Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Trào ngược dạ dày thực quản gây ra triệu chứng ợ chua, ợ nóng, vùng thượng vị đau rát, khó chịu. Bệnh nhân sẽ phục hồi tốt nếu được phát hiện và điều trị ngay từ giai đoạn đầu. Tuy nhiên, trường hợp ủ bệnh lâu ngày có khả năng dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ung thư thực quản.

Trào ngược dạ dày thực quản là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản có tên khoa học là Gastroesophageal Reflux Disease (GERD). Tên gọi này được đặt cho hiện tượng trào ngược dịch dạ dày (thức ăn, dịch mật, hơi, men tiêu hóa,…) lên thực quản. Tình trạng này nếu diễn ra thường xuyên sẽ làm niêm mạc bị kích ứng, dẫn đến viêm.

Trào ngược dạ dày thực quản có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi khác nhau

Bệnh nhân sẽ có những triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào mức độ kích thích do hiện tượng trào ngược này gây ra. Đây là căn bệnh tương đối phổ biến, đối tượng mắc bệnh không phân biệt độ tuổi hay giới tính.

Theo thống kê trong những năm gần đây, có đến 60% dân số có các triệu chứng trào ngược da dày theo những mức độ khác nhau.

Bệnh giai đoạn khởi phát sẽ không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, trào ngược dạ dày thực quản có thể biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trào ngược dạ dày thực quản, dưới đây là một số trường hợp phổ biến:

Thói quen ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh

Qua nghiên cứu, các chuyên gia đã tìm ra được nguyên nhân khiến nhiều người gặp phải tình trạng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản là do chế độ ăn uống không hợp lý. Người có thói quen ăn thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, lười ăn rau xanh,…sẽ có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này.

Bên cạnh đó, việc dạ dày căng tức do ăn quá no, ăn vội vã cũng là nguyên nhân khiến cho dạ dày gặp sự cố, không tiêu hóa được hết lượng thức ăn khiến chúng trào ngược lên thực quản. 

Lạm dụng thuốc tây

Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh, chống viêm,…thường xuyên sẽ khiến cơ thể chịu một số tác dụng phụ do thuốc gây ra. Trong đó, dạ dày và đường ruột sẽ bị tác động đầu tiên. 

Việc lạm dụng này làm tăng khả năng cơ thể bị mắc một số bệnh lý về dạ dày, đặc biệt là tình trạng viêm loét hoặc trào ngược axit dạ dày lên thực quản,…

Căng thẳng, stress trong thời gian dài

Tinh thần có mối liên kết chặt chẽ với sức khỏe. Chính vì thế, nếu cơ thể bạn mệt mỏi, căng thẳng, stress thường xuyên cũng là nguyên nhân gây nên chứng trào ngược dạ dày thực quản.

Theo nghiên cứu, dịch dạ dày của những người sống trong môi trường chịu nhiều áp lực sẽ tiết nhiều axit hơn. Vấn đề này kèm theo tình trạng dạ dày bắt đầu co bóp dữ dội, gây ra hiện tượng trào ngược.

Môi trường chịu nhiều áp lực làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày ở nhiều người

Không những thế, việc căng thẳng lâu ngày dẫn đến những rối loạn bên trong cơ thể, đặc biệt là sự thay đổi của hệ thống tiêu hóa. Lúc này, bạn sẽ cảm nhận được chứng khó tiêu, chướng bụng do thức ăn đọng lại ở dạ dày, sản sinh ra hơi khiến tâm vị mở ra do chịu nhiều áp lực, gây trào ngược dịch vị.

Biến chứng của bệnh lý

Một số bệnh lý liên quan đến dạ dày bị biến chứng là nguyên do gây ra trào ngược dạ dày thực quản. Có thể kể đến như nhiễm vi khuẩn Hp, viêm loét dạ dày, viêm xung huyết dạ dày,…làm dạ dày bị tổn thương, điều này khiến tâm vị rối loạn gây ra hiện tượng ợ nóng, ợ chua, đặc biệt là vùng thượng vị bị đau rát khó chịu.

Một số nguyên nhân khác

Nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản tăng cao còn do một số nguyên nhân như:

• Thừa cân, béo phì
• Phụ nữ trong thai kỳ
• Phần trên dạ dày bị kéo căng
• Xơ cứng bì do rối loạn mô liên kết
• Khó tiêu

Triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản sẽ có một số biểu hiện dễ nhận biết sớm. Tuy nhiên, người mắc bệnh thường hay lơ là và chủ quan, chỉ đến khi chuyển nặng mới đi thăm khám và điều trị. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp, bạn cần lưu ý:

Ợ chua, ợ hơi, ợ nóng

Đây là triệu chứng dễ quan sát và cũng phổ biến nhất. Trong đó, ợ hơi là tình trạng cơ thể tự điều chỉnh để giảm lượng khí tích tụ trong bụng, giảm các triệu chứng khó chịu cho dạ dày. Ợ nóng là tình trạng axit trong dạ dày bị trào ngược lên trên thực quản, kèm theo đau rát trung tâm ngực. 

Bệnh nhân sẽ cảm thấy khó chịu hơn khi vừa ăn no, trong lúc nằm hoặc cúi người. Triệu chứng sẽ kéo dài từ phần bụng trên cho đến xương ức, cổ họng và thường xuất hiện song song cả ợ nóng và ợ chua.

Ngực, vùng thượng vị đau tức

Đây là triệu chứng thường gặp ở những bệnh nhân mắc bệnh viêm hang vị dạ dày. Ngoài ra, nó còn là dấu hiệu để nhận biết đối tượng mắc chứng trào ngược dạ dày thực quản.

Kèm theo hiện tượng trào ngược, bệnh nhân sẽ cảm thấy đau, căng tức ở vùng ngực và thượng vị, gây khó chịu, mệt mỏi.

Buồn nôn

Khi gặp bất ổn, dạ dày sẽ co thắt liên tục khiến cho thức ăn và axit bên trong xáo trộn, tạo cảm giác buồn nôn hoặc nôn trớ. Triệu chứng này thường xuất hiện khi người bệnh nằm sau khi vừa ăn no hoặc cả khi bụng đói.

Ợ hơi, nôn trớ là một trong các triệu chứng của trào ngược dạ dày

Đắng miệng

Dịch mật trong quá trình bị trào ngược lên trên sẽ gây đắng miệng. Đây là hiện tượng thường gặp của nhiều bệnh nhân mắc phải chứng trào ngược dạ dày thực quản.

Bên cạnh đó, nếu bệnh bắt đầu chuyển nặng có thể sẽ xảy ra một số triệu chứng nghiêm trọng hơn, như:

• Viêm phổi: Dịch dạ dày có nguy cơ tràn sang phổi nếu chúng bị trào ngược thường xuyên. Phổi sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng dẫn đến viêm nhiễm nguy hiểm.
• Khó nuốt: Thực quản có khả năng bị phù nề, sưng tấy nếu tình trạng trào ngược axit lên thực quản diễn ra trong thời gian dài. Khi đó, người bệnh sẽ có cảm giác khó nuốt, thức ăn như bị vướng ở cổ.
• Hen suyễn: Đây là triệu chứng thường gặp của một số bệnh nhân bị trào ngược dạ dày thực quản. Đặc biệt hay xuất hiện vào ban đêm, đe dọa sức khỏe cũng như sinh hoạt của người bệnh.
• Giảm cân đột ngột: Cơ thể có dấu hiệu mệt mỏi, chán ăn hoặc không cảm thấy ngon miệng khiến dạ dày hoạt động kém hơn, các chất dinh dưỡng hấp thụ không cung cấp đủ làm cho cơ thể sụt cân đột ngột. 
• Đau bụng kéo dài: Đau bụng không do nguyên nhân nào, đi ngoài thấy phân có lẫn máu hoặc có màu đen báo hiệu cơ thể bạn đang gặp vấn đề về tiêu hóa. Nguyên nhân là do dạ dày bị viêm loét, chảy máu hoặc do thực quản gặp vấn đề.
• Ho, khản tiếng: Trào ngược dạ dày khiến cổ họng bị viêm nhiễm, sưng tấy dẫn đến thay đổi trong giọng nói, ho khan kéo dài.

Trào ngược dạ dày thực quản có nguy hiểm không? 

Trào ngược dạ dày nếu được phát hiện sớm có thể điều trị khắc phục, tuy nhiên vẫn có nguy cơ tái phát nếu không được chăm sóc cẩn thận.

Trường hợp bệnh nhân ủ bệnh lâu ngày có thể khiến bệnh chuyển sang mãn tính hoặc biến chứng vô cùng nguy hiểm. Một số trường hợp bệnh nặng ảnh hưởng đến sức khỏe như:

• Viêm đường hô hấp:

Quá trình dịch dạ dày trào lên thực quản có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp. Bệnh nhân dễ bị viêm họng, viêm mũi, phế quản, thậm chí là suy phổi. Điều này làm cho bệnh nhân ho nhiều, khò khè, khản tiếng trong thời gian dài.

• Viêm loét thực quản:

Niêm mạc thực quản bị tổn thương do quá trình trào ngược gây ra. Lúc này, bệnh sẽ biến chứng sang viêm loét hay thu hẹp thực quản. Người bệnh sẽ khó khăn trong việc ăn uống, thường xuyên đau họng, đau xương ức, buồn nôn và chán ăn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

• Barrett thực quản:

Đây là một dạng tổn thương thực quản khác do trào ngược dạ dày gây nên. Nếu kéo dài tình trạng này sẽ gây nên ung thư thực quản. Muốn phát hiện chỉ thông qua việc nội soi thực quản dạ dày.

Trào ngược dạ dày thực quản có thể biến chứng nguy hiểm

• Ung thư thực quản:

Khi trào ngược kéo theo viêm loét thì nguy cơ dẫn đến ung thư thực quản cũng không quá xa. Vấn đề này thường gặp ở những bệnh nhân ngoài 50 tuổi.

Tuy nhiên, bệnh nhân khó phát hiện được ngay từ giai đoạn đầu và chỉ biết được khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn phát triển kèm các triệu chứng nuốt nghẹn, khàn tiếng, đau xương ức dữ dội,…

Người bệnh cần được thăm khám y tế nếu thấy một trong những triệu chứng kể trên để nhanh chóng được chẩn đoán và điều trị.

Cách chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản

Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thực thể, đồng thời dựa vào tiểu sử bệnh lý cũng như triệu chứng mà bệnh nhân mắc phải để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Bên cạnh đó, một số xét nghiệm và thủ thuật sẽ được tiến hành như:

• Nội soi dạ dày

Thông qua xét nghiệm này bác sĩ sẽ chẩn đoán được bệnh nhân đang gặp vấn đề gì về dạ dày: chứng trào ngược hay tình trạng viêm thực quản, cùng với biến chứng khác. 

Nhân viên y tế sẽ cho một ống mỏng có gắn đèn và camera đi từ cổ họng di chuyển xuống thực quản vào dạ dày của bệnh nhân để kiểm tra. Thông qua phương pháp này, bác sĩ đồng thời có thể lấy mẫu và tiến hành sinh thiết để kiểm tra cả chứng Barrett thực quản.

Nội soi dạ dày để xác định mức độ bệnh lý và nguyên nhân dẫn đến tình trạng này

• Chụp X – quang

Chụp X – quang được tiến hành sau khi bệnh nhân được cho uống chất tương phản màu trắng chứa BaSO4 (Barium sulphate). Bằng cách này, bác sĩ kiểm tra được những vấn đề của dạ dày thực quản như chứng trào ngược, hiện tượng hẹp, rối loạn, hoặc có khối u gì bên trong hay không.

• Một số biện pháp chẩn đoán khác

Bên cạnh hai phương pháp xét nghiệm trên, bệnh nhân sẽ được bác sĩ gợi ý kiểm tra bằng cách đo áp lực thực quản hoặc xét nghiệm pH,…

Cách điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Có nhiều phương pháp điều trị chứng trào ngược dạ dày thực quản, một số cách như:

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản bằng thuốc Tây Y

Sử dụng thuốc tân dược là biện pháp được nhiều bệnh nhân áp dụng do có tác dụng nhanh, giúp cải thiện những triệu chứng khó chịu khi bị trào ngược dạ dày. Qua thăm khám y tế, bạn sẽ được bác sĩ cho sử dụng một số loại thuốc:

• Thuốc bảo vệ dạ dày: Loại này được dùng để bảo vệ lớp niêm mạc bên trong dạ dày, đồng thời lượng axit tự nhiên và lượng axit được nạp vào dạ dày.
• Thuốc kháng histamin H2 và ức chế proton: Một số loại phổ biến như esomeprazole, lansoprazole, omeprazole,…được sử dụng giúp ức chế quá trình tiết dịch axit dạ dày bất thường.
• Thuốc hỗ trợ làm rỗng dạ dày: Loại này có tác dụng tiêu hóa nhanh thức ăn, tăng tốc độ chuyển thức ăn xuống ruột.

Ngoài ra, một số loại thuốc tạo màng ngăn như alginat, misoprostol,…hoặc thuốc giúp tăng lực thắt cơ thực quản antacid, cisapride,… cũng được cân nhắc sử dụng.

Sử dụng tân dược điều trị chứng trào ngược dạ dày

Lưu ý: 

Việc sử dụng thuốc Tây y để điều trị chứng trào ngược dạ dày thực quản sẽ mang đến tác dụng nhanh chóng. Tuy nhiên, bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý sử dụng nếu không có sự hướng dẫn của người có chuyên môn.

Việc sử dụng quá liều hoặc sai cách thuốc tân dược có thể dẫn đến tác dụng phụ nguy hiểm. Bệnh không được cải thiện mà còn kéo theo những hệ lụy khó khắc phục. Bạn nên thận trọng để bảo đảm sức khỏe.

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản bằng mẹo dân gian

Trường hợp bị trào ngược dạ dày thực quản nhẹ, mới xuất hiện những triệu chứng tương tự như đầy hơi, khó tiêu, ơ hơi bạn có thể áp dụng một số biện pháp khắc phục đơn giản. Tham khảo một số mẹo dân gian sau đây:

Sử dụng nghệ và mật ong:

Nghệ và mật ong là hai thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa, làm lành những tổn thương bên trong an toàn, không gây tác dụng phụ như một số loại thuốc tân dược. Bạn chỉ cần thực hiện những bước đơn giản sau đây nếu thấy cơ thể bị ơ hơi, khó tiêu:

• Pha 3 muỗng bột nghệ với 100ml nước ấm.
• Cho 1 muỗng cà phê mật ong vào và khuấy đều.
• Uống nước nghệ pha mật ong trước mỗi bữa ăn từ 15 – 30 phút, thực hiện đều đặn 3 lần mỗi ngày sẽ thấy tình trạng trào ngược được cải thiện đáng kể.

  

  Áp dụng các mẹo dân gian để điều trị trào ngược dạ dày thực quản nhẹ

Tinh bột nghệ kết hợp với dừa:

Cách này cũng được nhiều người áp dụng khi thấy cơ thể ăn vào chướng bụng, khó tiêu và bị ợ hơi nhiều. Thực hiện như sau:

• Sử dụng 1 quả dừa tươi, khoét một lỗ rồi đun trực tiếp trên bếp khoảng 15 phút.
• Cho một ít tinh bột nghệ vào bên trong nước dừa được đun nóng, khuấy đều.
• Uống khi còn ấm nóng sẽ có hiệu quả giảm những triệu chứng do trào ngược dạ dày gây ra.

Kết hợp gừng và mật ong:

Gừng sẽ giúp kháng viêm, làm ấm bụng và giúp cơ thể cảm thấy thoải mái hơn, bớt ợ chua. Cách kết hợp gừng và mật ong như sau:

• Gừng rửa sạch, thái lát mỏng.
• Cho gừng vào ngâm với lượng mật ong vừa đủ.
• Bảo quản trong hũ thủy tinh có nắp đậy, đến khi thấy gừng mềm là có thể sử dụng.
• Sau mỗi bữa ăn, bệnh nhân dùng 2 lát gừng ngâm mật ong, thực hiện kiên trì một thời gian sẽ có hiệu quả.

Bên cạnh những biện pháp kể trên đây, bạn có thể sử dụng một số thảo dược khác nhau cam thảo, hoa cúc, nha đam,…để giảm thiểu những triệu chứng khó chịu do trào ngược dạ dày thực quản gây ra. 

Tuy nhiên, mẹo dân gian sẽ có hiệu quả chậm hơn so với việc sử dụng thuốc tây. Do đó, người bệnh phải kiên trì thực hiện, đặc biệt nó chỉ thích hợp với đối tượng mới phát bệnh. Trường hợp bệnh chuyển nặng cần đến thăm khám y tế để được điều trị.

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản bằng Đông y

Trào ngược dạ dày thực quản theo Đông y là sự chứng khí nghịch được thể hiện qua phổi, dạ dày và gan. Chính vì thế, điều trị bệnh bằng phương pháp này sẽ thực hiện dựa trên nguyên tắc cải thiện triệu chứng đến điều hòa các chức năng của nội tạng.

Các bài thuốc Đông y có nguyên liệu từ thiên nhiên nên phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau. Tương tự như việc sử dụng các mẹo dân gian, biện pháp này sẽ tương đối chậm hơn so với uống thuốc tân dược. Tuy nhiên nó sẽ an toàn và ít gây tác dụng phụ cho cơ thể người bệnh.

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản bằng Đông y

Điều trị bằng Đông y sẽ dựa vào nguyên nhân gây bệnh để lựa chọn bài thuốc phù hợp. Ví dụ như:

• Trào ngược dạ dày thực quản do suy nhược:

Bài thuốc với mã đề, đương quy, cam thảo, liên nhục, hoài sơn, bạch truật lấy mỗi loại 16g; chi tử, bán hạ, trần bì lấy mỗi loại 10g; đan bì, râu bắp, bạch thược lấy mỗi loại 12g; cùng với 20g rau má.

Sắc thang thuốc chia làm 2 lần uống trong ngày sau mỗi bữa ăn.

• Trào ngược dạ dày thực quản do chế độ dinh dưỡng:

Bài thuốc với 15g hoành kỳ; 4g sinh khương; cùng với sâm đại hành, lá đắng, bạch truật, biển đậu, ngũ sắc, tía tô lấy mỗi loại 16g; đương quy, lá lốt, xương bồ lấy mỗi loại 16g; trần bì, chỉ xác mỗi loại 10g.

Sắc thang thuốc chia thành 4 lần uống, dùng trong 2 ngày, dùng sau bữa ăn chính.

Tương tự như thế, dựa vào những triệu chứng, mức độ và nguyên nhân gây nên trào ngược dạ dày thực quản mà bệnh nhân được chỉ định các thang thuốc Đông y chữa trị phù hợp. Bạn nên lựa chọn địa chỉ uy tín để đến thăm khám và trị bệnh.

Biện pháp phòng ngừa trào ngược dạ dày thực quản

Nhằm phòng ngừa những vấn đề về hệ tiêu hóa, cũng như chứng trào ngược dạ dày thực quản, bạn nên thực hiện một số thay đổi trong cuộc sống. Cần lưu ý một số vấn đề sau:

Xây dụng lối sống khoa học, chế độ ăn uống lành mạnh phòng ngừa trào ngược dạ dày thực quản

• Tránh xa khói thuốc: Thuốc lá là nguyên nhân khiến cơ thể suy giảm chức năng thực quản do sự co thắt cơ tâm vị hoạt động kém dần. Để phòng ngừa bệnh, bạn nên từ bỏ thuốc lá hoặc tránh xa khói thuốc nhất có thể.
• Duy trì cân nặng cân đối: Một trong những nguyên nhân gây nên trào ngược dạ dày là việc thừa cân, béo phì. Do hoạt động việc ăn uống quá độ gây áp lực lớn cho cơ hoành bụng, làm tăng kích thích khiến dịch dạ dày bị trào ngược lên thực quản. Do đó, bạn nên điều chỉnh và duy trì cân nặng ở mức cân đối với thể trạng.
• Tránh nằm, ngủ sau khi ăn: Việc nằm hoặc ngủ sau khi ăn sẽ giảm hoạt động của dạ dày, gây ợ hơi, khó tiêu, trào ngược thức ăn. Chỉ nên nằm hoặc ngủ sau 3 tiếng khi đã ăn no.
• Ăn chậm nhai kỹ, đúng bữa: Bạn có thể chia nhỏ bữa ăn ra nhưng không nên bỏ các bữa chính. Bên cạnh đó, trong quá trình nhai nên chậm rãi, giúp thức ăn nhuyễn hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Hạn chế thức ăn có hại: Không nên uống đồ uống có cồn, gas hoặc ăn thức ăn chứa nhiều axit, cay nóng để hạn chế chứng trào ngược dạ dày thực quản.
• Mặc quần áo phù hợp, thoải mái: Không nên mặc đồ bó sát, đặc biệt là vùng eo làm dạ dày và cơ thắt thực quản dưới phải chịu nhiều áp lực, dẫn đến hiện tượng trào ngược thức ăn. Do đó, bạn nên chọn trang phục phù hợp, tạo sự thoải mái cho cơ thể khi ăn.

Trên đây là thông tin về chứng trào ngược dạ dày thực quản, hy vọng đã giúp ích được cho bạn. Căn bệnh này có thể khắc phục sớm nếu biết điều chỉnh lại thói quen sinh hoạt và ăn uống.

Đừng nên chủ quan khi thấy các triệu chứng của bệnh, bởi nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Hãy đến kiểm tra tại các cơ sở y tế uy tín ngay khi thấy những triệu chứng bất thường của cơ thể.

Có thể bạn quan tâm

• Nóng rát vùng thượng vị là bệnh gì? Làm sao khắc phục