Điều cần nhớ khi dùng statin trị tăng mỡ máu

Tăng mỡ máu là tình trạng rối loạn lipid máu: Tăng cholesterol có hại và giảm lượng cholesterol có lợi của cơ thể. Mỡ máu cao, dư thừa sẽ bám vào thành động mạch ngày một nhiều, hình thành các mảng bám dày, thu hẹp lòng mạch và làm giảm lưu lượng máu đến tim, não, chân tay... dễ gây biến chứng trên tim mạch. Hơn nữa, các mảng bám này có thể vỡ ra, hình thành cục máu đông, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: đau tim, đột quỵ...

Các Thu*c thuộc nhóm satatin như: atorvastatin, fluvastatin, lovastatin, pitavastatin, pravastatin,  rosuvastatin và simvastatin. Các Thu*c này có tác dụng ức chế enzym mà cơ thể cần để sản xuất ra cholesterol hoặc giúp làm giảm các mảng bám (do cholesterol tích tụ) hình thành ở trong lòng động mạch... nên là nhóm Thu*c được sử dụng khá phổ biến để điều trị tăng mỡ máu.

Thời điểm thích hợp để dùng Thu*c

Statin có rất nhiều loại Thu*c. Một số statin sẽ có tác dụng tốt nhất khi uống vào buổi tối trong khi một số khác lại hoạt động tốt vào buổi sáng. Vì vậy, thời gian tốt nhất để dùng statin phụ thuộc vào loại Thu*c cụ thể. Đối với loại statin tác dụng ngắn nên uống vào buổi tối, vì men gan tạo ra cholesterol hoạt động mạnh hơn vào thời điểm này. Hầu hết các statin tác dụng ngắn có thời gian bán hủy là 6 giờ. Thời gian bán hủy của Thu*c là thời gian cần thiết để cơ thể xử lý và loại bỏ một nửa số Thu*c. Statin tác dụng ngắn bao gồm:  lovastatin, fluvastatin, simvastatin.

Đối với statin loại tác dụng dài như: atorvastatin, fluvastatin (viên nén giải phóng kéo dài), rosuvastatin có thời gian bán hủy lên tới 19 giờ. Cơ thể cần nhiều thời gian hơn để xử lý statin tác dụng dài này nên có thể uống vào buổi sáng hay buổi tối đều được. Những người dùng statin tác dụng dài có thể chọn thời điểm nào để uống Thu*c trong ngày sao cho thuận tiện và phù hợp nhất với họ. Tuy nhiên cần dùng vào một thời điểm trong ngày để dễ nhớ giờ uống Thu*c. Ví dụ, nếu người bệnh chọn dùng vào thời điểm 8 giờ sáng, thì nên dùng chúng vào thời điểm này mỗi ngày.

Về vấn đề này, người bệnh thường được bác sĩ tư vấn khi kê đơn (hoặc ghi trong đơn Thu*c), tuy nhiên, trước khi dùng Thu*c, người bệnh cần đọc kỹ tờ hướng dẫn sử dụng để tìm hiểu thêm các thông tin về Thu*c mình sẽ sử dụng trong đó có thời điểm uống Thu*c.

Hình ảnh mỡ máu bám trong thành động mạch.

Thông báo kịp thời các bất lợi hoặc tương tác Thu*c nếu gặp phải

Cũng như các loại Thu*c điều trị khác, khi dùng các Thu*c nhóm statin, người bệnh có thể gặp một số bất lợi sau: đau đầu, đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, phát ban... Cần chú ý tới hai tác dụng phụ nghiêm trọng nhất là suy gan và tổn thương cơ xương, mặc dù hai bất này đều hiếm khi xảy ra. Các tổn thương cơ thường biểu hiện như đau cơ, thường giảm khi chuyển sang dùng một loại statin khác...

Vì vậy, trong quá trình dùng Thu*c nếu gặp bất kỳ triệu chứng khác thường nào (có thể do tác dụng phụ của Thu*c, có thể do diễn tiến của bệnh xấu đi...), người bệnh cần thông báo cho bác sĩ biết để kịp thời khắc phục, hoặc điều chỉnh, thay thế Thu*c khác (khi cần thiết) cho phù hợp hơn.

Các lợi ích của statin vẫn lớn hơn nguy cơ mà Thu*c gây ra, nên nếu gặp bất lợi người bệnh tự ý ngừng dùng Thu*c. Vì việc tự ý ngưng Thu*c, mỡ máu không được kiểm soát sẽ tăng nguy cơ biến chứng tim mạch.

Statin cũng có thể gây tương tác bất lợi với một số loại Thu*c mà người bệnh đang sử dụng để điều trị một tình trạng y tế khác. Để tránh các tương tác bất lợi này, nên thông báo cho bác sĩ biết trước khi kê đơn Thu*c trị mỡ máu. Bác sĩ sẽ cân nhắc để tránh hoặc hạn chế các tương tác bất lợi này.

Nguyên nhân tăng mỡ máu là do chế độ ăn không hợp lý, mắc một số bệnh về rối loạn chuyển hóa hoặc do di truyền... Vì vậy, để dự phòng và điều trị tăng mỡ máu thì chế độ ăn uống đóng vai trò quyết định. Bên cạnh việc dùng Thu*c, người bệnh cần thực hiện chế độ ăn uống và tập luyện có lợi cho tình trạng của mình. Ví dụ: Tránh thức ăn chứa nhiều chất béo như thịt mỡ, nội tạng động vật, hạn chế rượu bia; tăng cường ăn rau, trái cây... thường xuyên luyện tập như đi bộ, đạp xe... để giảm nguy cơ rối loạn mỡ máu và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

DS. Trần Thị An