Viêm loét đại tràng có nguy hiểm không? Hiểu đúng về Viêm loét đại tràng để điều trị thích hợp

1. Viêm loát đại tràng là gì?

Viêm loét đại tràng (UC) là một bệnh viêm ruột (IBD) mãn tính, gây kích ứng, viêm và loét trong đường tiêu hóa của bạn. Viêm loét đại tràng ảnh hưởng đến lớp niêm mạc trong cùng của ruột già (ruột kết) và trực tràng. Các triệu chứng thường không phát triển đột ngột mà từ từ theo thời gian.

Viêm loét đại tràng có thể gây suy nhược và đôi khi có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng. Mặc dù nó không có cách chữa trị dứt điểm, nhưng việc điều trị có thể làm giảm đáng kể các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh và mang lại sự thuyên giảm lâu dài.

2. Các triệu chứng của viêm loét đại tràng

Khi bị mắc viêm loét đại tràng, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân lại không quan tâm đến những biểu hiện bất thường này khiến cho tình trạng bệnh thêm trầm trọng. Do đó, chúng ta nên theo dõi sức khỏe của mình và nhận diện tình trạng viêm loét đại tràng qua một số triệu chứng sau đây:

- Tiêu chảy tái phát, có thể có máu, chất nhầy hoặc mủ

- Đau bụng

- Đi ngoài thường xuyên

Người bệnh cũng có thể cảm thấy cực kỳ mệt mỏi, chán ăn và sụt cân. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ viêm trực tràng và đại tràng.

Các triệu chứng trong giai đoạn phát bệnh

Một số người có thể xuất hiện các triệu chứng nhẹ trong vài tuần hoặc vài tháng, hoặc không có triệu chứng nào, sau đó bệnh sẽ tiến triển đến các giai đoạn bùng phát với các triệu chứng đặc biệt phiền toái.

Trong thời gian bùng phát, viêm loét đại tràng cũng ảnh hưởng đến các bộ phận khác trên cơ thể như:

- Đau và sưng khớp (viêm khớp)

- Loét miệng

- Các vùng da bị đau, đỏ và sưng

- Mắt bị kích thích và đỏ

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bạn phải đi ngoài 6 lần trở lên mỗi ngày, các triệu chứng bổ sung có thể bao gồm:

- Khó thở

- Nhịp tim nhanh hoặc không đều

- Sốt

- Xuất hiện nhiều máu trong phân hơn

Các loại

Các loại viêm loét đại tràng thường được chia theo vị trí của nó, bao gồm:

- Viêm loét trực tràng: Tình trạng viêm chỉ giới hạn ở khu vực gần hậu môn (trực tràng) và chảy máu trực tràng có thể là dấu hiệu duy nhất của bệnh.

- Viêm trực tràng – đại tràng sigma: Tình trạng viêm liên quan đến trực tràng và đại tràng sigma - phần cuối của đại tràng. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm tiêu chảy ra máu, đau, đau quặn bụng, và không có khả năng sơ tán ruột ngay cả khi chúng trống rỗng (Tenesmus).

- Viêm đại tràng bên trái: Tình trạng viêm kéo dài từ trực tràng lên qua đại tràng sigma và đi xuống. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm tiêu chảy ra máu, đau quặn bụng và đau ở bên trái và đi đại tiện gấp.

- Pancolitis: Loại này thường ảnh hưởng đến toàn bộ đại tràng và gây tiêu chảy ra máu từng cơn, dữ dội, đau quặn bụng và đau, mệt mỏi, sụt cân đáng kể.

- Viêm loét đại tràng nặng cấp tính: Đây là trường hợp rất hiếm xảy ra, nó ảnh hưởng đến toàn bộ ruột kết của bạn và gây ra đau dữ dội, tiêu chảy nhiều, chảy máu và sốt.

3. Nguyên nhân gây viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng được cho là một tình trạng tự miễn dịch. Điều này nghĩa là hệ thống miễn dịch, cơ quan bảo vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng, gặp trục trặc và tấn công các mô khỏe mạnh. Giả thuyết phổ biến nhất cho rằng hệ thống miễn dịch nhầm vi khuẩn vô hại bên trong đại tràng thành mối đe dọa và tấn công các mô của đại tràng, khiến nó bị viêm.

Nguyên nhân chính xác khiến hệ thống miễn dịch hoạt động theo cách này vẫn chưa được làm rõ. Hầu hết các chuyên gia cho rằng đó là sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường. Bên cạnh đó, di truyền cũng đóng một vai trò khiến một người bị viêm loét đại tràng.

4. Các yếu tố nguy cơ gây viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng ảnh hưởng đến mọi giới. Các yếu tố rủi ro có thể bao gồm:

- Tuổi tác: Viêm loét đại tràng thường bắt đầu trước tuổi 30. Nhưng nó có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, và một số người có thể không phát triển bệnh cho đến sau 60 tuổi.

- Chủng tộc: Mặc dù người da trắng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất, nhưng nó có thể xảy ra ở bất kỳ chủng tộc nào.

- Di truyền: Bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn 30% nếu bạn có người thân, chẳng hạn như cha mẹ, anh chị em hoặc con cái mắc bệnh.

Thức ăn và căng thẳng không gây ra nó, nhưng chúng có thể làm bùng phát các triệu chứng.

5. Viêm loét đại tràng có nguy hiểm không?

Mặc dù, không dẫn đến tử vong ngay tại thời điểm mắc bệnh nhưng nếu không điều trị kịp thời, sẽ dẫn đến những biến chứng. Một số biến chứng của viêm loét đại tràng là mất nước nghiêm trọng, mất xương (loãng xương), viêm da, khớp và mắt, đại tràng sưng lên nhanh chóng (megacolon độc hại), tăng nguy cơ đông máu trong tĩnh mạch và động mạch. Bệnh nhân càng cao tuổi, bệnh càng diễn tiến lâu dài thì nguy cơ dẫn tới biến chứng nguy hiểm càng cao như:

Chảy máu nghiêm trọng

Viêm loét đại tràng khiến niêm mạc đại tràng đã tổn thương không được phục hồi vô cùng yếu ớt. Do đó, khi chịu những tác nhân kích thích như dùng rượu bia, ăn thực phẩm kém vệ sinh hay sử dụng kháng sinh quá mức,... sẽ gây ra chảy máu nghiêm trọng hoặc đại tràng nhiễm độc.

Thủng đại tràng

Sau các đợt điều trị viêm loét đại tràng bằng kháng sinh khiến cho lợi khuẩn đường ruột bị tiêu diệt, lớp lông nhung trơ trọi. Vì thế mà các vết viêm loét đại tràng ăn sâu vào bào mỏng thành đại tràng, tiếp tục phát triển và đến một lúc nào đó sẽ gây thủng đại tràng. Thủng đại tràng nếu không được cứu chữa kịp thời thì sẽ đe dọa đến tính mạng rất nguy hiểm.

Giãn đại tràng cấp tính

Viêm loét đại tràng làm chức năng tiêu hóa của đại tràng suy giảm, không chỉ một vài tổn thương mà toàn bộ cấu trúc bị giãn, dẫn đến nguy cơ loét và thủng nguy hiểm. Biến chứng giãn đại tràng cấp tính có thể khiến bệnh nhân bị đau bụng dữ dội, hôn mê, không được cấp cứu kịp thời thì tỉ lệ tử vong rất lớn.

Ung thư ruột kết

Viêm loét đại tràng khiến bệnh nhân có nguy cơ cao bị ung thư ruột kết, đặc biệt nếu toàn bộ ruột già bị ảnh hưởng hoặc nếu bệnh nhân đã mắc viêm loét đại tràng trong một thời gian dài.

Ung thư đại tràng

Biến chứng nguy hiểm không kém của viêm loét đại tràng là ung thư đại tràng, và tỉ lệ biến chứng này ở nước ta là rất lớn, theo thống kê của Bộ y tế đến 20% bệnh nhân viêm loét đại tràng có biến chứng là ung thư đại tràng.

Việc đại tràng bị viêm loét trong thời gian dài khiến tế bào biểu mô niêm mạc có nguy cơ loạn sản, chuyển sang tế bào ác tính, sau đó phát triển sang ung thư đại tràng, quá trình phát triển tích lũy kéo dài 7 – 10 năm.

6. Chế độ ăn dành cho bệnh nhân viêm loét đại tràng

Không có chế độ ăn uống cụ thể nào dành cho bệnh nhân mắc viêm loét đại tràng bởi mỗi người sẽ có phản ứng với thức ăn và đồ uống khác nhau. Tuy nhiên, một vài quy tắc chung về chế độ ăn uống có thể hữu ích cho những người đang cố gắng tránh bùng phát.

