Người mắc gan nhiễm mỡ nên ăn gì, kiêng gì?

BỆNH GAN NHIỄM MỚ LÀ GÌ?

Gan nhiễm mỡ là tình trạng trong gan có nhiều chất béo tích tụ và dẫn tới viêm. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới tình trạng này. Với những trường hợp gan nhiễm mỡ không phải do uống rượu gây ra thì được gọi là NASH.

Căn bệnh này thường gặp nhiều hơn ở những người thừa cân, béo phì. Gan nhiễm mỡ không lây truyền từ ngày này sang người khác và không có tính di truyền từ thế hệ trước sang thế hệ sau.

Bệnh gan nhiễm mỡ nếu không được phát hiện và điều trị sớm, khiến tình trạng viêm ở gan kéo dài có thể dẫn tới các biến chứng như xơ gan hay các bệnh nguy hiểm khác về gan.

* Gan nhiễm mỡ ở mức độ nhẹ cũng có thể rất nguy hiểm:

Mặc dù là căn bệnh khá phổ biến và nhiều người gặp phải, tuy nhiên bạn không thể coi thường hay chủ quan. Bởi gan nhiễm mỡ dù ở mức độ nhẹ cũng có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Thông thường hàm lượng mỡ trong gan chiếm khoảng 1% đến 4%. Khi hàm lượng mỡ này vượt ngưỡng 5% thì bạn được kết luận gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ, vượt trên 10% là gan nhiễm mỡ trung bình và trên 25% là mức độnặng.

Thông qua siêu âm thông thường chỉ nhìn thấy hàm lượng mỡ trong gan mà không thấy được những tổn thương của gan. Có người chỉ mắc gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ, nhưng tình trạng tổn thương gan lại rất nghiêm trọng.

Chính vì thế, việc kiểm tra định kỳ và làm đầy đủ các xét nghiệm về gan khi phát hiện bệnh gan nhiễm mỡ là rất quan trọng. Bởi điều này sẽ giúp phát hiện sớm các tổn thương ở gan và có hướng điều trị kịp thời.

* Gan nhiễm mỡ còn dự báo về các chứng bệnh khác:

Nếu xuất hiện vấn đề về gan, thường có thể liên quan đến các chứng bệnh về chuyển hóa. Vì vậy, khi làm xét nghiệm gan nhiễm mỡ nên làm thêm các xét nghiệm mỡ máu, đường huyết, acid uric, huyết áp...

CHẾ ĐỘ ĂN CHO NGƯỜI GAN NHIỄM MỠ

Với người mắc gan nhiễm mỡ, cần ngay lập tức thay đổi thói quen và chế độ ăn uống hàng ngày để tránh khiến tình trạng bệnh trở nên nặng hơn và có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm.

Bệnh nhân gan nhiễm mỡ nên lưu ý các nguyên tắc dưới đây trong việc ăn uống:

* Đảm bảo tối thiểu 300g rau xanh, 200g quả chín mỗi ngày

Theo các chuyên gia, trong khẩu phần ăn hàng ngày của bệnh nhân rau nhiễm mỡ cần đảm bảo tối thiếu 300g rau xanh và 200g quả chín để cung cấp đủ chất xơ và các vitamin cần thiết.

Với rau xanh nên chế biến dạng luộc, hấp, nấu canh, làm nộm hay salad để giữ được nhiều nhất các dưỡng chất và hạn chế sử dụng dầu mỡ.

Trai cây nên rửa sạch, gọt bỏ vỏ để loại trừ thuốc bảo quản, thuốc trừ sâu. Nên ăn trực tiếp trái cây để giữ nguyên được hàm lượng dưỡng chất chứa bên trong. Ngoài ra, bạn cũng có thể xay sinh tố hoặc ép lấy nước uống để tăng thêm khẩu vị.

* Chọn đồ uống có lợi cho gan

Người bị gan nhiễm mỡ nên chọn các loại nước có lợi cho gan như atiso, trà nụ vối, và tránh các loại đồ uống ngọt.

Hạn chế ăn đạm

Bệnh nhân gan nhiễm mỡ cần giảm bớt lượng tiêu thụ đạm hàng ngày, tuy nhiên không nên cắt bỏ hoàn toàn mà vẫn cần đảm bảo lượng đạm cần thiết cho cơ thể là 1g/1kg cân nặng/ngày.

* Ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp

Thực đơn cho người gan nhiễm mỡ nên ưu tiên chứa các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như các loại đậu, ngũ cốc thô, trái cây ít ngọt và giàu chất xơ, rau xanh là những thực vật rất giàu vitamin, khoáng chất.

