| Viêm quanh khớp vai thể đông cứng là bệnh lý thường gặp với biểu hiện vai cứng lại, làm hạn chế khả năng vận động của người bệnh. |
Viêm khớp vai thể đông cứng (tên tiếng Anh Frozen Shoulder) là một tình trạng ảnh hưởng đến khớp xảy ra khi mô sẹo hình thành xung quanh khớp. Điều này làm cho bao khớp vai dày lên, cứng và căng hơn, khiến vai khó cử động, nếu cử động được thì rất đau.
Vai được tạo thành từ ba xương tạo thành một khớp chỏm và ổ chảo: xương cánh tay trên, xương bả vai và xương đòn.
Khớp giúp di chuyển vai về phía trước và phía sau và cho phép cánh tay xoay và vươn ra ngoài cơ thể. Một viên nang dẻo chứa đầy chất bôi trơn gọi là chất lỏng hoạt dịch bảo vệ khớp và giúp khớp di chuyển trơn tru. Bao được bao quanh bởi các dây chằng kết nối xương với xương, các gân liên kết cơ với xương và các túi chứa đầy chất lỏng gọi là bursae có tác dụng đệm cho gân và xương trong quá trình vận động. Dải cơ và gân giúp ổn định vai và kiểm soát chuyển động của nó được gọi là ổ chảo. Cấu trúc phức tạp này của các mô mềm tạo nên sự linh hoạt kỳ diệu của vai, nhưng cũng khiến nó dễ bị chấn thương cũng như hao mòn mãn tính.
Quá trình này thường bắt đầu với một chấn thương (chẳng hạn như gãy xương) hoặc viêm các mô mềm, điển hình là do chấn thương do sử dụng quá mức như viêm bao hoạt dịch hoặc viêm gân của ổ chảo. Tình trạng viêm gây ra cơn đau tồi tệ hơn khi cử động và hạn chế phạm vi chuyển động của vai.
Khi vai bị bất động theo cách này, mô liên kết xung quanh khớp cánh tay - bao khớp - dày lên và co lại, mất khả năng co giãn bình thường. Cố gắng tránh những cơn đau do cử động vai dẫn đến sự co lại của khớp. Xương cánh tay có ít không gian hơn để di chuyển và khớp có thể mất chất lỏng hoạt dịch bôi trơn. Trong một số trường hợp, các dải mô sẹo (kết dính) hình thành giữa bao khớp và phần đầu của xương nhân.
Tình trạng khớp vai đông cứng có thể mất từ hai đến chín tháng để phát triển. Mặc dù cơn đau có thể từ từ được cải thiện, nhưng tình trạng cứng vẫn tiếp diễn và phạm vi cử động vẫn bị hạn chế.
| Người bị viêm khớp quanh vai thể đông cứng sẽ phải chịu những cơn đau âm ỉ, hoặc đau nhức cùng với vai hạn chế vận động. |
Cơn đau do viêm quanh khớp thể đông cứng thường âm ỉ hoặc đau nhức. Mức độ đau thường tăng lên trong quá trình của bệnh và khi người bệnh di chuyển cánh tay. Cơn đau thường nằm ở vùng vai ngoài và đôi khi là phần trên cánh tay.
Trong bệnh đông cứng vai, bao khớp vai dày lên và trở nên cứng và căng chặt. Đồng thời, các dải mô liên kết dày lên. Trong nhiều trường hợp, lượng dịch khớp trong khớp cũng ít đi.
Dấu hiệu đặc trưng của bệnh viêm khớp vai thể đông cứng là đau khớp bả vai dữ dội và bệnh nhân không thể tự di chuyển vai hoặc khi di chuyển với sự giúp đỡ của người khác. Biểu hiện lâm sàng của viêm quanh khớp vai thể đông cứng thường diễn biến qua 3 giai đoạn:
- Giai đoạn đau khớp bả vai: Trong giai đoạn này, người bệnh càng ngày càng đau nhiều hơn. Bệnh nhân bị đau khớp vai với tính chất của đau do viêm. Đau cả khi nghỉ ngơi, đau nhiều về đêm có khi làm bệnh nhân tỉnh giấc. Đau tăng với bất kỳ vận động nào của cánh tay. Ban đầu đau thường nhẹ, tăng dần và dai dẳng trong nhiều tháng. Mức độ đau thường ít trầm trọng so với viêm quanh khớp vai thông thường. Đau tăng dần trong vài tuần hoặc một vài tháng. Khi cơn đau trở nên tồi tệ hơn, tầm vận động khớp vai giảm dần. Bệnh nhân không thể chải đầu hoặc gãi lưng được, đưa tay ra trước ra sau đều bị hạn chế. Giai đoạn này thường kéo dài từ 6 tuần đến 9 tháng.
- Giai đoạn đông cứng: Các triệu chứng đau khớp bả vai có thể thực sự cải thiện trong giai đoạn này, nhưng độ cứng vẫn còn. Trong 4 đến 6 tháng của giai đoạn "đóng băng", các hoạt động hàng ngày có thể rất khó khăn.
- Giai đoạn tan đông: Chuyển động của vai từ từ cải thiện trong giai đoạn "tan băng". Tầm hoạt động của khớp vai trở lại bình thường nhưng đau khi vận động còn kéo dài thêm một vài tháng. Giai đoạn này thường mất từ 6 tháng đến 2 năm.
| Phụ nữ có nguy cơ mắc viêm quanh khớp vai thể đông cứng cao hơn nam giới. |
Nguyên nhân gây viêm quanh khớp vai thể đông cứng hiện chưa được xác định. Tuy nhiên, có vài yếu tố nguy cơ làm gia tăng tình trạng bệnh.
Vai đông cứng xảy ra ở phụ nữ thường xuyên hơn nam giới và bạn có nhiều khả năng mắc bệnh này hơn nếu bạn ở độ tuổi từ 40 đến 60. Nguy cơ cũng có thể tăng lên nếu bạn đang trong quá trình hồi phục sau một tình trạng bệnh chẳng hạn như đột quỵ, hoặc phẫu thuật như cắt bỏ vú khiến bạn không thể cử động cánh tay của mình.
Một số bệnh nền cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Bạn dễ bị đông cứng vai nếu mắc bệnh tiểu đường. Khoảng 10% đến 20% người mắc bệnh tiểu đường bị đông cứng vai. Các vấn đề y tế khác như bệnh tim, bệnh tuyến giáp hoặc bệnh Parkinson cũng có liên quan đến vai bị đông cứng.
Tình trạng viêm khớp vai đông cứng sẽ hồi phục hoàn toàn sau 3 – 4 năm. Trong thời gian này, bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp điều trị phù hợp với từng giai đoạn bệnh. Mục tiêu là kiểm soát cơn đau, đồng thời cải thiện khả năng vận động của khớp vai. Các biện pháp chữa trị bao gồm:
- Dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) giúp giảm đau và viêm ở vai. Nếu tình trạng không đỡ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc mạnh hơn.
- Tiêm corticosteroid vào khớp vai để giảm đau và mở rộng phạm vi chuyển động của vai. Tiêm dịch làm căng khớp, giúp bạn cử động vai dễ dàng hơn.
- Vật lý trị liệu: Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết lập riêng cho bạn một số bài tập phục hồi chức năng nhằm kiểm soát cơn đau, đồng thời ngăn ngừa sự tiến triển của tình trạng vai đông cứng. Các bài tập này cần được thực hiện đều đặn cho đến khi bệnh hồi phục hoàn toàn.
- Phẫu thuật: Biện pháp này được chỉ định khi tất cả các phương pháp chữa trị trên không hiệu quả với tình trạng của chấn thương. Bệnh nhân sẽ được xem xét để giải phóng mô sẹo bằng một cuộc phẫu thuật nội soi khớp. Nhờ đó, các mô sẹo của bao khớp vai được phá vỡ, trả lại cho vai độ linh hoạt và phạm vi cử động như bình thường. Rủi ro có thể gặp phải trong quá trình mổ nội soi, dù rất hiếm gặp, chính là nguy cơ gãy xương cánh tay.
