Cẩn trọng với một số Thuốc người cao tuổi thường dùng

Các Thuốc hạ đường huyết

Người cao tuổi đường huyết thường không ổn định. Mức đường huyết có lúc sẽ tăng cao bất thường mà không phải do bệnh đái tháo đường. Do vậy, để đảm bảo việc có nên uống Thuốc hạ đường huyết hay không, thì cần làm đầy đủ các xét nghiệm. Khi mắc đái tháo đường mà chế độ ăn uống, tập luyện không kiểm soát được đường huyết mới phải dùng Thuốc để điều trị. Thông thường bác sĩ sẽ kê đơn với liều thấp sau đó tăng dần lên một cách thận trọng cho tới khi đạt được hiệu quả điều trị.

Khi dùng Thuốc hạ đường huyết ở người cao tuổi rất dễ gặp biến chứng hạ đường huyết, nhất là trong giai đoạn mới bắt đầu dùng Thuốc (ngay trong tuần đầu). Nên người bệnh cần đề phòng tình huống này và theo dõi các bất thường khác có thể xảy ra, thông báo cho bác sĩ điều trị biết để được xử lý kịp thời.

Các Thuốc tâm thần

Ở người cao tuổi, các rối loạn như: Rối loạn tuần hoàn, nhiễm khuẩn đái tháo đường, bệnh phổi hoặc là do các trạng thái hoang tưởng mạn tính... đều có thể dẫn tới trạng thái rối loạn tâm thần. Nếu hoang tưởng xuất hiện, phải điều trị sớm và tích cực. Khi điều trị rối loạn tâm thần ở người già thì phải điều trị nguyên nhân gây bệnh và kết hợp với Thuốc an thần. Các Thuốc thường được chỉ định là: Levomepromazin, thioridazin, clopromazin, haloperidol nhằm điều trị cơn kích thích hưng cảm.

Dùng Thuốc ở người cao tuổi cần thận trọng để tránh biến chứng xấu do Thuốc gây ra.

Tuy nhiên, việc chỉ định liều Thuốc cũng phải thận trọng, phải thấp hơn nhiều so với người trung hoặc trẻ tuổi. Các Thuốc chống trầm cảm như imipramin, desipramin, trimerprimin, clomipramin, amitryptilin... nên được dùng bắt đầu bằng liều thấp và tăng dần cho đến khi đạt được tác dụng điều trị. Không nên dùng loại ức chế monoamin oxydaza vì Thuốc này gây hạ huyết áp tư thế đứng, hoặc ngược lại, cơn tăng huyết áp đột ngột.

Dù gặp phải bất kỳ triệu chứng bất thường nào sau khi uống Thuốc, bệnh nhân hoặc người chăm sóc cũng cần thông báo cho bác sĩ điều trị biết về tình trạng đó để được điều chỉnh Thuốc hoặc hướng dẫn cách xử trí, không nên tự ý bỏ Thuốc vì việc điều trị bắt đầu lại có thể sẽ khó khăn hơn.

Thuốc chữa bệnh Parkinson

Hiện nay nhóm Thuốc levodopa và ức chế decacboxylaza được sử dụng khá rộng rãi để điều trị Parkinson ở người cao tuổi. Hoặc có thể dùng levodopa phối hợp với nhiều loại Thuốc khác như: Thuốc chống Parkinson tổng hợp để chữa tăng tiết nước bọt hoặc run; Thuốc chống trầm cảm ba vòng (vì trạng thái trầm cảm hay gặp ở bệnh nhân Parkinson); Thuốc amantadin để tăng cường tác dụng của levodopa. Ban  đầu Thuốc cũng được dùng liều thấp rồi tăng lên từ từ, đến khi liều đạt hiệu quả (nhưng không được quá liều khuyến cáo). Tác dụng phụ của Thuốc này thường gặp là rối loạn tiêu hóa, hạ huyết áp ở tư thế đứng, động tác bất thường. Nặng hơn có thể gặp tình trạng mất trí làm cho phải ngừng điều trị.

Thuốc chống tăng huyết áp

Dùng Thuốc để điều trị tăng huyết áp là cần thiết để làm giảm tỉ lệ biến chứng và Tu vong do tăng huyết áp gây ra. Với người trung tuổi thì ngoài chế độ uống Thuốc cần phải ăn nhạt, nhưng đối với người già, không nên khuyên họ có chế độ ăn nhạt quá khắt khe mà nên cho dùng Thuốc lợi tiểu và có theo dõi thường xuyên là đủ. Trong việc theo dõi điều trị, cần chú ý hạ huyết áp tư thế đứng và rối loạn nước, điện giải. Trong chế độ chăm sóc tại nhà cũng không nên bắt người già nằm yên, ít hoạt động mà cần khuyên người già cố gắng sinh hoạt bình thường. Khi bị hạ huyết áp tư thế đứng, bệnh nhân cảm thấy chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ, mệt xỉu... Lúc này cần nhanh chóng đưa bệnh nhân lên giường nằm nghỉ, uống một tách trà nóng và thông báo cho bác sĩ biết tình hình để được hướng dẫn cách xử trí. Không được bỏ Thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp, vì điều này là rất nguy hiểm, có thể gây cơn tăng huyết áp đột ngột, dẫn tới đột quỵ.

Thuốc lợi tiểu

Dùng Thuốc lợi tiểu phải thận trọng ở người già vì có thể gây những rối loạn nước, điện giải, tụt huyết áp ở tư thế đứng. Liều dùng cũng như thời gian điều trị phải được cân nhắc trên từng bệnh nhân. Ví dụ ở bệnh nhân suy tim, khi đã khống chế được đợt sung huyết ở tim tại bệnh viện rồi thì bác sĩ cần theo dõi nhịp tim, cân nặng, huyết áp của bệnh nhân để quyết định có bên dùng Thuốc lợi tiểu nữa hay dừng lại hoặc cần phải điều chỉnh liều lượng cho thích hợp. Không nên cho bệnh nhân uống Thuốc lợi tiểu từng thời kỳ đều đặn để đề phòng phù tái phát.

Thuốc trợ tim

Người già cùng với bệnh tăng huyết áp lâu năm thường dẫn tới suy tim. Việc dùng Thuốc trợ tim ở những đối tượng này là rất cần thiết nhưng lại rất nguy hiểm, bởi khi uống Thuốc nếu không có điều kiện theo dõi định kỳ thì dễ gây ngộ độc do chỉ số thanh thải thận ở người già giảm.

PGS.TS. Nguyễn Đức Hải