Tiểu đường thai kỳ - Những điều mẹ bầu cần nắm để thai nhi luôn khoẻ mạnh

1. Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ là bệnh tiểu đường được chẩn đoán trong thời kỳ mang thai (thai kỳ). Giống như các loại bệnh tiểu đường khác, bệnh tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến cách các tế bào sử dụng đường (glucose). Tiểu đường thai kỳ gây ra lượng đường trong máu cao có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn và thai nhi.

Có hai loại bệnh tiểu đường thai kỳ. Phụ nữ có lớp A1 có thể kiểm soát nó thông qua chế độ ăn uống và tập thể dục. Những người có lớp A2 cần phải dùng insulin hoặc các loại thuốc khác.

Ở phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ, lượng đường trong máu thường trở lại bình thường ngay sau khi sinh. Nhưng nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, bạn có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao hơn. Bạn cần được kiểm tra những thay đổi về lượng đường trong máu thường xuyên hơn.

2. Các triệu chứng tiểu đường thai kỳ

Đối với hầu hết phụ nữ, bệnh tiểu đường thai kỳ không gây ra các dấu hiệu hoặc triệu chứng quá rõ rệt. Hầu hết phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ được chấn đoán sau một cuộc kiểm tra định kỳ.Vì vậy, khi thấy khát hơn bình thường, đói hơn và ăn nhiều hơn bình thường, đi tiểu nhiều hơn bình thường thì hãy liên hệ bác sĩ để kiểm tra lượng đường trong máu.

3. Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ

Khi bạn ăn, tuyến tụy của bạn sẽ tiết ra insulin, một loại hormone giúp di chuyển một loại đường gọi là glucose từ máu đến các tế bào để sử dụng nó làm năng lượng.

Trong thời kỳ mang thai, nhau thai của bạn tạo ra các hormone gây tích tụ glucose trong máu. Thông thường, tuyến tụy của bạn có thể tiết ra đủ insulin để xử lý nó. Nhưng nếu cơ thể bạn không thể tạo đủ insulin hoặc ngừng sử dụng insulin như bình thường, lượng đường trong máu của bạn sẽ tăng lên và bạn sẽ bị tiểu đường thai kỳ.

4. Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ

Bạn có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ nếu bạn:

- Thừa cân trước khi mang thai

- Có lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường nhưng không đủ cao để trở thành bệnh tiểu đường (được gọi là tiền tiểu đường)

- Có một thành viên trong gia đình mắc bệnh tiểu đường

- Đã từng bị tiểu đường thai kỳ trước đây

- Bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc một tình trạng sức khỏe khác liên quan đến các vấn đề với insulin

- Bị huyết áp cao, cholesterol cao, bệnh tim hoặc các biến chứng y tế khác

- Đã sinh một em bé lớn (nặng hơn 4kg)

- Đã bị sẩy thai

- Đã từng sinh ra một đứa trẻ chết lưu hoặc có một số dị tật bẩm sinh

- Trên 25 tuổi.

5. Bệnh tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không?

Bệnh tiểu đường thai kỳ không được quản lý cẩn thận có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao. Lượng đường trong máu cao có thể gây ra các vấn đề cho bạn và thai nhi, bao gồm tăng khả năng sinh mổ.

Các biến chứng có thể ảnh hưởng đến em bé trong bụng

Nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, em bé của bạn có thể tăng nguy cơ:

- Cân nặng lúc sinh quá mức: Lượng đường trong máu cao hơn bình thường ở người mẹ có thể khiến thai nhi phát triển quá lớn. Những em bé quá lớn - nặng từ 4kg trở lên - có nhiều khả năng bị chèn ép trong ống sinh, bị chấn thương khi sinh hoặc cần sinh mổ.

- Sinh non tháng: Lượng đường trong máu cao có thể làm tăng nguy cơ chuyển dạ sớm và sinh con trước ngày dự sinh của phụ nữ. Hoặc có thể khuyến nghị sinh sớm vì em bé đã lớn.

- Khó thở nghiêm trọng. Trẻ sinh ra sớm từ những bà mẹ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ có thể gặp phải hội chứng suy hô hấp - một tình trạng gây khó thở.

- Lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết): Đôi khi con của những bà mẹ bị tiểu đường thai kỳ có lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) ngay sau khi sinh. Những đợt hạ đường huyết nghiêm trọng có thể gây co giật cho bé. Cho ăn nhanh chóng và đôi khi truyền dung dịch đường tĩnh mạch có thể đưa lượng đường trong máu của em bé trở lại bình thường.

- Béo phì và mắc tiểu đường loại 2 sau này trong cuộc sống: Em bé của những bà mẹ bị tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao mắc bệnh béo phì và tiểu đường loại 2 sau này.

- Thai chết lưu: Bệnh tiểu đường thai kỳ không được điều trị có thể dẫn đến cái chết của em bé trước hoặc ngay sau khi sinh.

- Vàng da sơ sinh: Tình trạng tăng hủy hemoglobin dẫn đến tăng bilirubin huyết tương gây vàng da sơ sinh, thường xảy ra ở những trẻ được sinh ra từ mẹ bầu bị đái tháo đường thai kỳ.

Các biến chứng có thể ảnh hưởng đến cơ thể mẹ bầu

Tiểu đường thai kỳ cũng có thể làm tăng nguy cơ:

- Cao huyết áp và tiền sản giật: Tiểu đường thai kỳ làm tăng nguy cơ cao huyết áp, cũng như tiền sản giật - một biến chứng nghiêm trọng của thai kỳ gây ra huyết áp cao và các triệu chứng khác có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và bé.

- Sinh mổ (mổ đẻ): Bạn có nhiều khả năng sinh mổ nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ.

- Bệnh tiểu đường trong tương lai. Nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, bạn có nhiều khả năng mắc lại bệnh này trong lần mang thai trong tương lai. Bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao hơn khi bạn già đi.

6. Mức đường huyết an toàn cho phụ nữ trong thời kỳ mang thai

Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ khuyến nghị những mục tiêu này cho phụ nữ mang thai kiểm tra lượng đường trong máu:

- Trước bữa ăn: 95 mg/dL trở xuống

- Một giờ sau bữa ăn: 140 mg/dL hoặc ít hơn

- Hai giờ sau bữa ăn: 120 mg/dL hoặc ít hơn.

7. Chế độ ăn uống và tập thể dục cho bệnh tiểu đường thai kỳ

Thực hiện các bước đơn giản sau để giữ sức khỏe:

Áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh, ít đường. Nói chuyện với bác sĩ của bạn để đảm bảo rằng bạn đang nhận được dinh dưỡng cần thiết. Thực hiện theo kế hoạch bữa ăn dành cho người bị bệnh tiểu đường:

- Đổi đồ ăn nhẹ có đường như bánh quy, kẹo và kem thành các món có đường tự nhiên như trái cây, cà rốt và nho khô. Thêm rau và ngũ cốc nguyên hạt vào khẩu phần ăn của bạn.

- Ăn ba bữa nhỏ cùng với hai hoặc ba bữa ăn nhẹ vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

- Nhận 40% lượng calo hàng ngày từ carbs và 20% từ protein. 50% carbs phải là carbs phức tạp, nhiều chất xơ, với chất béo từ 25% đến 30%.

- Mục tiêu là 20-35g chất xơ mỗi ngày. Thực phẩm như bánh mì nguyên hạt, ngũ cốc và mì ống; gạo lứt hoặc gạo hoang dã; cháo bột yến mạch; rau và trái cây sẽ giúp bạn đạt được điều đó.

- Hạn chế tổng lượng chất béo xuống dưới 40% lượng calo hàng ngày. Chất béo bão hòa nên ít hơn 10% tổng số chất béo bạn ăn.

- Ăn nhiều loại thực phẩm để đảm bảo cung cấp đủ vitamin và khoáng chất. Bạn có thể cần phải uống thuốc bổ sung để cơ thể hấp thụ đủ vitamin và khoáng chất. Hãy hỏi bác sĩ trước khi dùng các loại thuốc bổ sung.

Một vài lựa chọn lành mạnh cho bữa ăn nếu bạn bị bệnh tiểu đường thai kỳ: Trứng hoặc lòng trắng trứng, yến mạch cùng với quả mọng (quả berry), hoa quả tươi, ức gà không da, cá nướng, rau luộc, bắp rang,...

Tập thể dục trong suốt thai kỳ. Bạn nên tập thể dục khi bị tiểu đường thai kỳ, miễn là bác sĩ cho phép. Vận động là một cách tốt để giúp kiểm soát lượng đường trong máu của bạn. Giữ dáng khi mang thai cũng tốt cho tư thế của bạn và có thể hạn chế một số vấn đề thông thường, như đau lưng và mệt mỏi.

- Hãy hoạt động ngay khi có thể. Mục tiêu 30 phút hoạt động vừa phải hầu hết các ngày trong tuần. Chạy, đi bộ, bơi lội và đi xe đạp là những lựa chọn tốt.

- Nếu bạn là người thường xuyên tập luyện trước khi mang thai hãy hỏi ý kiến bác sĩ liệu bài tập đó còn phù hợp trong giai đoạn thai kỳ hay không.

- Tập thể dục có thể làm giảm lượng đường trong máu của bạn. Vì vậy, khi bạn tập thể dục, hãy luôn mang theo bên mình những loại đường nhanh, chẳng hạn như viên đường hoặc kẹo cứng.

Nếu bạn bị ốm nghén, hãy ăn những món ăn nhẹ. Nhấm nháp bánh quy giòn, ngũ cốc hoặc bánh quy trước khi ra khỏi giường. Khi bị ốm nghén, hãy thường xuyên ăn thành nhiều bữa nhỏ và tránh đồ ăn béo, chiên và nhiều dầu mỡ.