Một lưu ý rất quan trọng đối với bệnh nhân sau khi trải qua cuộc phẫu thuật đông cứng khớp vai, đó là tuân thủ liệu trình phục hồi chức năng vai do các chuyên gia vật lý trị liệu thiết kế. Chỉ khi khớp vai được tập luyện liên tục với các bài tập phù hợp, khả năng vận động của vai mới được tối ưu hóa.
Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh là do vai bị bất động. Do đó, nếu bạn gặp phải chấn thương gây khó khăn khi cử động vai, hãy trao đổi với bác sĩ về các bài tập mà bạn có thể thực hiện để duy trì phạm vi chuyển động của khớp vai. Những bài vận động nhẹ nhàng, liên tục, kéo giãn vai sẽ giúp hạn chế tình trạng đông cứng vai sau phẫu thuật hoặc chấn thương.
Đối với những người mắc một số bệnh lý có nguy cơ dẫn tới khớp vai bị đông cứng như: đái tháo đường, tim mạch, tuyến giáp… cần thường xuyên vận động (tối thiểu 30 phút/ngày, 5 buổi/tuần), đặc biệt chú trọng vào bài tập cử động vai để khớp vai duy trì được độ dẻo dai và linh hoạt.
Luôn làm nóng vai trước khi thực hiện các bài tập. Cách tốt nhất để làm điều đó là tắm nước ấm trong 10 đến 15 phút.
Khi thực hiện các bài tập dưới đây, hãy kéo căng đến mức vai có thể chịu được nhưng không đau.
Thư giãn vai của bạn. Đứng và hơi nghiêng người, để cánh tay bị ảnh hưởng của bạn buông thõng xuống. Đung đưa cánh tay theo hình tròn nhỏ - đường kính khoảng 30cm. Thực hiện 10 vòng mỗi chiều, ngày 1 lần. Khi các triệu chứng của bạn được cải thiện, hãy tăng đường kính của, nhưng đừng bao giờ cố khi vai thấy đau. Khi bạn đã sẵn sàng để tập thêm, hãy tăng độ căng bằng cách giữ tạ nhẹ (khoảng 0,5 - 1kg).
Hai tay sau lưng nắm chặt một chiếc khăn dài khoảng 1m và giữ nó ở tư thế nằm ngang. Dùng cánh tay không bị đau để kéo cánh tay bị ảnh hưởng lên trên để kéo căng. Bạn cũng có thể thực hiện phiên bản nâng cao của bài tập này với chiếc khăn được quàng qua vai. Nắm chặt đáy khăn bằng cánh tay bị ảnh hưởng và kéo về phía lưng dưới bằng cánh tay không bị ảnh hưởng. Làm điều này 10 đến 20 lần một ngày.
Đứng đối diện với bức tường ba phần tư chiều dài cánh tay. Đưa đầu ngón tay của cánh tay bị ảnh hưởng ra và chạm vào tường ngang thắt lưng. Với khuỷu tay hơi cong, từ từ di các ngón tay lên tường, theo kiểu con nhện, cho đến khi bạn nâng cánh tay lên ngang vai hoặc xa nhất có thể. Các ngón tay của bạn phải thực hiện công việc chứ không phải cơ vai. Từ từ hạ cánh tay xuống (với sự trợ giúp của cánh tay không đau, nếu cần) và lặp lại. Thực hiện bài tập này 10 đến 20 lần mỗi ngày.
Viêm quanh khớp vai thể đông cứng là bệnh lý viêm khớp thường gặp, tuy không nguy hiểm tính mạng nhưng việc hạn chế vận động gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của người mắc. Do đó, cả nhà cần vận động vai hợp lý, tránh nguy cơ mắc bệnh và khi đã mắc cần tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ và hãy thường xuyên tập các bài tập rèn luyện cho vai để nhanh chóng khỏi bệnh nhé.
Thanh Thanh
Theo Người đưa tin
Chủ đề liên quan: