Tiểu đường type 2: Không điều trị kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng

Bệnh tiểu đường type 2 là gì?

Bệnh tiểu đường type 2, bệnh tiểu đường loại 2 hay đái tháo đường type 2 (bệnh tiểu đường tuýp 2), là một tình trạng mãn tính trong đó cơ thể không thể sử dụng insulin như bình thường. Hormone insulin giúp di chuyển glucose từ máu vào tế bào để tạo ra năng lượng. Trong bệnh tiểu đường type 2, tuyến tụy không sản xuất đủ insulin và các tế bào phản ứng kém với insulin khiến lượng đường trong máu tăng cao.

Những người ở độ tuổi trung niên trở lên có nguy cơ cao nhất mắc bệnh tiểu đường type 2. Từng được gọi là bệnh tiểu đường khởi phát ở người lớn, nhưng bệnh tiểu đường type 2 cũng ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên, chủ yếu là do tình trạng béo phì ở trẻ em. Bệnh tiểu đường type 2 chiếm khoảng 90% các trường hợp mắc bệnh tiểu đường.

Nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường type 2

Tuyến tụy trong cơ thể tạo ra một loại hormone gọi là insulin. Insulin giúp vận chuyển glucose, một loại đường được hấp thụ từ thức ăn, từ máu vào các tế bào để tạo ra năng lượng. Những người mắc bệnh tiểu đường type 2 tạo ra insulin, nhưng các tế bào trong cơ thể không sử dụng nó như mong muốn.

Khi lượng đường máu tăng lên, các tế bào beta sản xuất insulin trong tuyến tụy sẽ tiết ra nhiều insulin hơn. Cuối cùng, các tế bào này bị suy yếu và không thể tạo ra đủ insulin để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.

Các yếu tố rủi ro dẫn đến bệnh tiểu đường type 2

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 bao gồm:

Béo phì: Thừa cân hoặc béo phì là một nguy cơ chính dẫn đến bệnh tiểu đường type 2.

Tỷ lệ phân phối chất béo: Tích trữ chất béo chủ yếu ở vùng bụng thay vì hông và đùi cho thấy nguy cơ lớn hơn mắc bệnh tiểu đường type 2. Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 của một người cũng tăng lên đối với nam giới có vòng bụng trên 101,6 cm hoặc phụ nữ có số đo vòng bụng trên 88,9 cm.

Thiếu hoạt động thể chất: Bạn càng ít hoạt động, rủi ro mắc bệnh tiểu đường type 2 càng lớn. Hoạt động thể chất giúp kiểm soát cân nặng, sử dụng hết glucose trong máu để tạo năng lượng và làm cho các tế bào nhạy cảm hơn với insulin.

Lịch sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 tăng lên nếu bạn có cha mẹ hoặc anh, chị, em mắc bệnh này.

Mức độ mỡ máu: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 gia tăng có liên quan đến mức độ thấp của cholesterol lipoprotein mật độ cao (HDL) và mức độ cao của chất béo trung tính.

Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 tăng lên đối với những người trên 45 tuổi.

Tiền tiểu đường: Tiền tiểu đường là tình trạng lượng đường trong máu cao hơn bình thường, nhưng không đủ cao để được xếp vào bệnh tiểu đường. Nếu không được điều trị, tiền tiểu đường thường tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2.

Tiểu đường thai kỳ: Nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2 tăng lên nếu phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ hoặc nếu sinh con nặng hơn 4 kg.

Hội chứng buồng trứng đa nang: Mắc hội chứng buồng trứng đa nang, một tình trạng phổ biến đặc trưng bởi kinh nguyệt không đều, lông mọc nhiều và béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.

Các triệu chứng của bệnh tiểu đường type 2

Trong bệnh tiểu đường type 2, cơ thể không thể sử dụng hiệu quả insulin để đưa glucose vào tế bào. Điều này khiến cơ thể phụ thuộc vào các nguồn năng lượng thay thế trong các mô, cơ và các cơ quan. Đây là một phản ứng dây chuyền có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau.

Bệnh tiểu đường type 2 thường phát triển chậm. Trên thực tế, một người có khả năng sống chung với bệnh tiểu đường type 2 trong nhiều năm mà không hề hay biết. Các triệu chứng ban đầu có thể bao gồm: đói liên tục, thiếu năng lượng, mệt mỏi, giảm cân không mong muốn, cơn khát tăng dần, đi tiểu thường xuyên, khô miệng, ngứa da, mờ mắt.

Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng ngày càng nặng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Nếu mức đường huyết trong cơ thể cao trong một thời gian dài, các triệu chứng có thể bao gồm: Nhiễm trùng nấm men, vết cắt hoặc vết loét chậm lành, xuất hiện các mảng tối trên da nhất là ở nách và cổ, đau chân, cảm giác tê ở tứ chi hoặc bệnh thần kinh.

