Loại cây mà cháu nói đến vừa làm rau, vừa làm Thu*c, có tên là thổ cao ly sâm, thổ nhân sâm, đông dương sâm, sâm thảo, giả nhân sâm, cừu ly sinh, tên khoa học là Talinum patens (L.) Willd, thuộc họ rau sam. Nhiều người vẫn nhầm nó là cây nhân sâm thật. Thổ cao ly sâm mọc hoang hoặc được trồng nhiều nơi ở nước ta để làm rau ăn, làm Thu*c và làm cảnh.
Theo dược học cổ truyền, thổ cao ly sâm vị ngọt, tính bình, có công dụng bổ trung ích khí, nhuận phế sinh tân, bổ tỳ điều kinh, thường được dùng làm Thu*c bổ, chữa suy nhược cơ thể, hay ra mồ hôi, váng đầu, ù tai, hoa mắt chóng mặt, trẻ em đi lỏng do tỳ hư, phụ nữ bị khí hư, bệnh phổi có ho, sốt nóng... Liều dùng: 20-30 g mỗi ngày, dưới dạng Thu*c sắc hoặc nấu làm canh ăn. Một số cách dùng cụ thể:
Bệnh phổi, ho sốt nóng, mồ hôi trộm: Rễ thổ cao ly sâm 9-15 g, đường kính 60 g, sắc lấy nước uống hoặc nghiền thành bột luyện với mật ong chế thành hoàn uống.
Trẻ em đi lỏng do tỳ hư: Thổ cao ly sâm 150 g, gạo tẻ 60 g. Hai vị sao vàng, nghiền thành bột luyện với mật ong chế thành viên hoàn, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 6 g.
Thu*c bổ: Thổ cao ly sâm 20 g, rễ vú bò 20 g, rễ hà thủ ô 20 g, rễ bạch truật nam 20 g, rễ gai 20 g, hoài sơn 16 g, rễ hồ nam 12 g, cam thảo dây 8 g, trần bì 8 g, gừng 3 lát. Rễ vú bò thái nhỏ, sao với nước đường; rễ hà thủ ô ngâm nước vo gạo một ngày một đêm, rửa sạch, tẩm nước đậu đen (100 g đậu đen nấu với 5 lít nước còn 2 lít), đem nấu đến khi rễ mềm là được, phơi khô, thái nhỏ, sao qua. Tất cả sắc với 400 ml nước còn 100 ml, chia uống 2 lần trong ngày, 7 ngày là một liệu trình.
ThS Hoàng Khánh Toàn, Sức Khỏe & Đời Sống