| Chứng ngủ nhiều là hội chứng dù ngủ nhiều vào ban đêm nhưng vẫn gây ra cảm giác buồn ngủ tột độ vào ban ngày. |
Hội chứng ngủ nhiều (hay còn gọi là Hypersomnia) là tình trạng bạn cảm thấy buồn ngủ tột độ vào ban ngày mặc dù đã ngủ đủ giấc hoặc ngủ nhiều vào ban đêm. Nếu bạn bị chứng ngủ nhiều, bạn sẽ ngủ nhiều lần trong ngày. Chứng ngủ nhiều gây khó khăn cho người mắc bởi nó ảnh hưởng đến khả năng hoạt động trong công việc và học tập, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tăng khả năng xảy ra tai nạn.
Hội chứng này thường gặp ở nữ hơn nam. Nó được cho là ảnh hưởng đến khoảng 5% dân số, thường được chẩn đoán ở tuổi vị thành niên hoặc thanh niên (tuổi trung bình là 17 đến 24 tuổi).
| Người bệnh thường ngủ lâu hơn mức trung bình nhưng vẫn rất buồn ngủ và khó tỉnh táo trong ngày. |
Thay vì cảm thấy mệt mỏi do thiếu ngủ hoặc ngắt giấc ngủ vào buổi tối, những người mắc rối loạn này buộc phải ngủ nhiều lần trong ngày, và thường rơi vào những khoảng thời gian không thích hợp với việc ngủ như khi đang làm việc, trong bữa ăn, hoặc thậm chí là khi đang nói chuyện. Những giấc ngủ ban ngày như thế này thường không thể làm giảm các triệu chứng bệnh.
Các triệu chứng khác bao gồm:
- Ngủ lâu hơn mức trung bình (10 giờ trở lên) nhưng vẫn rất buồn ngủ và khó tỉnh táo trong ngày.
- Khó thức dậy vào buổi sáng hoặc sau giấc ngủ ngắn ban ngày.
- Những giấc ngủ ngắn vào ban ngày không giúp cải thiện sự tỉnh táo.
- Lo lắng, cáu kỉnh.
- Giảm năng lượng.
- Bồn chồn.
- Suy nghĩ chậm, nói chậm, không có khả năng tập trung, gặp các vấn đề về trí nhớ.
- Đau đầu.
- Ăn mất ngon.
- Ảo giác.
| Có 1 vài yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng ngủ nhiều. |
Nguyên nhân của hầu hết các trường hợp ngủ nhiều vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng việc mắc hội chứng này có liên quan đến gia tăng các chất dẫn truyền thần kinh trong não và dịch não tủy bao gồm hypocretin/ orexin, dopamine, histamine, serotonin và axit gamma-aminobutyric (GABA). Sự gia tăng này có thể hoạt động giống như một viên thuốc ngủ. Bên cạnh đó, hội chứng này có thể do di truyền vì tiền sử gia đình có tới 39% số người mắc chứng ngủ nhiều vô căn. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng đang khám phá vai trò của một số gen nhất định trong nhịp sinh học có thể khác nhau ở những người mắc chứng mất ngủ vô căn.
Các yếu tố nguy cơ khiến một người có thể phát triển chứng ngủ nhiều bao gồm:
- căng thẳng
- tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn
- tiền sử nhiễm virus
- tiền sử chấn thương đầu
- tiền sử bệnh trầm cảm, lạm dụng chất kích thích, rối loạn lưỡng cực, bệnh Alzheimer hoặc bệnh Parkinson
Mặc dù đây là những yếu tố nguy cơ đã biết và là những yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng bệnh nhưng một số người có thể mắc chứng ngủ nhiều mà không rõ lý do.
Các tổ chức giấc ngủ và tổ chức tâm thần khác nhau có các hệ thống phân loại khác nhau cho chứng ngủ nhiều và đưa ra hai loại chính: chứng ngủ nhiều thứ phát và chứng ngủ nhiều nguyên phát.
Ngủ nhiều thứ phát có nghĩa là bạn buồn ngủ quá mức là do một số nguyên nhân đã biết khác. Nguyên nhân bao gồm:
- Ngủ nhiều do tình trạng bệnh lý: Bạn rất có thể mắc chứng ngủ nhiều là do đang mắc các tình trạng bệnh lý khác. Các bệnh và tình trạng có thể gây ra chứng ngủ nhiều bao gồm động kinh, suy giáp, viêm não, đa xơ cứng, bệnh Parkinson, béo phì, ngưng thở khi ngủ, rối loạn giấc ngủ bị trì hoãn (DSPD), teo nhiều hệ thống, loạn dưỡng cơ và các rối loạn di truyền khác, rối loạn tâm trạng (bao gồm trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm theo mùa). Chứng mất ngủ cũng có thể do chấn thương đầu, khối u và các bệnh về hệ thần kinh trung ương.
- Ngủ nhiều do thuốc hoặc rượu: Thuốc an thần (bao gồm benzodiazepin, barbiturat, melatonin và thuốc hỗ trợ ngủ), thuốc chống tăng huyết áp, thuốc chống động kinh, thuốc chống parkinson, thuốc giãn cơ xương, thuốc chống loạn thần, thuốc phiện, cần sa và rượu có thể gây ra chứng ngủ nhiều. Việc ngừng sử dụng các loại thuốc kích thích (bao gồm các loại thuốc dùng để điều trị chứng tăng động giảm chú ý) có thể gây ra chứng ngủ nhiều.