Nếu bạn có hai hoặc nhiều hơn các triệu chứng này, hãy đến gặp bác sĩ. Bệnh tiểu đường type 2 không được điều trị kịp thời có thể khiến bạn nguy hiểm đến tính mạng.

Các biến chứng của bệnh tiểu đường type 2

Nếu không được kiểm soát đúng cách, bệnh tiểu đường type 2 sẽ ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

Bệnh tim và mạch máu: Bệnh tiểu đường type 2 làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, cao huyết áp và xơ vữa động mạch.

Tổn thương dây thần kinh ở các chi: Lượng đường trong máu cao theo thời gian có thể làm tổn thương hoặc phá hủy các dây thần kinh, dẫn đến ngứa ran, tê, rát, đau hoặc cuối cùng là mất cảm giác. Nó thường bắt đầu ở đầu ngón chân hoặc ngón tay và dần dần lan lên trên.

Tổn thương dây thần kinh khác: Tổn thương các dây thần kinh của tim có thể dẫn đến nhịp tim không đều. Tổn thương dây thần kinh trong hệ tiêu hóa có thể gây ra các vấn đề như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy hoặc táo bón. Đối với nam giới, tổn thương dây thần kinh cũng có khả năng gây rối loạn cương dương.

Bệnh thận: Bệnh tiểu đường type 2 có nguy cơ dẫn đến bệnh thận mãn tính hoặc bệnh thận giai đoạn cuối không thể hồi phục và có thể phải lọc máu hoặc ghép thận.

Tổn thương mắt: Bệnh tiểu đường type 2 làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng về mắt, chẳng hạn như đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp. Nó cũng có thể làm hỏng các mạch máu của võng mạc có khả năng dẫn đến mù lòa.

Các vấn đề về da: Bệnh tiểu đường type 2 cũng khiến bạn dễ mắc các vấn đề về da hơn, bao gồm cả nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm.

Tổn thương do nhiễm trùng: Nếu không được điều trị, các vết cắt và vết phồng rộp có thể bị nhiễm trùng nghiêm trọng và lâu lành. Những tổn thương nghiêm trọng sẽ dẫn đến nguy cơ phải cắt bỏ ngón chân, bàn chân hoặc cẳng chân.

Thính giác kém: Các vấn đề về thính giác phổ biến hơn ở những người mắc bệnh tiểu đường type 2.

Chứng ngưng thở khi ngủ: Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn thường gặp ở những người sống chung với bệnh tiểu đường type 2.

Chứng mất trí nhớ: Bệnh tiểu đường type 2 dường như làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và các rối loạn khác gây ra chứng sa sút trí tuệ. Việc kiểm soát lượng đường trong máu kém có liên quan đến sự suy giảm nhanh chóng về trí nhớ và các kỹ năng tư duy khác.

Chẩn đoán bệnh tiểu đường type 2

Cho dù bạn có bị tiền tiểu đường hay không, hãy đi khám bác sĩ ngay nếu có các triệu chứng của bệnh tiểu đường. Việc xét nghiệm chẩn đoán có thể bao gồm những điều sau:

Xét nghiệm Hemoglobin A1C: Xét nghiệm này đo mức đường huyết trung bình trong hai hoặc ba tháng trước đó. Bạn không cần nhịn ăn để làm xét nghiệm này và bác sĩ có thể chẩn đoán dựa trên kết quả. Dưới 5,7% là bình thường. Từ 5,7% đến 6,4% được chẩn đoán là tiền tiểu đường. Từ 6,5% trở lên trong hai xét nghiệm riêng biệt cho thấy bệnh tiểu đường type 2.

Kiểm tra lượng đường trong máu ngẫu nhiên: Giá trị đường huyết được biểu thị bằng miligam đường trên decilit (mg/dL) hoặc milimol đường trên lít (mmol/L) máu. Bất kể bạn ăn lần cuối vào thời điểm nào, mức 200 mg/dL (11,1 mmol/L) hoặc cao hơn cho thấy bệnh tiểu đường type 2, đặc biệt nếu bạn cũng có các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh tiểu đường, chẳng hạn như đi tiểu thường xuyên và cực kỳ khát nước.

Xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói: Xét nghiệm này đo lượng glucose trong huyết tương. Bạn có thể cần nhịn ăn trong tám giờ trước khi thực hiện xét nghiệm. Kết quả dưới 100 mg/dL hoặc 5,6 mmol/L là bình thường. Từ 100 đến 125 mg/dL hay (5,6 đến 6,9 mmol/L) được chẩn đoán là tiền tiểu đường. Từ 126 mg/dL hay (7 mmol/L) hoặc cao hơn trong hai xét nghiệm riêng biệt được chẩn đoán là bệnh tiểu đường type 2.

