị thành công phụ thuộc vào độ dày của vỏ buồng trứng và mức độ đáp ứng của cơ thể người bệnh.
Trong quá trình điều trị bệnh nhân có thể mang thai, vì thế cần sử dụng các biện pháp phòng tránh thai khi quan hệ. Tuy nhiên không sử dụng thuốc tránh thai, bởi thuốc này chứa các dược phẩm làm ức chế phóng noãn.
Nhóm bệnh nhân muốn có thai ngay:
Với những bệnh nhân này sẽ tiến hành điều trị theo các bước sau:
- Sử dụng các thuốc gây phóng noãn để kích thích buồng trứng:
Trong thời gian dùng thuốc, các bác sĩ sẽ theo dõi sự phát triển của nang noãn bằng cách siêu âm đầu dò âm đạo hoặc sử dụng que thử phóng noãn (thử bằng nước tiểu).
Trong thời gian nghi ngờ có phóng noãn, bệnh nhân cần tiến hành quan hệ vợ chồng. Nếu sau 6 chu kỳ sinh sản, bệnh nhân vẫn không mang thai sẽ được chuyển sang điều trị bước sau.
- Can thiệp ngoại khoa buồng trứng:
Với phương pháp này, bác sĩ sẽ cắt bỏ một phần hoặc chọc thủng vài vị trí trên bề mặt của buồng trứng nhằm giải phóng các nang noãn. Việc này sẽ được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi.
Bác sĩ sẽ trổ vài điểm trên bề mặt của buồng trứng để phá vỡ bức tường dày và chọc bớt vài nang noãn phát triển dở dang trước đó.
Các nang noãn bị phá vỡ này sẽ giúp thay đổi nội tiết, nhờ đó các thuốc kích thích phóng noãn có thể hoạt động hiệu quả hơn. Đồng thời các nang khác có cơ hội lách vào khoảng trống để phát triển to lên và vỡ ra ngoài.
Điều trị theo phương pháp này khoảng 50-60% các trường hợp hiếm muộn đơn thuần có thể mang thai.
Sau khi mổ bệnh nhân có thể thực hiện thụ thai ngay. Nếu qua 6 chu kỳ sinh sản vẫn không thể mang thai thì có thể thực hiện kích thích phóng noãn như bước một nhưng không quá 6 chu kỳ.
Trường hợp vẫn không thể mang thai, nên cân nhắc thụ tinh trong ống nghiệm. Những phụ nữ từng mắc hội chứng buồng trứng đa nang rất dễ bị sảy thai, vì thế nếu có thai cần được hỗ trợ bằng nội tiết tố nhau thai.
Như Quỳnh
Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình
Chủ đề liên quan: