Theo thống kê của Trung tâm kiểm soát bệnh tật của Mỹ, (CDC), các bệnh lý tim mạch là nguyên nhân hàng đầu, dẫn tới Tu vong cho con người.
Tuy nhiên, các bệnh lý cơ xương khớp vẫn chưa được quan tâm đúng mức, và có nhiều quan niệm rất sai lầm.Các
bệnh cơ xương khớp là một nhóm bệnh, thường gặp nhất trong mọi nhóm bệnh, ngày càng có xu hướng gia tăng, cùng với sự gia tăng tuổi thọ của con người, và sự phát triển xã hội. Đây là một nhóm bệnh đa dạng, gồm trên 200 bệnh khác nhau. Một số
bệnh cơ xương khớp khởi đầu đơn giản, diễn biến chậm, ít ảnh hưởng tới sức khỏe chung, nhưng nhiều bệnh có nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh phức tạp, có diễn biến kéo dài, liên quan mật thiết với nhiều bệnh lý nội, ngoại khoa, (tim mạch, nội tiết, miễn dịch, thận, hô hấp, tiêu hóa, thần kinh, chuyển hóa, chấn thương chỉnh hình, ngoại thần kinh, cột sống, vân vân). Tuy nhiên, các bệnh lý cơ xương khớp vẫn chưa được quan tâm đúng mức, và có nhiều quan niệm rất sai lầm. Sau đây là những
sai lầm thường gặp:
1. Các bệnh cơ xương khớp được gọi là các bệnh viêm khớp.
Sự thật là các bệnh viêm khớp, chỉ là một nhóm bệnh quan trọng nhất, của các bệnh lý cơ xương khớp nói chung. Có rất nhiều loại viêm khớp khác nhau, được chia thành các nhóm:
Thoái hóa khớp: thường gặp nhất, chiếm 35% các bệnh lý cơ xương khớp, và 50% các bệnh viêm khớp, ảnh hưởng tới 10 đến 15% dân số, và 50% dân số cao tuổi, (trên 65 tuổi).
Viêm khớp dạng thấp: chiếm 5% các
bệnh cơ xương khớp, và 10% các bệnh viêm khớp, nhưng là một bệnh viêm khớp tự miễn hệ thống, nặng nề nhất trong các bệnh viêm khớp, với tình trạng rối loạn các đáp ứng miễn dịch của cơ thể, và xảy ra trên những cơ địa đặc biệt, (tuổi trung niên, giới nữ và hệ HLA DR4).
Viêm khớp ở trẻ em: Là một nhóm gồm nhiều loại viêm khớp, do rối loạn đáp ứng miễn dịch ở trẻ dưới 16 tuổi.
Các bệnh viêm khớp cột sống, còn gọi là viêm khớp trục: Là một nhóm bệnh hệ thống, thường gặp ở nam giới, tuổi trẻ. Thường gặp nhất là viêm cột sống dính khớp. Các bệnh khác bao gồm: viêm khớp vảy nến, viêm khớp phản ứng, viêm khớp liên quan đến viêm ruột, vân vân.
Viêm khớp gout hay viêm khớp do tinh thể: Là bệnh viêm khớp, do lắng đọng tinh thể monosodium urate tại khớp, và ngoài khớp. Bệnh sẽ trở thành mạn tính, ngày càng nặng lên, và ảnh hưởng tới hệ tim mạch, thận, vân vân.
Viêm khớp nhiễm khuẩn: Là tình trạng nhiễm trùng, (vi khuẩn, virut, ký sinh trùng), tại khớp và phần mềm cạnh khớp, có thể lan rộng tới các phần khác của cơ thể qua đường máu.Ngoài các bệnh lý viêm khớp, còn có nhiều nhóm bệnh lý cơ xương khớp khác: loãng xương và các rối loạn xương và sụn, các hội chứng đau vùng, các bệnh lý liên quan đến thần kinh và mạch máu, tại chỗ và toàn thân, các bệnh lý tăng sinh, các bệnh lý và rối loạn ngoài khớp, bệnh khớp liên quan đến rối loạn chuyển hóa và nội tiết, các rối loạn giao cảm, phản xạ, vân vân.
2. Triệu chứng của bệnh cơ xương khớp chỉ là đau, và nhức ở khớp.
Thật ra các triệu chứng của bệnh khớp, có thể khó xác định và thường không chỉ là đau và nhức ở khớp. Các bệnh khớp còn làm cho thay đổi cấu trúc xương và khớp, biến dạng và lệch trục khớp, khó khăn trong các công việc và sinh hoạt, thậm chí làm cho người bệnh trở nên tàn phế.Một số triệu chứng thường gặp của các
bệnh cơ xương khớp, gồm: đau cơ hoặc khớp, yếu cơ, viêm, sưng, nóng, cứng khớp, dính khớp, biến dạng hay lệch trục khớp, Viêm, sưng mí mắt, ngứa mắt hoặc mờ mắt, Mệt mỏi, khó chịu, xanh xao, Sốt, ớn lạnh, Rụng tóc, Khô mắt và khô miệng, Đau ngực, nặng ngực, Co giật hoặc đột quỵ. Nếu có các triệu chứng này, phải cho là nghiêm trọng và phải sớm đi khám bệnh.
3. Chỉ cần điều trị khi các triệu chứng của bệnh trở nên nặng.
Khi bắt đầu có các triệu chứng của
bệnh cơ xương khớp, cần gặp ngay các bác sĩ. Những tuần hoặc tháng đầu tiên, ngay sau khi các bệnh này khởi phát, được gọi là “cửa sổ cơ hội” của điều trị. Điều trị sớm và tích cực, ngay trong giai đoạn “cửa sổ cơ hội”, có thể mang lại hiệu quả cao nhất, tăng khả năng lui bệnh, ngăn ngừa các tổn thương cấu trúc của khớp, và các cơ quan khác, ngăn ngừa các biến chứng lâu dài của bệnh, đây cũng là cách điều trị kinh tế nhất cho các căn bệnh, trước đây được coi là “bất trị” này.
4. Bác sĩ nào cũng chữa được, không cần gặp bác sĩ chuyên khoa khớp.
Các bác sĩ chuyên khoa khớp sẽ xác định chẩn đoán, quản lý và điều trị bệnh một cách toàn diện, theo dõi lâu dài để bảo đảm chất lượng sống cho người bệnh, và giảm thiểu tối đa các biến chứng gây tàn phế của bệnh. Người bệnh đừng mất thời giờ vô ích vào các Thu*c truyền miệng, các Thu*c không rõ nguồn gốc, các Thu*c không có chứng cứ khoa học, vân vân. Việc điều trị, chỉ có thể được thiết lập trên cơ sở các chứng cứ khoa học.
Mặc dù
bệnh cơ xương khớp thường gặp hơn ở người cao tuổi, nhưng có tới 1 phần 3 số bệnh nhân dưới 65 tuổi, phải sống chung với các bệnh khớp. Nhiều bệnh khởi phát từ tuổi thanh niên và trung niên. Một số bệnh khớp còn ảnh hưởng tới trẻ em, có thể dẫn tới tàn phế, mù lòa và nhiều biến chứng khác, nếu không được phát hiện, chẩn đoán đúng và điều trị sớm.
Bệnh khớp có thể gặp ở cả hai giới, tuy đa số các bệnh khớp thường gặp hơn ở giới nữ, nhưng cũng có một số bệnh lại gặp chủ yếu ở nam giới, (bệnh gout, bệnh viêm cột sống dính khớp, vân vân).
Không may là đa số các
bệnh cơ xương khớp, đều có xu hướng trở thành mạn tính, nghĩa là không có giải pháp điều trị triệt để. Điều trị sớm và kéo dài, có thể duy trì và cải thiện chức năng, giảm thiểu nguy cơ tàn phế, và khả năng phải can thiệp bằng phẫu thuật. Đa số các điều trị liên quan tới các Thu*c giảm đau, kháng viêm, tuy nhiên, có một số bệnh đòi hỏi các Thu*c đặc biệt, (Thu*c đặc trị, Thu*c sinh học), mà các bác sĩ chuyên khoa khớp sẽ chỉ định, và thảo luận với từng người bệnh. Vì chưa có Thu*c nào chữa khỏi các
bệnh cơ xương khớp nói chung, nên việc điều trị an toàn và hiệu quả, luôn là đòi hỏi trong suốt quá trình điều trị, kể cả khi chẩn đoán đã được xác định rõ.
Lời khuyên của thầy Thu*c.
Đã có rất nhiều tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị, làm thay đổi tiên lượng của nhiều bệnh lý viêm khớp nặng, người bệnh và cộng đồng cần có thêm kiến thức về nhóm bệnh này, tránh các sai lầm nêu trên, tuân thủ điều trị, hợp tác với các thầy Thu*c, để việc điều trị mang lại lợi ích cao nhất.
Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ: Lê Anh Thư, (Bệnh viện Chợ Rẫy, Hội Thấp khớp học Việt Nam).