Thử nghiệm dung nạp glucose đường uống: Xét nghiệm này ít được sử dụng hơn các xét nghiệm khác, ngoại trừ khi mang thai. Bạn cần nhịn ăn qua đêm và sau đó uống chất lỏng có đường tại phòng khám của bác sĩ. Lượng đường trong máu được kiểm tra định kỳ trong hai giờ tiếp theo. Kết quả dưới 140 mg/dL hay 7,8 mmol/L là bình thường. Từ 140 đến 199 mg/dL hay 7,8 mmol/L đến 11,0 mmol/L được chẩn đoán là tiền tiểu đường. Nếu kết quả từ 200 mg/dL hay 11,1 mmol/L trở lên sau hai giờ cho thấy bệnh tiểu đường type 2.

Các biện pháp điều trị bệnh tiểu đường type 2

Hiện không có cách nào chữa khỏi bệnh tiểu đường type 2. Các biện pháp điều trị nhằm kiểm soát tình trạng này bao gồm: Ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, giảm cân, sử dụng thuốc tiểu đường hoặc liệu pháp insulin và theo dõi lượng đường trong máu. Các bước này sẽ giúp giữ cho lượng đường trong máu gần với mức bình thường, có thể trì hoãn hoặc ngăn ngừa các biến chứng.

Ăn uống lành mạnh

Không có chế độ ăn kiêng cụ thể nào cho bệnh tiểu đường type 2. Tuy nhiên, bạn có thể tập trung vào chế độ ăn uống:

- Lập kế hoạch thường xuyên cho các bữa ăn chính và bữa ăn nhẹ lành mạnh

- Chia khẩu phần nhỏ hơn

- Bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như trái cây, rau không có tinh bột và ngũ cốc nguyên hạt

- Hạn chế ngũ cốc tinh chế, rau củ nhiều tinh bột và đồ ngọt

- Hạn chế sữa ít béo, thịt ít béo và cá

- Sử dụng dầu ăn lành mạnh như dầu ô liu hoặc dầu hạt cải

- Ăn ít calo hơn

Tập thể dục

Tập thể dục rất quan trọng để giảm cân hoặc duy trì cân nặng ở mức hợp lý. Nó cũng giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Hãy cố gắng dành 30 đến 60 phút hoạt động thể chất mỗi ngày. Bạn có thể đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc làm bất cứ điều gì khác giúp nhịp tim tăng lên. Kết hợp chúng với các bài tập rèn luyện sức bền, như yoga hoặc cử tạ. Nếu bạn dùng thuốc làm giảm lượng đường trong máu, bạn cũng có thể cần ăn nhẹ trước khi tập luyện.

Giảm cân

Giảm cân giúp kiểm soát tốt hơn lượng đường trong máu, cholesterol, chất béo trung tính và huyết áp. Nếu thừa cân, bạn có thể bắt đầu thấy những cải thiện trong các yếu tố này sau khi giảm ít nhất 5% trọng lượng cơ thể. Tuy nhiên, bạn càng giảm được nhiều cân hơn thì lợi ích đối với việc kiểm soát sức khỏe và bệnh tật càng lớn.

Theo dõi lượng đường trong máu

Việc theo dõi thường được thực hiện bằng một thiết bị nhỏ tại nhà được gọi là máy đo đường huyết, đo lượng đường trong một giọt máu. Bên cạnh đó, việc theo dõi lượng đường liên tục cũng có thể được thực hiện bởi một hệ thống điện tử ghi lại mức đường huyết vài phút một lần từ một cảm biến đặt dưới da. Thông tin có thể được truyền đến thiết bị di động như điện thoại và hệ thống sẽ gửi cảnh báo khi mức đường huyết quá cao hoặc quá thấp.

Thuốc điều trị bệnh tiểu đường

Nếu bạn không thể duy trì mức đường huyết mục tiêu bằng chế độ ăn uống và tập thể dục, bác sĩ có thể kê đơn thuốc điều trị tiểu đường giúp giảm mức insulin hoặc áp dụng liệu pháp insulin. Thuốc điều trị bệnh tiểu đường type 2 bao gồm những loại sau đây:

Metformin: Thường là loại thuốc đầu tiên được kê đơn cho bệnh tiểu đường type 2. Nó hoạt động chủ yếu bằng cách giảm sản xuất glucose trong gan và cải thiện độ nhạy cảm của cơ thể với insulin để cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn.

Sulfonylureas: Loại thuốc này giúp cơ thể tiết ra nhiều insulin hơn.

Meglitinides: Loại thuốc này kích thích tuyến tụy tiết ra nhiều insulin hơn. Chúng hoạt động nhanh hơn sulfonylurea và thời gian tác dụng của chúng trong cơ thể ngắn hơn.

Thiazolidinediones: Giống như metformin, chúng khiến các mô cơ thể nhạy cảm hơn với insulin.