- Ngủ nhiều do ngủ không đủ giấc (hội chứng ngủ không đủ giấc). Bạn có thể mắc chứng ngủ nhiều quá mức chỉ vì bạn không đi ngủ và cho phép mình có cơ hội ngủ từ bảy đến chín giờ (đối với người lớn). Có lẽ bạn đang không thực hành các thói quen ngủ tốt (như tránh tập thể dục và uống caffein trong vòng vài giờ trước khi đi ngủ) để giúp bạn có giấc ngủ đủ chất lượng.
Chứng ngủ nhiều nguyên phát xảy ra mà không có tình trạng bệnh lý nào đi kèm. Chứng ngủ nhiều nguyên phát bao gồm 4 tình trạng:
- Chứng ngủ rũ loại 1: Khi mắc chứng này, người mắc phải giai đoạn mất sức mạnh cơ bắp đột ngột, được gọi là cataplexy, nguyên nhân là do mức độ thấp của não và dịch não tủy (chất dẫn truyền thần kinh) hypocretin (còn gọi là orexin). Giấc ngủ ngắn vào ban ngày ở hội chứng này thường ngắn hơn và sảng khoái hơn so với giấc ngủ ngắn vào ban ngày trong các chứng rối loạn trầm cảm khác. Chứng ngủ rũ loại 1 thường bắt đầu ở độ tuổi từ 10 đến 25. Thường gặp ảo giác và tê liệt khi ngủ.
- Chứng ngủ rũ loại 2: Loại chứng ngủ rũ này không bao gồm triệu chứng cataplexy. Chứng ngủ rũ loại 2 có các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn và mức độ hypocretin bình thường. Chứng ngủ rũ loại 2 thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên.
- Hội chứng Kleine-Levin: Tình trạng này bao gồm các đợt tái phát của chứng ngủ nhiều cực độ. Nó thường xảy ra với rối loạn tâm thần, hành vi và đôi khi tâm thần. Mỗi đợt có thể kéo dài khoảng 10 ngày, có đợt kéo dài vài tuần đến vài tháng và tái phát nhiều lần trong năm. Nếu bạn mắc hội chứng Kleine-Levin, bạn có sự tỉnh táo và hoạt động bình thường giữa các cơn. Nó chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trẻ. Số giờ giảm dần trong 8 đến 12 năm.
- Chứng ngủ nhiều vô căn: Vô căn có nghĩa là không rõ nguyên nhân, vì vậy ngủ nhiều vô căn có nghĩa là bạn cảm thấy cực kỳ buồn ngủ mà không rõ lý do - ngay cả sau một giấc ngủ dài hơn đủ (9 đến 10 giờ).
Các phương pháp điều trị chứng ngủ nhiều có thể khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra.
- Điều trị bằng thuốc: Nhiều loại thuốc được chỉ định cho bệnh nhân mắc chứng ngủ rũ cũng có thể điều trị chứng ngủ nhiều, chẳng hạn như amphetamine, methylphenidate và modafinil. Những loại thuốc này giúp bạn cảm thấy tỉnh táo hơn.
- Thay đổi lối sống là một phần quan trọng của quá trình điều trị, bao gồm: lập thời khoá biểu ngủ đều đặn, tránh một số hoạt động trước khi đi ngủ như xem điện thoại, tập thể dục nặng v.v. Bạn cũng nên hạn chế rượu bia, hút thuốc. Bạn nên xây dựng một chế độ ăn giàu dinh dưỡng để duy trì mức năng lượng một cách tự nhiên.
Những điều người mắc nên làm để cải thiện tình trạng bệnh bao gồm:
- Đi ngủ vào cùng một giờ mỗi đêm. Đảm bảo phòng ngủ thông thoáng, mát mẻ về nhiệt độ, tối, yên tĩnh, nệm, gối, ga trải giường thoải mái.
- Tránh các sản phẩm có chứa caffein (bao gồm cà phê, cola, trà, sô cô la và các loại thuốc không kê đơn khác nhau) trong vòng vài giờ trước khi đi ngủ do caffeine là một chất kích thích.
- Tránh uống rượu trước khi đi ngủ. Mặc dù rượu là một chất gây trầm cảm và có vẻ như nó có thể giúp bạn đi vào giấc ngủ, nhưng vì nó được chuyển hóa bởi cơ thể của bạn, nó gây ra thức giấc và thường liên quan đến ác mộng và đổ mồ hôi.
- Tránh thuốc lá và các sản phẩm có chứa nicotine gần giờ đi ngủ.
- Tham vấn chuyên gia về giấc ngủ về những điều cần tránh đối với thực phẩm hoặc thuốc cụ thể.
- Hãy cẩn thận khi lái xe hoặc vận hành thiết bị có thể gây nguy hiểm cho bạn hoặc người khác.
- Tránh làm việc ca đêm.
Ngoài ra, bạn cũng có thể gặp bác sĩ tâm lý để được tư vấn và thử liệu pháp nhận thức hành vi để thay đổi thói quen ngủ cũng như học cách giảm căng thẳng.
Nếu kiên trì áp dụng các cách điều trị, bạn sẽ sớm cải thiện và đẩy lùi hội chứng ngủ nhiều. Bạn chỉ cần chăm sóc cho giấc ngủ và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ là có thể cải thiện sự mệt mỏi, thiếu tỉnh táo và lơ mơ do hội chứng này gây ra. Khi đã có cảm giác nghỉ ngơi thoải mái, bạn sẽ làm việc và học tập hiệu quả hơn rất nhiều đấy!
Thanh Thanh
Theo Người đưa tin
Chủ đề liên quan: