Hoa cúc sơ phong tiết nhiệt, phòng chống cảm cúm

Cúc hoa hay hoa cúc là một vị Thu*c được sử dụng từ lâu đời. Tất cả các loài hoa cúc đều có thể dùng làm Thu*c. Tuy nhiên, do hiệu suất cao, hoàng cúc tức hoa cúc vàng, tên khoa học Chrysanthemum indicum L. thường được sử dụng trong Đông y. Hoàng cúc được trồng để lấy hoa làm cảnh, làm Thu*c, ướp chè hoặc cất rượu. Trong những năm gần đây, các nhà khoa học phương Tây đặc biệt quan tâm đến giá trị dược học của hoa cúc tím, thường gọi là hoa cúc dại, tên khoa học là Echinacea purpurea.

1. Hoa cúc trong Y học cổ truyền.

Theo cô thư, hoa cúc vị đắng, tính mát, vào 3 kinh can, phế, vị, có tác dụng thanh can, tiết nhiệt. Hoa cúc thường dùng để chữa các chứng đau mắt, chóng mặt, nhức đầu, giải phong nhiệt. Liều dùng trung bình từ 9g đến 12g mỗi ngày. Dùng độc vị hoặc sử dụng chung với vài loại Thu*c cùng nhóm như: màn kinh tử, thảo quyết minh. Theo Hải Thượng Lãn Ông, hoa cúc vị ngọt, đắng, hơi cay, không độc, vừa thăng vừa giáng, làm nhẹ đầu, sáng mắt, an tràng vị, bổ cho âm khí, chữa được mọi chứng nhiệt, lại có thể làm cho xanh tóc, thêm tuổi thọ.

Ngoài hoàng cúc, kinh nghiệm dân gian cũng dùng các thành phần của hoa cúc các loại, kể cả hoa cúc dại để chữa cảm, sốt, làm mát huyết, sát trùng, giải độc. Sách: Trồng, hái và dùng cây Thu*c, của lương y Lê Trần Đức có ghi: Hoa cúc vị đắng, cay, có tác dụng mát huyết, giải độc, chữa ung nhọt, viêm tuyến vú, viêm họng, cảm sốt, ho gà, rắn cắn.

2. Nghiên cứu khoa học về hoa cúc dại.

Nhiều nước phương Tây đã có truyền thống sử dụng hoa cúc dại để làm Thu*c. Theo Bách khoa toàn thư về thảo dược ở nước Anh, hoa cúc dại là loại dược thảo, có tác dụng giải độc tốt nhất cho hệ thống tuần hoàn và hệ thống hô hấp. Hoa cúc dại rất thông dụng ở các dân tộc Bắc Mỹ và châu Âu. Các nhà khoa học cho biết, các hoạt chất của hoa cúc dại vừa có tính kháng viêm, giống như cortisone, vừa có tác dụng kháng khuẩn.

Nghiên cứu của Tiến sĩ Jurg Gertsch, thuộc Viện Công nghệ Thụy Sĩ đã cho biết, những hoạt chất alkylamides trong hoa cúc dại, có khả năng điều chỉnh một trong những yếu tố quan trọng nhất của hệ miễn dịch, được gọi là tumor necrosis factor alpha, viết tắt là:TNF-a. Alkylamides kích thích hoạt động của TNF-a, để gia tăng sức đề kháng chống lại những tác động có hại của vi trùng, vi khuẩn.

Hoa cúc còn có ưu thế ở những bệnh về mắt. Hoạt chất trong hoa cúc, không chỉ giúp giải tỏa những áp lực ở mắt, từ những bệnh cảm cúm theo mùa hoặc hiện tượng khí nghịch của Đông y, mà còn có khả năng cải thiện hoạt động ở những mao mạch, tăng cường lưu thông khí huyết đến mắt. Những chất chống oxy hóa trong hoa cúc, có khả năng trung hòa những gốc tự do, để bảo vệ những cấu trúc collagen ở mắt. Do đó, hoa cúc giúp cải thiện một số bệnh mãn tính về mắt, do thoái hóa các tổ chức ở khu vực này.

3. Hoa cúc dại phòng chống cảm cúm.

Gần đây, các nhà khoa học Trường Đại học Connecticut, đã nghiên cứu tác dụng phòng chống cảm cúm, của hoa cúc dại qua 14 cuộc thử nghiệm. Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet infectious diseases cho biết, những người uống hoa cúc dại sẽ giảm trung bình 58% nguy cơ mắc bệnh cảm và thời gian bệnh cảm cũng giảm đi bình quân 1,5 ngày, so với người không sử dụng loại thảo dược này.