Thuốc ức chế DPP-4: Chúng giúp giảm lượng đường trong máu nhưng cũng có thể gây đau khớp và viêm tuyến tụy.

Thuốc chủ vận thụ thể GLP-1: Đây là loại thuốc tiêm làm chậm quá trình tiêu hóa và giúp giảm lượng đường trong máu. Việc sử dụng chúng thường liên quan đến việc giảm cân và một số loại có thể làm giảm nguy cơ đau tim và đột qụy.

Thuốc ức chế SGLT2: Chúng ảnh hưởng đến chức năng lọc máu trong thận bằng cách ức chế sự trở lại của glucose vào máu. Kết quả là, glucose được bài tiết qua nước tiểu.

Một số loại thuốc khác mà bác sĩ có thể kê đơn ngoài thuốc điều trị tiểu đường bao gồm thuốc hạ huyết áp và giảm cholesterol cũng như aspirin liều thấp để giúp ngăn ngừa bệnh tim và mạch máu.

Liệu pháp insulin

Một số người mắc bệnh tiểu đường type 2 cần điều trị bằng insulin. Trước đây, liệu pháp insulin được sử dụng như một biện pháp cuối cùng, nhưng ngày nay nó có thể được kê đơn sớm hơn nếu không đạt được mục tiêu đường huyết khi thay đổi lối sống và các loại thuốc khác. Hầu hết các loại insulin được sử dụng bằng đường tiêm.

Các biện pháp phòng ngừa và khắc phục tại nhà đối với bệnh tiểu đường type 2

Việc kiểm soát bệnh tiểu đường type 2 một cách cẩn thận sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng thậm chí đe dọa tính mạng. Bạn nên thực hiện theo các điều sau để giúp ngăn ngừa nguy cơ:

Thực hiện một lối sống lành mạnh: Tìm hiểu tất cả những gì bạn có thể biết về bệnh tiểu đường type 2. Thực hiện ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất như một phần trong thói quen hàng ngày.

Giữ liên hệ với bác sĩ chuyên khoa tiểu đường: Thiết lập mối quan hệ với một chuyên gia về bệnh tiểu đường để nhận được giúp đỡ khi cần.

Cho mọi người biết về tình trạng bệnh: Đeo vòng cổ hoặc vòng tay cho biết bạn đang sống chung với bệnh tiểu đường, đặc biệt khi bạn dùng insulin hoặc thuốc giảm lượng đường trong máu khác.

Lên lịch khám sức khỏe hàng năm và khám mắt thường xuyên: Việc kiểm tra bệnh tiểu đường thường xuyên không thay thế cho việc khám sức khỏe định kỳ hoặc khám mắt định kỳ.

Tiêm phòng đúng lịch: Lượng đường trong máu cao có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Bạn nên tiêm phòng cúm hàng năm. Các bác sĩ cũng có thể đề nghị chủng ngừa bệnh viêm phổi hay viêm gan B.

Chăm sóc sức khỏe răng miệng: Bệnh tiểu đường khiến bạn dễ bị nhiễm trùng nướu răng nghiêm trọng hơn. Đánh răng và dùng chỉ nha khoa thường xuyên đồng thời lên lịch khám nha khoa định kỳ. Tham khảo ý kiến ​​nha sĩ ngay lập tức nếu nướu của bạn bị chảy máu hoặc có màu đỏ hay sưng.

Thường xuyên chú ý đến bàn chân: Bạn nên rửa chân hàng ngày bằng nước ấm, sau đó lau khô nhẹ nhàng, đặc biệt là ở các kẽ ngón chân. Kiểm tra bàn chân mỗi ngày để phát hiện các vết phồng rộp, vết cắt, vết loét, mẩn đỏ và sưng tấy.

Kiểm soát huyết áp và cholesterol: Tiêu thụ thực phẩm lành mạnh và tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn kiểm soát huyết áp cao và cholesterol. Uống thuốc theo đúng chỉ định.

Bỏ thuốc lá: Nếu bạn hút thuốc lá, hãy bỏ nó. Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng khác nhau của bệnh tiểu đường.

Hạn chế uống rượu: Nếu bạn chọn uống rượu, chỉ nên uống trong bữa ăn và sử dụng không quá một ly mỗi ngày đối với phụ nữ, không quá hai ly mỗi ngày đối với nam giới. Thực hiện việc kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên sau khi uống rượu.

Bệnh tiểu đường type 2 nếu không điều trị và có biện pháp kịp thời sẽ rất nguy hiểm dù triệu chứng ban đầu nhiều khi dễ khiến mọi người bỏ qua. Bởi vậy, mọi người nên chú ý các biểu hiện bất thường để có cách xử lý sớm nhất, hạn chế biến chứng của bệnh.

Ánh Dương

Theo Người đưa tin