Sỏi mật là “ những hòn sỏi ” nằm bên trong túi mật. Túi mật là một túi có dạng hình lê nằm ở bên dưới gan. Nó là nơi dự trữ mật do gan bài tiết ra. Trong bữa ăn túi mật co bóp để tống mật qua đường mật vào ruột non để giúp tiêu hóa thức ăn. Những lắng đọng bất thường của mật sẽ hình thành nên sỏi mật.
1. Nguyên nhân gây sỏi túi mật
- Di truyền: Nếu trong gia đình bạn có người mắc sỏi túi mật, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Độ tuổi: những người 60 tuổi trở lên thường rất dễ mắc bệnh sỏi mật
- Phụ nữ có nguy cơ mắc sỏi túi mật cao hơn nam giới, đặc biệt là phụ nữ mang thai.
- Thừa cân hoặc béo phì.
Những người béo phì thường có nguy cơ bị sỏi mật rất cao. |
- Giảm vận động của túi mật: do ít vận động, ngồi nhiều; chế độ ăn uống quá kiêng khem hoặc nuôi ăn qua đường tĩnh mạch.
- Chế độ ăn uống quá nhiều cholesterol, chất béo nhưng lại ít chất xơ.
- Những người mắc bệnh tiểu đường, nhiễm trùng gan, xơ gan.
- Dùng một số thuốc hạ cholesterol, thuốc tránh thai, thuốc có chứa estrogen (các loại thuốc điều trị nội tiết).
- Vệ sinh ăn uống kém.
2. Các triệu chứng của sỏi mật
Bệnh sỏi mật có nhiều hiểu hiện triệu chứng tương tự nhau, các triệu chứng phổ biến nhất có thể xảy ra là:
- Đau bụng, mạn sườn: Vị trí đau của sỏi mật ở vùng gần gan, dưới bờ sườn bên phải nhưng cũng có thể lan ra phía sau lưng và trung tâm vùng bụng. Nó có thể là những cơn đau dữ dội hoặc âm ỉ, đau dai dẳng hoặc thoáng qua, tùy theo thương tổn của túi mật. Đặc điểm đau của sỏi mật là cơn đau tăng lên sau ăn, do đó, nếu bạn đau sớm hơn, trong khi ăn hoặc ngay sau đó thì có thể không phải là bệnh túi mật. Cơn đau có thể tỉnh thoảng hoặc thường xuyên xảy ra và có thể kéo dài từ 1 giờ đến vài giờ nếu bị kích thích bởi các bữa ăn lớn và nhiều chất béo.
Đau bụng là triệu chứng phổ biến của bệnh sỏi mật |
- Buồn nôn: Rất nhiều người nhầm lẫn các vấn đề về túi mật với đau bụng, ợ nóng hoặc acid reflux nhưng nếu buồn nôn kết hợp với các cơn đau sau khi ăn có thể là triệu chứng bệnh túi mật.
- Rối loạn tiêu hóa: Các trường hợp khác, bệnh nhân có thể cảm giác đầy bụng, chậm tiêu, chán ăn, sợ mỡ. Các triệu chứng này cũng dễ nhầm với bệnh của dạ dày - tá tràng và của đường tiêu hóa.
- Vàng da: Bệnh sỏi mật ít khi gây vàng da vì túi mật chỉ là bộ phận phụ bên cạnh đường mật chính. Biểu hiện đầu tiên của vàng da là nước tiểu vàng sậm, kế đến là mắt vàng và sau đó là da vàng. Nếu chỉ thấy da vàng mà nước tiểu không vàng thì không phải là chứng vàng da. Vì bàng mật phóng thích mật vào ruột non thông qua một ống gọi là ống dẫn túi, kết nối với ống mật nên nếu những ống này có sỏi mắc kẹt trong ống, gây tắc nghẽn thì bệnh vàng da sẽ xuất hiện. Sự tắc nghẽn đó có thể do mật tích tụ trong túi mật và tăng nồng độ của một chất màu vàng gọi là bilirubin.
- Sốt: Là biểu hiện khi xảy ra nhiễm trùng ở túi mật, một biến chứng thường gặp của bệnh túi mật, nhất là sỏi hoặc bùn mật.
- Viêm tụy: nếu bạn bị viêm tụy, viêm đại tràng thì nên kiểm tra sỏi mật. Tụy tụt bên cạnh gan và thải các enzyme tiêu hoá vào cùng một vị trí của đường tiêu hóa như mật. Hai ống dẫn gặp nhau gần ruột, một viên sỏi trong ống có thể ảnh hưởng đến chức năng của ống kia. Nếu viên sỏi mật ra khỏi túi mật và bị mắc kẹt trong ống tụy, nó có thể gây viêm và đau bụng. Các triệu chứng viêm tụy có thể bao gồm đau bụng, buồn nôn, mạch đập nhanh và sốt.
- Gan to: là triệu chứng thường gặp của sỏi mật, mức độ gan to phụ thuộc vào mức độ tắc mật, sỏi túi mật không gây gan to.
- Uống thuốc giảm đau không đỡ: Nếu đau ống mật hoặc đau mãn tính mà uống thuốc giảm đau không đỡ thì đó cũng có thể là một dấu hiệu cho thấy bạn có vấn đề túi mật.
- Béo phì hoặc sút cân đột ngột: khi tăng hoặc giảm cân xảy ra đột ngột, các vấn đề túi mật sẽ xảy ra. Vì những người béo phì có nguy cơ bị sỏi mật cao hơn, trong khi đó giảm cân có thể giúp làm giảm nguy cơ sỏi mật nhưng giảm cân quá nhanh lại có thể khiến bạn dễ bị sỏi mật hơn. Bên cạnh đó, những bệnh nhân trải qua phẫu thuật cắt bỏ dạ dày hoặc phẫu thuật thường giảm cân nhanh và có nguy cơ bị sỏi mật. Vì vậy, tập thể dục là rất quan trọng, nếu bạn có ý định giảm cân thì cần giảm từ từ cùng với chế độ ăn uống tập luyện ổn định để giữ cơ thể luôn được khỏe mạnh.
Ngân Trần
Theo chuyên đề Sức Khỏe Gia Đình - NXB Y học
Chủ đề liên quan: