(HNMO) - Tại buổi truyền thông với chủ đề “chán ăn tâm thần - nguyên nhân và hệ luỵ” diễn ra chiều 28-2, các chuyên gia của Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) chia sẻ, hiện nay nỗi lo sợ đến mức ám ảnh về cân nặng là tâm lý chung của không ít người. Tuy nhiên, tình trạng này kéo dài theo thời gian sẽ tạo nên chứng chán ăn tâm thần. Nguy hiểm hơn, người mắc hội chứng này còn có nguy cơ bị các rối loạn sức khoẻ tâm thần, thậm chí tử vong đột ngột...
Là con một trong gia đình, cậu bé N.T.T (13 tuổi, ở Hà Nội) vốn là người nhanh nhẹn, hoạt bát và luôn là học sinh giỏi trong suốt nhiều năm. Cách đây một năm, trong khi chơi đùa, T bị bạn bè chê béo. Điều đó khiến cậu bé rất buồn và luôn cảm giác tự ti. Dần dần, T không thích chơi với các bạn, không thích tham gia các hoạt động ở trường lớp như trước.
Sau đó, T tự tìm hiểu về các phương pháp giảm cân trên mạng xã hội, tự giảm tất cả lượng thức ăn nạp vào cơ thể, đồng thời thực hiện các bài tập thể dục để đốt cháy mỡ thừa với cường độ cao. Kết quả, thân hình của T ngày càng trở nên gầy gò, có biểu hiện mệt mỏi.
Trước khi vào viện 2 tháng, T cao 1m73 nhưng chỉ nặng 51kg. Thấy cậu bé gầy gò, cha mẹ khuyên nên ngừng việc ăn kiêng nhưng T không đồng ý. Cậu bé gần như không ăn thịt cá, chỉ dùng vài cọng rau trong ngày, đôi ba thìa cơm trắng vào trưa và tối. Khi không tập thể dục, T luôn có cảm giác đau khổ, bồn chồn, bứt rứt, khó chịu trong người, bắt buộc phải tập luyện theo chế độ.
Bác sĩ Nguyễn Phương Linh, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, khi được gia đình đưa tới khám, T có biểu hiện mạch chậm, dao động khoảng 36-50 nhịp/phút, cân nặng 49kg. Người bệnh được yêu cầu khám thêm chuyên khoa Tâm thần và có chỉ định điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán chán ăn tâm thần, nhịp chậm xoang.
Theo bác sĩ Vũ Sơn Tùng, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), chán ăn tâm thần là rối loạn ăn uống do hạn chế năng lượng nạp vào so với nhu cầu. Bệnh nhân sẽ có cảm giác sợ hãi về việc tăng cân, thậm chí không thể nhận ra mức độ nghiêm trọng khi trọng lượng cơ thể giảm thấp đáng kể.
Có 2 loại chán ăn tâm thần. Một là hạn chế ăn uống: Người bệnh hạn chế lượng thức ăn nạp vào bằng cách ăn càng ít càng tốt; hai là ăn và đào thải: Người bệnh ăn thức ăn nhưng sau đó bị nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng để tống thức ăn ra ngoài.
Tại Mỹ, tỷ lệ mắc chứng chán ăn tâm thần suốt đời chiếm khoảng 0,6% ở dân số trưởng thành. Tỷ lệ mắc ở nữ giới gấp 3 lần nam giới. Căn bệnh này thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên, thường là khi bắt đầu dậy thì và hình dạng cơ thể thay đổi. 85% bệnh nhân ở trong độ tuổi từ 13 đến 18. Tuổi khởi phát rối loạn trung bình là 18. Tuy nhiên, tỷ lệ người mắc bệnh khi dưới 15 tuổi ngày càng tăng.
Lý giải về nguyên nhân khiến chứng chán ăn tâm thần thường khởi phát ở tuổi dậy thì, theo bác sĩ Vũ Sơn Tùng, ở độ tuổi này, các bé thường so sánh với cơ thể của bạn bè và đôi khi nhận thức tiêu cực về cơ thể của mình, từ đó, quyết định ăn kiêng, làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn ăn uống. Thêm vào đó, sự phổ biến của phim ảnh và tạp chí dẫn đến việc truyền bá chuẩn mực cái đẹp về sự thon gọn.
“Áp lực phải tuân theo một hình ảnh cơ thể lý tưởng cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của một cá nhân và làm tăng nguy cơ mắc chứng chán ăn tâm thần”, bác sĩ Vũ Sơn Tùng nói.
Người mắc chứng chán ăn tâm thần thường kèm theo các dấu hiệu về thể chất như: Giảm cân quá mức; ngoại hình mỏng manh, thon gọn quá mức; mệt mỏi; mất ngủ; chóng mặt hoặc ngất xỉu; móng tay đổi màu xanh; tóc mỏng, dễ gãy hoặc rụng; lông tơ mềm phủ khắp cơ thể; mất kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt; táo bón và đau bụng; da khô hoặc hơi vàng; không chịu được lạnh; nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường; huyết áp thấp; mất nước; sưng cánh tay hoặc chân; răng bị mài mòn…
Các chuyên gia cũng cho rằng, ở mức nghiêm trọng nhất, chán ăn tâm thần còn có thể gây tử vong đột ngột do rối loạn nhịp tim, mất cân bằng điện giải trong cơ thể…
Ngoài các biến chứng về thể chất, theo bác sĩ Vũ Sơn Tùng, những người mắc chứng chán ăn thường mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, bao gồm: Trầm cảm, lo âu và các rối loạn cảm xúc khác, rối loạn giấc ngủ; rối loạn nhân cách; rối loạn ám ảnh cưỡng chế; lạm dụng rượu và chất gây nghiện; hành vi tự hủy hoại, ý tưởng và hành vi tự sát…
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, có khoảng 22% người bệnh chán ăn tâm thần có tiền sử ít nhất một lần từng tự gây tổn thương bản thân bằng các hình thức như tự cắt, cứa vào da hoặc gây bỏng bằng thuốc lá... Khoảng 20-25% người bệnh mắc chán ăn tâm thần có tiền sử cố gắng tự sát.
Các bác sĩ khuyến cáo, với người bệnh là thanh, thiếu niên, những rối loạn tâm thần khởi phát của chứng chán ăn tâm thần có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc hình thành nhân cách trong tương lai. Chính vì vậy, người bệnh cần được đến khám và điều trị tại đúng chuyên khoa tâm thần để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và đạt được hiệu quả điều trị cao nhất.