Sự thật về thuốc Truvada ngừa HIV

“Truvada vạn tuế!”

Đấy là lời reo mừng của nickname hoavu trên diễn đàn hiv.com.vn ngay khi thông tin FDA cấp chứng nhận Trudava là thuốc đầu tiên phòng ngừa HIV được đăng tải. Nhiều người tin tưởng đại dịch HIV/ADIS sẽ kết thúc trong một tương lai không xa nhờ suy luận “đã có thuốc phòng ngừa thì chắc chắn sẽ nhanh chóng tìm ra thuốc chữa”.

Quá vui mừng với thông tin trên, trên diễn đàn hiv.com và voz.com không ít người đã tỏ ra rất nóng lòng tìm kiếm loại thuốc này: “Thế này thì nhanh chóng bảo người thân ship hàng từ bên đó về thôi, nhà mình có người thân ở Mỹ, ai có nhu cầu, chúng ta lập hội, mình làm đầu mối nhé. Mình đã xem bảng giá online trên các trang nước ngoài rồi, thấp chỉ bằng nửa giá mà các chuyên gia nhắc trên web của FDA” hay “Phải tích cóp tiền ngay từ bây giờ để mua thuốc”.

Chị Trần Thị Thanh Mai (số 211 Khương Trung, Thanh Xuân, Hà Nội) sau khi nghe thông tin trên tivi còn ngồi nhẩm tính: “Thuốc này còn đắt quá. Con mình vừa được 2 tuổi, khoảng 10 năm nữa nó đến tuổi dậy thì, lúc đó chắc cũng rẻ rồi, mà không rẻ thì cũng đủ tiền cho con uống phòng. Lúc ấy có khi còn thêm nhiều loại thuốc tương tự nữa”. Nhưng bên cạnh đó thì nhiều người lại có phản ứng tiêu cực rằng: “Tìm ra thuốc này thì chỉ khiến người ta buông thả hơn trong quan hệ tình dục. Bao cao su cũng sẽ ế hàng”. Sự thực, Truvada có hiệu quả như nhiều người đang nghĩ?

Thuốc cũ công năng mới

Khi FDA ký phê duyệt Truvada với công dụng phòng ngừa HIV thì thực chất đây chỉ là sự ghi nhận thêm công dụng của loại thuốc này.

Truvada gồm hai thành phần là emtricitabine (200mg) và tenofovir disoproxil fumarate (300mg). Từ năm 2004, thuốc này đã được FDA phê chuẩn có công dụng kháng virus HIV và nó được liệt kê vào phác đồ điều trị HIV cho trẻ em trên 12 tuổi. Để điều trị HIV, người ta kê toa kết hợp từ khoảng 30 loại thuốc có tác dụng kháng retrovirus (gọi chung là thuốc ARV) để tránh kháng thuốc.

Truvada là một trong các thuốc ARV, chúng được kết hợp với các thuốc khác nhằm điều trị giúp bệnh nhân chung sống hòa bình với bệnh. Lúc này họ có thể xem HIV giống căn bệnh mạn tính khác như tiểu đường, tim mạch… và có thể duy trì tuổi thọ tới 80-90. Tuy nhiên sau nhiều thử nghiệm, trong khoảng 30 thuốc trên, chỉ có Truvada được công nhận là có thêm công năng là dự phòng nhiễm HIV.

Chỉ phòng tránh được 42-75% nguy cơ

Hiện tại, Truvada chỉ mới được phê chuẩn dành cho những người có nguy cơ phơi nhiễm HIV cao như: người có vợ chồng có H, quan hệ tình dục có nguy cơ phơi nhiễm… Trước khi phê duyệt, thuốc này đã được đưa qua hai đợt thử nghiệm. Lần thứ nhất, thử nghiệm trên 2.499 nam giới (hoặc phụ nữ chuyển giới) có quan hệ đồng tính và có nguy cơ lây nhiễm cao (quan hệ không dùng bao cao su với các đối tác có H hoặc không rõ tình trạng).

Kết quả cho thấy Truvada có khả năng giảm 42% nguy cơ lây nhiễm. Lần thử nghiệm thứ hai được thực hiện trong 4.758 cặp đôi có quan hệ dị tính, trong đó một đối tác có H. Kết quả lần thử nghiệm này cho thấy Truvada có tác dụng lên tới 75%. Sau khi tổng kết các thử nghiệm, họ nhận thấy những người hành nghề mại dâm vẫn có nguy cơ lây nhiễm cao hơn các đối tác khác.

Vì vậy dù được phê duyệt là thuốc có tác dụng phòng tránh HIV thì đến nay, Truvada vẫn không phải là phương pháp ưu việt nhất để phòng ngừa. Hãng sản xuất Gilead Sciences cùng các nhà nghiên cứu vẫn đặt ra mục tiêu cải tiến nhiều hơn nữa với Truvada để tăng thêm hiệu quả với nhóm người nguy cơ lây nhiễm cao.

Không phải ai cũng dùng được

FDA nhấn mạnh, Truvada cần được bác sĩ kê toa cho những trường hợp đã có xét nghiệm âm tính với HIV và chống chỉ định cho những người đã có xét nghiệm dương tính hoặc chưa rõ tình trạng. Và hiện nay, tác dụng phụ lên phụ nữ mang thai vẫn chưa được thu thập đầy đủ.

Không nên bỏ qua các biện pháp bảo vệ khác

Chưa xét về khía cạnh đạo đức, tình cảm hay lối sống thì sử dụng Truvada cũng không có nghĩa là bạn có thể an tâm “buông thả” trong quan hệ tình dục. Truvada chưa phải là thuốc được kê toa cho tất cả mọi người nhằm phòng tránh trên diện rộng (như vaccine).

Ông Howard Jaffe, Chủ tịch Qũy từ thiện Gilead (thuộc công ty Gilead Sciences – cha đẻ của Truvada) đã ví cơ chế an toàn của Truvada tương tự cơ chế an toàn trong ô tô rằng: “Chúng ta may mắn có túi khí nhưng nó không làm cho dây an toàn lỗi thời”.

Còn ông James Loduca, Quỹ phòng chống AIDS San Francisco thì nói rằng: “Một mình Truvada không thể kết thúc AIDS nhưng chúng tôi không thể kết thúc AIDS mà không có nó”. Trong thông báo phê duyệt, FDA cũng nhấn mạnh Truvada chỉ là một phần của kế hoạch phòng chống, người dùng vẫn phải lưu tâm tới bao cao su và thường xuyên xét nghiệm. Bởi thế, cho đến nay và trong nhiều năm tới các nhà khoa học vẫn phải miệt mài để tìm ra vaccine thực sự cho căn bệnh này.

Thiên Bình