Một trong số các thử nghiệm nói trên, đã sử dụng hoa cúc dại kèm với vitamin C. Kết quả phối hợp giữa hoa cúc dại và loại sinh tố này, làm giảm đến 86% nguy cơ mắc bệnh. Trong những thử nghiệm khác, khi hoa cúc dại được sử dụng độc lập tỉ lệ giảm là 65%.

Trong báo cáo của mình, nhóm nghiên cứu cho biết: Trong số trên 200 loại virus có khả năng gây bệnh cảm, hoa cúc dại ít có hiệu lực với Rhinovirus, nhưng lại có tác dụng đáng kể đối với tất cả những virus còn lại. Báo cáo cũng cho biết, hiện có trên 800 dược phẩm có chứa hoa cúc dại, dưới dạng viên, bột, nước quả ép, trà và rượu Thu*c. Những bộ phận khác nhau của hoa cúc dại như: hoa, lá và rễ cũng được sử dụng để làm Thu*c.

Đối với bệnh cảm, cúm, Giáo sư Ron Cutler, thuộc Trường Đại học East London, phát biểu: hoa cúc dại có khả năng rút ngắn thời gian bệnh và làm giảm mức độ ho, nhức đầu và nghẹt mũi do bệnh gây ra. Ông khuyên những người có hệ miễn dịch kém, có thể dùng hoa cúc dại để phòng chống cảm nhiễm. Tuy nhiên, dù không có báo cáo về độc tính hoặc phản ứng phụ từ hoa cúc dại, những người này cũng không nên dùng thường xuyên. Chỉ nên dùng mỗi đợt từ 1 đến 2 tuần. Sau đó ngưng dùng khoảng 1 tuần để hệ miễn dịch của cơ thể tự điều chỉnh.

4. Vài phương Thu*c phổ biến có hoa cúc.

Theo kinh nghiệm chữa bệnh của Đông y, những cổ phương chữa cảm sốt, dù chỉ dùng hoa cúc vàng vẫn có hiệu quả rất cao, do có sự kết hợp với nhiều dược thảo khác cùng có tác dụng giải biểu, sơ phong, tiết nhiệt. Những vị Thu*c này cũng bổ sung thêm sinh tố C và nhiều chất chống oxy hóa, để gia tăng hiệu quả kháng viêm và tăng cường hệ miễn dịch.

Tang cúc ẩm, chữa ho, sốt, cảm mạo:

Tang diệp 6g, cúc hoa 6g, liên kiều 4g, bạc hà 4g, cát cánh 4g, cam thảo 4g. Sắc uống.

Xuyên khung trà điều tán, chữa ngoại cảm, phong hàn gây đầu nặng, mắt mờ, phát nóng, sợ lạnh.

Cúc hoa, xuyên khung, kinh giới, bạc hà, phòng phong, khương hoạt, hương phụ, cam thảo, bạch chỉ, tế tân, khương tàm. Các vị bằng nhau, trộn đều, tán bột. Uống mỗi lần từ 4 đến 6g.

Nước sinh tố.

Cúc hoa 10g, rong biển 10g, thục địa 5g. Nấu uống trong ngày. Thêm 1 chút đường phèn vừa hơi ngọt đủ hợp khẩu vị. Có thể nấu với số lượng lớn, giữ ở tủ lạnh để dùng nhiều ngày. Nước sinh tố là 1 loại thức uống giải khát trong mùa hè, có thể đáp ứng nhu cầu giải khát, giải nhiệt độc, cung cấp thêm một số sinh tố, chất khoáng và chất chống oxy hóa, để gia tăng sức đề kháng. Tất cả các loại nước sinh tố đều có tính mát, hơi hàn. Do đó, người có thể tạng hư hàn, hay đầy bụng, dễ rối loạn tiêu hóa, hay hắt hơi, sổ mũi chỉ nên dùng vừa đủ, dùng khi khát để tránh trệ tỳ.

Ích thọ địa tiên hoàn.

Bổ ngũ tạng, mạnh tinh tủy, mau lành vết thương, tóc đen, mắt sáng. Cúc hoa 120g, ba kích 120g, nhục thung dung 120g, câu kỷ tử 60g, tất cả tán bột, làm hoàn. Mỗi ngày dùng 10g với nước ấm, Cổ kim đồ thư tập thành.

Chữa mắt có màng mộng:

Hoa cúc, xác ve sầu, liều lượng bằng nhau, tán bột. Uống với nước hòa mật ong, mỗi ngày từ 8 đến 12g. Nam Dược thần hiệu.

Lương y: Võ Hà.

Mạng Y Tế