Tìm điều lành tránh điều dữ thuộc bản năng của con người
Do trình độ nhận thức, con người cổ sơ chưa thể nào hiểu nổi những hiện tượng thiên nhiên. Thiên nhiên cho ta sự sống, cho ta nước uống, thức ăn, không khí, ánh sáng, hơi nóng.v.v. nhưng bao nhiêu tai họa dồn dập đe doạ cuôc sống con người: hạn hán, bão lụt, sấm sét, giông tố, dịch bệnh, thú dữ.v.v. cũng do thiên nhiên đưa tới.v.v.? Khi xã hội có giai cấp xuất hiện, con người cổ sơ cũng chưa thể nào hiểu nổi: tại sao thân phận từng người khác nhau? Kẻ đàn áp, bóc lột, độc ác, tàn bạo được hưởng phú quí, người nô lệ chịu cảnh khốn khổ bần cùng, các tập đoàn người còn gây chiến tranh tàn phá lẫn nhau, bao nhiêu cảnh đau thương ch*t chóc bất ngờ ập tói...? Không giải thích nổi, họ đành qui mọi mối vào tạo hóa. Tạo hóa theo quan niệm thời nay là mọi thiên thể trong vũ trụ, là môi trường thiên nhiên và xã hội, nhưng theo quan niệm thời xưa là các lực lượng siêu nhiên, là ông trời, dưới ông trời là cả một loạt thiên thần ác quỷ, mỗi thiên thần cai quản một việc hoặc một vùng phân dã dưới bầu trời. Trời ban phức cho ai người ấy được hưởng, trời trao chức trao quyền cho ai, người ấy được cai trị kẻ dưới, trời gieo tai vạ cho ai người ấy phải chịu. Bao nhiêu chuyện bất công trong đời chỉ biết van Trời,
Do bản năng sinh tồn, con người phải tìm lẽ sống, tìm cách duy trì và phát triển nòi giống, vươn lên làm chủ muôn vật trên trái đất. Nhu cầu được thu hái sản phẩm, ăn no, mặc ấm, được ở yên, được đi lại bình yên, chống đỡ được bệnh tật tai họa là những nhu cầu cơ bản thuộc bản năng sinh vật. Tâm lý chung của xã hội loài người: tìm điều lành tránh điều dữ, xuất phát từ bản năng nói trên và di truyền đời này sang đời khác: Đó là điểm xuất phát chung của các loại hình tôn giáo, các loại hình bói toán và các thuật chọn ngày giờ lành dữ.
Thực tế có ngày làm mọi việc đều thắng lợi, nhiều điều may mắn tự nhiên đưa tới, ngược lại có ngày vất vả sớm chiều chẳng được việc gì, lại còn gặp T*i n*n bất ngờ. Người ta muốn hỏi: vì sao vậy? Phép duy vật biện chứng giải thích: Đó là qui luật tất nhiên và ngẫu nhiên. Trong tất nhiên có yếu tố ngẫu nhiên, ngược lại trong ngẫu nhiên cũng có yếu tố tất nhiên. Lý luận thì như vậy, nhưng người ta muốn biết cụ thể: làm sao đón trước được những yếu tố ngẫu nhiên tốt và tránh những yếu tố ngẫu nhiên xấu? Cụ thể: Tháng này cưới vợ nên chọn ngày nào thì tương lai duyên ưa phận đẹp, làm nhà nên chọn ngày nào thì con cháu sum vầy, gia đình làm ăn nèn nổi, an táng nên chọn giờ nào, tránh giờ nào, để cầu được phúc đức tránh được tai vạ về sau. Vì vậy người ta phải tìm thầy, tìm sách xem ngày chọn giờ.
Nhưng xem trong Hiệp kỷ lịch không có ngày nào hoàn toàn tốt hay xấu cho mọi người, mọi việc, mọi địa phương.
Các thuật sĩ làm nghề bói toán và chọn ngày chọn giờ đều có tên gọi chung là các nhà chiêm tinh hay âm dương học.
Nhưng bói toán và chọn ngày thuộc hai giai đoạn, hai lãnh vực khác nhau trong tư duy con người. Do đó, thuật bói toán và xem lịch âm chọn ngày tốt xấu là 2 lĩnh vực hoàn toàn khác nhau, không có liên quan.
Con người muốn biết tương lai thân phận mình ra sao, sắp tới vận hạn rủi may thế nào, họ không nắm được qui luật thiên nhiên và xã hội, họ chỉ biết dựa vào thuật bói toán. Bói toán khi chưa có chủ định, chưa có phương hưóng, chưa biết vận hội ra sao, việc làm thành bại thế nào.
Khác với thuật bói toán, khi người chủ sự muốn chọn ngày chọn giờ, tức là họ đã có chủ định, đã chuẩn bị kế hoạch, định làm việc gì đã chuẩn bị sẵn cơ sở vật chất, hay ít ra cũng đã có dự án phác thảo, duy còn phàn vân mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên (Con người chủ động mưu tính công việc, việc làm đó thành hay bại còn do trời), có nghĩa là con người đã tự khẳng định nội lực của mình, họ chỉ muốn biết tiến hành trong thời cơ nào thì thuận lẽ trời, dễ đi đến thành công, tránh được tai họa.
Xuất phát từ bản năng trở thành tâm lý phổ biến trong quần chúng, mọi việc làm đều có thành có bại. Không phải mọi người đều tin rằng yếu tố quyết định sự thành bại là do chọn ngày chọn giờ. Có người không tin vào thuật chiêm tinh, cho đó là điều nhảm nhí, nhưng chiều theo tâm lý chung của nhiều người trong gia đình họ hàng, xét thấy chẳng có hại gì; nên cũng chọn ngày chọn giờ. Đối với một người trong một năm, năm năm, làm sao tránh khỏi rủi ro bất ngờ, huống gì đối với cả nhà, cả họ. Hễ khi ai đó xảy ra T*i n*n, họ đổ lỗi cho người chủ sự báng bổ, không chịu chọn ngày, chọn hướng.
Chỉ có lợi, không có hại: Chọn ngày, giờ là một tục lệ biểu hiện sự thành kính, thận trọng, nghiêm trang, không tuỳ tiện, không cẩu thả trước, trong và sau khi tiến hành một công trình, do đó dễ được sự đồng tình của những người có liên quan, đối tác.
Có một luận thuyết đế tin cậy: Thuật chiêm tình đúng hay sai, luận thuyết mình tuân theo đáng tin cậy hay không, chỉ có những người đi sâu nghiên cứu mới xác định được, tuy rằng vô sư, vô sách, quỷ thần bất trách, nhưng có vẫn còn hơn không.
Vì những lẽ trên mà tục chọn ngày giờ chẳng những tồn tại lâu đời, mà lan truyền phổ biến ngày càng rộng. Các thuyết chiêm tinh qua từng thời kỳ, từng địa phương, có thể phủ định loại bỏ nhau, nhưng tục chọn ngày, chọn giờ nói chung vẫn chưa hề bị mai một.
Tác giả: Bảo Châu