Ưu tiên những thực phẩm giàu vitamin A, C, E như trái cây họ cam, bơ, bí ngô, cà chùa… có tác dụng chống oxy hóa mạnh, góp phần thúc đẩy khả năng ly giải chất béo trong gan.

* Hạn chế món ăn mặn, thực phẩm đóng hộp

Hạn chế những thức ăn nhiều muối như thịt muối, thức ăn nhanh, thực phẩm đóng hộp; trong chế biến, cố gắng nêm gia vị vừa ăn hoặc hơi nhạt, lượng muối hấp thu mỗi ngày không nên vượt quá 6g. Vì thói quen ăn mặn sẽ gia tăng tích tụ mỡ trong gan.

* Giảm ngọt trong bữa ăn

Ngoài ra, trong chế độ ăn hàng ngày của người bị gan nhiễm mỡ cũng cần phải giảm ngọt.

Khi chế biến, nêm nếm vừa ăn, giảm đường; hạn chế ăn chè, bánh ngọt, đặc biệt là nước ngọt, nước có ga, chứa nhiều đường hóa học, chất tạo ngọt khiến cho bệnh tăng nặng.

NHỮNG THỰC PHẨM TỐT CHO NGƯỜI GAN NHIỄM MỠ

* Hạt nguyên chất

Các loại ngũ cốc nguyên chất như yến mạch, lúa mạch, gạo nâu và lúa mạch đen rất giàu vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hoá và chất xơ. Nó làm giảm nguy cơ bệnh tim, tiểu đường và các bệnh nghiêm trọng khác.

Những thực phẩm này có chỉ số glycemic thấp, có thể làm giảm và điều trị các triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ.

* Cà phê

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người uống cà phê có ít tổn thương gan hơn những người không uống. Caffein được biết là làm giảm lượng men gan bất thường của người bị bệnh gan nhiễm mỡ.

* Rau quả

Ăn rau như bông cải xanh, rau chân vịt, cải xoăn, cà chua, ớt chuông sẽ cung cấp cho cơ thể rất nhiều chất dinh dưỡng. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy một chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau xanh sẽ làm giảm các triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ.

* Đậu phụ

Đây là một thực phẩm khác có thể làm giảm sự tích tụ chất béo trong gan. Nó có ít chất béo, giàu protein, chứa nhiều canxi, vitamin A, sắt và magiê. Ăn đậu phụ sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ và cũng sẽ giúp điều trị bệnh.

* Cá

Một số loại cá như cá mòi, cá ngừ và cá hồi rất giàu axit béo omega-3. axit béo omega-3 làm giảm viêm và cải thiện mức độ mỡ trong gan và giúp ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ.

* Chất béo không bão hòa

Chất béo không bão hòa như quả óc chó, hạnh nhân và các loại hạt khác giúp tăng cường sức khoẻ tim, chức năng não và sức khoẻ thể chất tổng thể. Những loại hạt này chứa axit béo omega-3 giúp cải thiện gan và ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ.

* Trà xanh

có rất nhiều lợi ích về sức khoẻ mà mọi người đều biết. Trà thảo mộc này có thể can thiệp vào sự hấp thu chất béo trong gan.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, trà xanh có thể làm giảm lưu trữ chất béo trong gan và giúp cải thiện chức năng gan.

* Dầu ôliu

Dầu ô liu là loại dầu có lợi cho sức khoẻ nhất. Nó có nhiều axit béo omega-3 hơn cả trái bơ. Các nghiên cứu cho biết, dầu oliu giúp giảm mức men gan và kiểm soát cân nặng, do đó ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ.

* Hạt hướng dương

có hàm lượng vitamin E cao, đây lag một chất chống oxy hoá có thể bảo vệ gan khỏi bị tổn thương thêm. Ngoài ra, chúng còn chứa chất béo lành mạnh giúp tăng cường sức khoẻ tim và sức khoẻ của não.

Ngoài ra , hạt hướng dương cũng chứa vitamin A, canxi, vitamin C, sắt, vitamin B6 và magiê.

* Ngô

chứa nhiều các acid béo không no, có khả năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa của chất béo nói chung và cholesterol nói riêng.

Theo dinh dưỡng học cổ truyền, ngô có vị ngọt tính bình, công dụng điều trung kiện vị lợi niệu, thường được dùng cho những trường hợp tì vị hư yếu, chán ăn, thủy thấp đình trệ, tiểu tiện bất lợi, phù thũng, rối loạn lipid máu, thiểu năng mạch vành.

* Rau sống

Đối với những người đang bị gan nhiễm mỡ, ăn rau sống là cách để bạn bổ sung thêm các vitamin cùng khoáng chất có lợi cho gan mà lại không chứa đường hay chất béo.

Hãy chế biến nhiều món salad trộn khác nhau và cố gắng ăn thật nhiều rau trong các bữa ăn hàng ngày.

* Nhộng tằm

Nhộng tằm có vị ngọt mặn, tính bình, giúp ích tì bổ hư, trừ phiền giải phát. Nhộng còn có tác dụng làm giảm cholesterol huyết thanh và cải thiện chức năng gan. Nhộng thường dùng dưới dạng các món ăn hoặc tán thành bột để uống.

Rau cần

Chứa nhiều vitamin, tác dụng mát gan, hạ cholesterol trong máu, thúc đẩy quá trình bài tiết các chất phế thải và làm sạch huyết dịch.

* Hành tây

Hành tây có chứa một số chất dinh dưỡng đặc biệt có thể làm giảm mỡ máu cho cơ thể con người. Đồng thời, các chất dinh dưỡng cũng có thể giúp mọi người ngăn chặn sự hình thành của xơ vữa động mạch.

Do đó, các bệnh nhân có bệnh tim mạch cũng có thể tăng lượng hành trong cuộc sống hàng ngày.

* Tỏi

Tỏi có thể làm giảm cholesterol có hại trong máu bên trong cơ thể con người. Allicin có trong tỏi có thể duy trì giảm cholesterol và chất béo cho người dân.

Loại gia vị này có thể chống lại vi khuẩn, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và làm giảm đường huyết và mỡ máu.

* Nấm hương

Chứa những chất có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và tế bào gan. Thường dùng dưới dạng thực phẩm để chế biến các món ăn.

NHỮNG THỰC PHẨM CẨM KỴ CHO NGƯỜI GAN NHIỄM MỠ

* Hạn chế ăn mỡ động vật

Trước hết, với người bị gan nhiễm mỡ cần hạn chế ăn mỡ động vật trong bữa ăn hàng ngày. Có như vậy mới làm giảm lượng mỡ trong máu, lượng mỡ vận chuyển qua gan giảm, qua đó giảm gánh nặng cho gan.

Thay vì mỡ động vật, người bệnh nên sử dụng các loại dầu thực vật như dầu mè, dầu đậu nành, dầu olive,…

* Kiêng ăn đồ ăn nhiều cholesterol

Người bệnh gan nhiễm mỡ cũng nên kiêng ăn các loại phủ tạng động vật, da động vật, lòng đỏ trứng… vì có chứa nhiều cholesterol.

Hạn chế được các loại thức ăn này sẽ giúp người bệnh giảm được lượng mỡ thừa và phòng ngừa hoặc làm ổn định bệnh xơ vữa động mạch, cao huyết áp, tiểu đường, béo phì…

* Không nên ăn nhiều thịt

Bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ cũng không nên ăn thịt nhiều, đặc biệt là các loại thịt đỏ vì chất đạm (protein) cũng sẽ phải chuyển hóa ở gan, làm tăng gánh nặng cho gan.

Người bệnh nên ăn nhiều cá tươi, nhất là những loại cá được đánh bắt dưới sông. Nhộng tằm cũng là một loại thức ăn cần thiết trong các trường hợp gan nhiễm mỡ vì có tác dụng giảm cholesterol và cải thiện chức năng gan.

* Hạn chế gia vị cay nóng

Không chỉ những thực phẩm liên quan đến động vật mà những gia vị thông thường hằng ngày cũng được xếp vào danh sách kiêng cử đối với người mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

Những gia vị như: tiêu, ớt, tỏi, gừng, củ riềng…người bệnh cần cẩn thận khi sử dụng vì những gia vị này cay và nóng sẽ làm gan chúng ta “không khỏe”.

* Tránh ăn trái cây nhiều năng lượng, khó tiêu

Những trường hợp gan nhiễm mỡ có kèm viêm gan vừa hoặc nặng, nên cẩn thận khi ăn những loại trái cây có chứa nhiều năng lượng và khó tiêu như sầu riêng, mít…

* Không uống rượu bia, chất kích thích

Đặc biệt người bệnh gan nhiễm mỡ phải kiêng rượu bia. Khi bị bệnh mà người bệnh vẫn tiếp tục uống rượu bia sẽ làm quá trình chuyển đến xơ gan và ung thư gan nhanh hơn rất nhiều.

Đồng thời khi uống bia, rượu gan phải hoạt động nhiều hơn để đào thải các chất độc hại ở trong bia rượu ra khỏi cơ thể. Người bệnh cần đặc biệt kiêng bia rượu để việc điều trị bệnh nhanh có kết quả nhất.

Như Quỳnh

Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình