Cây thuốc quanh ta hôm nay

Trạch tả (Thân rễ, Rhizoma Alismatis): Thuốc đông dược trị tiểu buốt rắt

Lấy thân rễ Trạch tả đã thái phiến khô, phun nước muối cho ẩm, ủ kỹ, sao nhỏ lửa đến khi mặt ngoài có màu vàng, lấy ra phơi khô. Cứ 100 kg trạch tả dùng 2 kg muối.

Thân rễ khô đã cạo sạch vỏ ngoài của cây Trạch tả (Alisma orientalis (Sam.)Juzep.)  họ Trạch tả (Alismataceae).

Mô tả

Thân rễ hình cầu, hình trứng hay hình con quay, dài 2 - 7 cm, đường kính 2 - 6 cm. Mặt ngoài màu trắng hơi vàng hay nâu hơi vàng, có các rãnh nông, dạng vòng không đều ở ngang củ, có nhiều vết sẹo rễ nhỏ dạng bướu, ở đầu thân rễ có vết của thân cây còn sót lại. Chất chắc, mặt bẻ gẫy màu trắng vàng, có tinh bột, nhiều lỗ nhỏ. Mùi thơm nhẹ, vị hơi đắng.

Bột

Màu nâu hơi vàng. Có nhiều hạt tinh bột, hạt tinh bột đơn hình trứng dài, hình cầu hoặc hình bầu dục, đường kính 3 - 14 mm, rốn hạt hình chữ Y, hình khe ngắn hoặc hình chữ V. Hạt tinh bột kép gồm 2 - 3 hạt đơn. Tế bào mô mềm hình gần tròn có nhiều lỗ hình bầu dục hợp thành các khoảng lỗ trống. Tế bào nội bì có thành lồi lên, uốn lượn, tương đối dày, hóa gỗ, có ống lỗ nhỏ, rải rác. Khoang chứa dầu phần lớn bị vỡ, những khoang còn nguyên vẹn có hình gần tròn, đường kính 54 - 110 mm, đôi khi thấy trong tế bào tiết có giọt dầu.

Độ ẩm

Không quá 12% (Phụ lục 9.6, 1 g, 105 oC, 4 giờ)

Tro toàn phần

Không quá 5,0% (Phụ lục 9.8)

Tro không tan trong acid

Không quá 0,5% (Phụ lục 9.7)

Chế biến 

Thu hoạch vào mùa đông, khi thân, lá bắt đầu khô héo, lấy thân rễ, rửa sạch, bỏ rễ con và vỏ ngoài, phơi, sấy khô.

Bào chế 

Trạch tả: Loại bỏ tạp chất, phân loại to nhỏ, tẩm nước, ủ mềm, thái lát dày, phơi hoặc sấy khô.

Diêm trạch tả (Chế muối): Lấy thân rễ Trạch tả đã thái phiến khô, phun nước muối cho ẩm, ủ kỹ, sao nhỏ lửa đến khi mặt ngoài có màu vàng, lấy ra phơi khô. Cứ 100 kg trạch tả dùng 2 kg muối.

Bảo quản

Để nơi khô, tránh mốc, mọt.

Tính vị, quy kinh

Cam, hàm, hàn.Vào các kinh thận, bàng quang .

Công năng, chủ trị

Lợi tiểu tiện, thanh thấp nhiệt. Chủ trị: Nhiệt lâm tiểu tiện ít bí, buốt dắt; phù thũng, đầy trướng, tiêu chảy, đàm ẩm.

Cách dùng, liều lượng

Ngày dùng 6 - 9 g, dạng Thuốc sắc hoặc hoàn tán.

Kiêng kỵ

Thận hoả hư, tiểu tiện không cầm, tỳ hư  không nên dùng.

Nguồn: Internet.
Mạng Y Tế
Nguồn: Điều trị (https://www.dieutri.vn/duocdiendongduoc/trach-ta-than-re-rhizoma-alismatis/)

Tin cùng nội dung

  • Trong Đông y, các triệu chứng lâm sàng biểu hiện đường huyết tăng cao được mô tả trong chứng hậu Tiêu khát. Các biểu hiện gồm: ăn nhiều, khát, uống nhiều, tiểu nhiều, nóng nảy bứt rứt, tê bì ngoài da. Bài Thuốc Lục vị thang sử dụng Thục địa, Kỷ tử, Cúc hoa, Hoài sơn, Sơn thù, Thạch hộc, Đơn bì, Bạch linh, Trạch tả.
  • Hiện nay, trong quá trình tìm hướng phát triển kinh tế nhằm nâng cao thu nhập cho người dân cũng như tạo bước đà trong xây dựng nông thôn mới của tỉnh, nhiều huyện đã vận động hội viên, nông dân trồng thêm giống cây dược liệu trạch tả. Kết quả cho thấy, đây là giống cây trồng cho giá trị kinh tế cao, được ví “như vụ lúa thứ 3” trong năm của người nông dân.
  • (MangYTe) - Mặc dù được thành lập từ lâu nhưng một thực tế hiện đang diễn ra tại nhiều khu công nghiệp (KCN) trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên - Huế đó là các KCN vẫn không có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Điều này không những trái với quy định bảo vệ môi trường mà còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm và nhiều hệ lụy khác.
  • Kim tiền thảo, dứa dại, trạch tả, mã đề là những cây Thuốc có tác dụng trị các bệnh sỏi đường tiết niệu, nhiễm trùng đường tiết niệu, tiểu ra máu, phù thũng... hiệu quả.
  • Chủ yếu làm Thuốc thông tiểu chữa bệnh thủy thũng trong bệnh viêm thận. Ngày dùng từ 10 đến 30g dưới dạng Thuốc sắc hoặc dùng riêng hay phối hợp với các vị Thuốc khác
  • Trạch tả còn có tên mã đề nước, vị Thu*c là thân rễ (củ) khô của cây trạch tả (Alisma plantago-aquatica L.)...
  • Sỏi thận tiết niệu là bệnh khá thường gặp ở nước ta. Theo y học cổ truyền, sỏi tiết niệu thuộc chứng thạch lâm, chứng sa lâm, hoặc cát lâm, huyết lâm
Tải ứng dụng Mạng Y Tế trên CH PLAY