Thực phẩm nên ăn

- Ăn chế độ ăn ít chất béo: Thực phẩm giàu chất béo thường gây tiêu chảy, không tốt cho những người bị viêm loét đại tràng. Ăn nhiều thực phẩm ít chất béo có thể làm chậm quá trình tái phát. Khi bạn ăn chất béo, hãy chọn những lựa chọn lành mạnh như dầu ô liu và axit béo omega-3.

- Uống nhiều vitamin C: Loại vitamin này có thể có tác dụng bảo vệ ruột của bạn và giúp chúng chữa lành hoặc phục hồi nhanh hơn sau khi bùng phát. Những người ăn chế độ giàu vitamin C có thời gian thuyên giảm viêm loét đại tràng kéo dài. Thực phẩm giàu vitamin C bao gồm mùi tây, ớt chuông, cải bó xôi và quả mọng.

- Ăn nhiều rau quả: Một số loại rau xanh tốt cho bệnh nhân viêm loét đại tràng như rau muống, rau cải, rau ngót… Những loại rau này sẽ giúp nhuận tràng và giảm được cảm giác đau đớn khi đi vệ sinh;

- Ăn các loại bí: Trong các loại bí có hàm lượng chất xơ cao giúp duy trì hệ vi sinh vật đường ruột và có tác dụng làm lành các tổn thương mà viêm nhiễm gây ra. Một số loại bí tốt cho sức khỏe như bí xanh, bí đao, bí ngô…

Ngoài ra, người bệnh bị viêm loét đại tràng có thể tạo nhật ký thực phẩm để tìm hiểu xem loại thực phẩm nào có ảnh hưởng tốt đến sức khỏe của bản thân. Trong một vài tuần đầu tiên, hãy theo dõi chặt chẽ những gì mà bạn ăn và cảm nhận sau khi ăn khoảng một vài giờ. Sau đó, bạn sẽ ghi lại chi tiết về bất kỳ triệu chứng nào bạn có thể gặp phải. Việc theo dõi nhật ký thực phẩm sẽ giúp người bệnh có thể phát hiện ra những thực phẩm có vấn đề, gây khó chịu hay khiến các cơn đau của bạn kéo dài. Hãy loại bỏ những thực phẩm đó để xem các triệu chứng có được cải thiện hay không.

Một vài thực phẩm nên tránh khi bị viêm loét đại tràng

- Hạn chế sử dụng các loại đồ uống có chứa chất kích thích như rượu, bia, nước ngọt có ga, cà phê, trà… vì những loại đồ uống này có khả năng khiến các vết loét thêm nghiêm trọng hơn;

- Hạn chế các đồ ăn chua như dưa muối, hành muối, kim chi… hoặc các gia vị cay nóng như ớt, tỏi, tiêu… vì có thể khiến các vết loét tổn thương và khó lành hơn;

- Hạn chế các thực phẩm khô cứng có thể khiến niêm mạc bị tổn thương nặng hơn và làm trầm trọng hơn các triệu chứng viêm loét dạ dày;

- Tuyệt đối không được ăn các đồ ăn sống vì sẽ tạo thêm điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

7. Phòng tránh bệnh viêm loét đại tràng

Để giảm thiểu diễn tiến của tình trạng viêm loét đại tràng cũng như có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả thì bạn nên thay đổi một số thói quen sinh hoạt thường ngày như:

– Bổ sung nước đầy đủ cho cơ thể mỗi ngày.

– Chia nhỏ bữa ăn trong ngày, hạn chế các thực phẩm từ bơ sữa hay các thức ăn đậm gia vị và các đồ uống kích thích.

– Tăng cường thêm các vitamin hay bổ sung các khoáng vi lượng cần thiết, trước khi sử dụng cần tham khảo thêm ý kiến từ các bác sĩ.

– Giảm thiểu căng thẳng, stress bằng cách thực hiện kĩ thuật phản hồi sinh hoạt để theo dõi cũng như kiểm soát các phản ứng của cơ thể đối với các yếu tố kích thích từ bên ngoài.

– Duy trì các hoạt động thể chất lành mạnh để tăng cường sức khỏe

Ngoài ra, hãy uống thuốc theo đúng chỉ định của các bác sĩ và nên tiến hành nội soi đại tràng định kỳ, để theo dõi cũng như kiểm soát tình hình bệnh, nhanh chóng phát hiện các nguy cơ xấu có thể tiến triển thành ung thư.