Nếu bạn dùng insulin, hãy đảm bảo rằng bạn có kế hoạch đối phó với lượng đường trong máu thấp. Tăng lượng insulin có thể làm cho mức đường huyết của bạn giảm xuống. Hãy hỏi bác sĩ để rõ liều lượng insulin cần dùng.

8. Phòng tránh đái tháo đường thai kỳ

Không có biện pháp phòng ngừa tình trạng đái tháo đường khi mang thai tuyệt đối. Nhưng nếu bạn duy trì thói quen và lối sống lành mạnh trước/trong khi mang thai, nguy cơ mắc bệnh sẽ giảm đáng kể. Ngoài ra, trong trường hợp bạn từng bị bệnh từ trước, việc tuân thủ những thói quen lành mạnh sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh trong những lần mang thai kế tiếp hoặc phát triển thành bệnh đái tháo đường tuýp 2 trong tương lai.

Đây là những biện pháp giúp phòng tránh hiệu quả:

- Chọn thực phẩm có lợi cho sức khỏe: Các loại thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo và calo như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt… là lựa chọn tuyệt vời.

- Vận động thường xuyên: Hãy dành 30 phút vận động hợp lý, nhẹ nhàng mỗi ngày.

- Giữ cân nặng hợp lý khi có ý định mang thai: Thừa cân – béo phì tiền mang thai là căn nguyên của một loạt vấn đề sức khỏe xảy đến trong thai kỳ, chẳng hạn như đái tháo đường thai kỳ, tiền sản giật, sinh non… Do đó, nếu bạn thừa cân và đang có kế hoạch sinh em bé, hãy giảm cân để tạo nền tảng cho một thai kỳ khỏe mạnh.

- Tránh tăng cân hơn mức khuyến nghị trong thời kỳ mang thai: Việc tăng cân quá nhanh sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, nhất là với những thai phụ thừa cân trước khi mang thai. Bác sĩ sẽ cho biết mức tăng cân hợp lý dành cho bạn, tùy thuộc vào cân nặng cũng như thể trạng của bạn và thai nhi.

9. Một số lưu ý khi mẹ bị tiểu đường thai kỳ

Chú ý việc khám thai đầy đủ

Tiểu đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ thai nhi gặp phải các vấn đề về sức khỏe. Do đó, ngoài việc áp dụng nghiêm ngặt các phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ, mẹ cần đi khám thai đầy đủ để có thể theo dõi và phát hiện sớm các bất thường:

- Siêu âm vào khoảng tuần 18 đến 20 của thai kỳ để kiểm tra những bất thường của thai nhi

- Siêu âm ở tuần 28, 32 và 36 để theo dõi sự phát triển của thai nhi và lượng nước ối. Kể từ tuần thứ 37, mẹ sẽ cần đi khám mỗi tuần 1 lần hoặc đi ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Lưu ý khi sinh nở

Thời điểm lý tưởng để sinh con nếu bị tiểu đường thai kỳ thường là vào khoảng tuần 38-40.

Bạn hoàn toàn có thể sinh thường nếu thai nhi có cân nặng không quá lớn (thường là dưới 4kg). Nếu bé nặng trên 4kg, bác sĩ sẽ chỉ định sinh mổ để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé trong quá trình sinh nở.

Bạn vẫn nên tiếp tục kiểm tra lượng đường trong máu và uống thuốc cho đến khi có dấu hiệu chuyển dạ hoặc được yêu cầu ngừng ăn trước khi sinh mổ.

Trong quá trình chuyển dạ và sinh nở, lượng đường trong máu sẽ được theo dõi và kiểm soát. Bạn có thể cần được tiêm insulin để kiểm soát lượng đường trong máu.

Lưu ý sau khi sinh

Cho bé bú càng sớm càng tốt sau khi sinh (trong vòng 30 phút) và sau đó cách nhau khoảng 2-3 giờ một lần cho đến khi lượng đường trong máu của bé ổn định.

Mức đường huyết của bé sẽ được kiểm tra 2-4 giờ sau sinh. Nếu mức đường huyết thấp, bé có thể cần điều trị bằng các truyền tĩnh mạch dịch glucose hoặc cho ăn sớm.

Bác sĩ có thể chỉ định ngưng dùng thuốc điều trị tiểu đường thai kỳ sau khi sinh. Tuy nhiên, bạn vẫn sẽ cần tiếp tục kiểm tra lượng đường trong máu trong 1 hoặc 2 ngày sau sinh, nếu ổn bạn sẽ được kiểm tra hàng tuần cho đến sau 6 tuần hậu sản.

Đái tháo đường thai kỳ là yếu tố nguy cơ gây ra các biến chứng thai kỳ nguy hiểm như tiền sản giật, sinh non,… ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe của mẹ và thai nhi. Do đó, mẹ bầu cần khám thai đúng lịch tại các cơ sở uy tín để được theo dõi chặt chẽ, phát hiện sớm bệnh để có phác đồ điều trị kịp thời.

Thanh Thanh

Theo Người đưa tin