Đừng xem thường M* t*y kích thích!

Điều đáng nói là không chỉ những người sử dụng mà ngay cả một số bạn trẻ đang còn đi học cũng rất mơ hồ về tác dụng thật sự của Thu*c lắc, M* t*y đá hay cây khat có nguy cơ tràn vào nước ta. Có người vẫn cho rằng thứ đó là loại không gây nghiện, hoàn toàn vô hại, không như M* t*y Thu*c phi*n, heroin. Thực chất đây cũng là Thu*c gây nghiện thuộc loại rất nguy hiểm.

M* t*y kích thích là gì, tác hại ra sao?

Hiện nay dân nghiện sử dụng khá nhiều Thu*c cho nên chữ M* t*y được dùng với nghĩa rộng hơn, nó có thể bao hàm nhiều chất mà dân nghiện sử dụng, thậm chí có những chất ngoài đặc tính gây khoái cảm và gây sự lệ thuộc còn có một số tính chất dược lý hoàn toàn đối kháng với Thu*c phi*n, heroin, đó là Thu*c kích thích hệ thần kinh trung ương gọi tắt là M* t*y kích thích.

M* t*y kích thích đầu tiên là amphetamine. Do tính kích thích, trước đây amphetamin được dùng dùng làm Thu*c (tên biệt dược Maxiton) để thức chống lại cơn buồn ngủ. Ampetamin bị cấm dùng làm Thu*c từ lâu và bị liệt vào M* t*y.

M* t*y kích thích thứ hai lạm dụng hiện nay là Thu*c lắc. Về mặt hóa học, Thu*c lắc là hợp chất hóa học có tên 3 - 4 - methylendioxymethamphetamin (viết tắt MDMA). MDMA đã được tổng hợp cách đây hơn 80 năm dựa vào cấu trúc cơ bản của amphetamin. MDMA không được dùng như Thu*c trong lĩnh vực điều trị mà lại được dùng như loại M* t*y mang khoái cảm, ảo giác đến cho người nghiện và được đặt tên là ecstasy và ở ta gọi là Thu*c lắc.

M* t*y đá thực chất là hóa chất tổng hợp từ Thu*c kích thích amphetamine, có tên khoa học là methamphetamin (trước đây còn xuất hiện với tên dược phẩm là Methedrine nên còn được gọi tắt là Met). Dân chơi ở xứ ta gọi M* t*y đá vì tiếng lóng dân chơi Anh Mỹ gọi là ice (nước đá) do có dạng tinh thể trong suốt. Đặc biệt, thay vì được uống như Thu*c lắc là dạng Thu*c viên nén, M* t*y đá được đốt lên để hút sẽ cho tác dụng “phê” nhanh và kéo dài hơn nhiều.

Còn cây khat mới được du nhập vào nước ta một cách bất hợp pháp (chính quyền đã thu giữ hàng tấn cây khat). Đây là một loài thực vật có tên khoa học Catha edulis. Nó còn được gọi là cây thiên đường vì có tác dụng: người dùng nó buồn bã sẽ trở nên yêu đời, vui vẻ. Nó có nguồn gốc ở các nước châu Phi và các nước Trung Đông, và dùng để nhai từ hàng ngàn năm trước. Trong cây khat có chứa hợp chất alkaloid monoamine có tên cathinone. Hợp chất này có tác dụng giống như amphetamine (kích thích làm tỉnh táo, chán ăn, ảo giác…) nên có thể xếp vào M* t*y kích thích. Là một loại cây nên rất dễ lầm tưởng vô hại như lá trà hay hại chút ít thôi như Thu*c lá.

Trái với lời đồn đại cho rằng M* t*y kích thích an toàn, các cuộc thử nghiệm khoa học cho thấy đây là các hợp chất hoàn toàn độc hại. Về mặt tác dụng dược lý, khi thử trên súc vật, M* t*y đá hay Thu*c lắc cho thấy có tác dụng hỗn hợp của sự kích thích hệ thần kinh trung ương và gây ảo giác bằng cách ảnh hưởng đến các chất sinh học trung gian của não là serotonin và dopamin, đặc biệt đối với serotonin. Do tác động đến chức năng “sinh serotonin” của não mà M* t*y kích thích gây nên hội chứng gọi là “hội chứng serotonin” (serotonin syndrome) gây thay đổi cách cư xử, thái độ, M* t*y kích thích còn gây tăng thân nhiệt (người nóng lên như bị sốt). Quan trọng hơn hết là chúng gây độc tính đối với não. Việc sử dụng M* t*y kích thích lâu dài không đưa đến cái ch*t tức khắc hay từ từ thì cũng dẫn đến các bệnh tâm thần, từ lo sợ vô cớ, trầm cảm đến loạn thần kinh thật sự. Trong năm 2011, BV. Tâm thần TP.HCM nhập viện cấp cứu 113 bệnh nhân và 560 bệnh nhân đến khám điều trị ngoại trú vì các triệu chứng hoang tưởng ảo giác và rối loạn hành vi liên quan đến sử dụng M* t*y, trong đó có M* t*y đá.

Các biểu hiện về hành vi nghiện M* t*y kích thích?

Nhiều người vẫn cho rằng M* t*y kích thích không gây nghiện như các loại M* t*y khác là Thu*c phi*n, heroin và tác dụng kích thích của nó chỉ thoáng qua cho cuộc vui và tác hại thì không đáng ngại. Thực chất đây là Thu*c gây nghiện thuộc loại nguy hiểm.

Tác hại của Thu*c phi*n, heroin là người nghiện gây tội ác khi đói Thu*c, họ làm bất cứ hành động gây hại ghê gớm nào đó để có tiền mua M* t*y. Còn tác hại của M* t*y kích thích là người nghiện gây tội ác khi no say Thu*c, chính tác dụng kích thích tăng động, gây ảo giác của Thu*c làm họ mất hết lý trí gây tội ác có thể tày trời.

Nghiện Thu*c là tình trạng không ngưng bỏ mà bắt buộc phải tiếp tục dùng Thu*c. Nghiện Thu*c lắc, M* t*y đá hay cây khat cũng thế, đã quen dùng sẽ có sự phụ thuộc cứ muốn tiếp tục dùng, nếu không sẽ cảm thấy rất khó chịu, tìm mọi cách dùng lại M* t*y kích thích này. Nhưng nguy hại hơn hết là dùng M* t*y kích thích lâu ngày sẽ dần đi đến dùng M* t*y mạnh hơn là heroin, dùng đường uống, hút rồi sẽ đi đến dùng đường tiêm chích để “phê” nhanh, mạnh hơn. Và khi dùng độc chất M* t*y bằng con đường tiêm chích sẽ không chóng thì chầy đi vào cửa “tử” vì bị nhiễm HIV/AIDS. Nói cứ thoải mái sa vào “cắn” (dùng Thu*c lắc) hay “ục” (dùng M* t*y đá) hay “nhai” cây khat đều đưa vào cửa tử là do vậy.

PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC

Mạng Y Tế