Cứ mỗi dịp hè tới, thạch dừa là món ăn chơi, giải khát của hầu hết các hộ gia đình. Món ăn này tưởng chừng đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe, thế nhưng lại tiềm ẩn rủi ro nếu chúng được chế biến, sản xuất kém vệ sinh.
Mới đây, một tài khoản Tik tok đã làm dậy sóng cộng đồng mạng khi chia sẻ các video về công việc làm thạch dừa của mình.
Những đoạn clip trên Tik tok của tài khoản này nhanh chóng nhận về vài trăm nghìn đến vài triệu lượt xem/clip. Sau khi xem, ai cũng phải rùng mình vì không ngờ miếng thạch dừa trắng trong, béo ngậy lại được sản xuất theo quy trình thiếu chuyên nghiệp như vậy.
Thạch dừa được ngâm trong bể nước đục ngầu. Nhân viên dùng tay không để vớt thạch.
Thạch dừa được chứa chồng chất trong chiếc bể cáu bẩn.
Nhân viên đi lại trong bể, thản nhiên khạc nhổ nước bọt vào bể.
Theo đoạn clip mà tài khoản này đăng tải, có thể thấy những miếng thạch dừa được cắt theo hình chữ nhật có kích thước khá lớn. Thạch được chứa trong bể nước màu nâu, xỉn màu, có lẫn một số tạp chất. Xung quanh bể, các vật dụng phục vụ cho công việc làm thạch như thau đựng, ống nước cũng mốc meo, cáu bẩn. Chưa kể, rõ ràng đây là thực phẩm giải khát của hàng ngàn gia đình, nhưng nhân viên vẫn thản nhiên lội giữa bể thạch, thậm chí còn khạc nhổ vào trong bể.
Nhân viên lội hẳn vào bể để thu nhặt thạch dừa.
Nhân viên thản nhiên nằm hút Thu*c lá giữa bể thạch dừa.
Dù biết đây chỉ là một trong những công đoạn để sản xuất thạch dừa, chưa thể dám chắc về chất lượng sản phẩm cuối cùng ra sao, nhưng thông qua những hình ảnh này, nhiều người không khỏi sợ hãi và lắc đầu ngao ngán.
Bàn giải về món thạch dừa, lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng (Viện hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội) cho biết đây là món ăn chơi rất ngon, phổ biến với người Việt vì nó đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thực tế, công nghệ làm thạch dừa chính là quá trình lên men nước dừa.
"Nước dừa là một trong những thức uống thiên nhiên lành mạnh nhất trên thế giới. Theo Đông y, nước dừa thuộc âm, có vị ngọt ấm, không độc, giúp tăng cường khí lực, tươi nhuận nhan sắc, giải nhiệt, làm mát cơ thể nhanh... ", lương y Sáng nói.
Tuy nhiên, vị lương y cho rằng nước dừa, thạch dừa hay các chế phẩm khác từ dừa sẽ chỉ tốt khi đảm bảo sản xuất đúng quy trình và đảm bảo chất lượng. Các đoạn clip trên cho thấy đây không phải là quá trình sản xuất thạch dừa công nghiệp mà chỉ là sản xuất thủ công, quy mô hộ gia đình... Vì vậy không có quy chuẩn rõ ràng về vệ sinh. Sản phẩm thạch dừa được sản xuất ở môi trường kém chất lượng có thể khiến món ăn mất đi giá trị dinh dưỡng quý giá của quả dừa, đồng thời ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
Sự thật là nhiều loại thạch dừa bán trôi nổi trên thị trên thị trường hiện nay được sản xuất có thể nói là rất mất vệ sinh. Không ít cơ sở chế biến thạch dừa thô được sản xuất ngay trên nền đất bẩn, cơm dừa non được đựng trong những chiếc xô chậu cáu bẩn, thậm chí việc sản xuất cũng không tuân theo quy chuẩn nào mà chủ yếu theo kinh nghiệm cá nhân. Điều này không những không đảm bảo an toàn thực phẩm mà còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Thực tế, trước đây chương trình truyền hình ANTV đã từng ghi nhận nhiều cơ sở sản xuất thạch dừa bẩn, không đáp ứng được tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều cơ sở chế biến thạch dừa ngay trên nền đất bẩn, đựng dừa non trong những xô chậu cáu bẩn. Thậm chí, những nguyên liệu thạch dừa này còn bị mang đi, bổ sung thêm các nguyên liệu phụ gia, phẩm màu để "biến hóa" thành món thạch dừa ăn khách.
Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Trần Hồng Côn (Giảng viên khoa Hóa, Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN) cho rằng: Thạch dừa nếu như không được sản xuất đảm bảo an toàn vệ sinh, từ nguyên liệu tự nhiên mà được làm từ các nguyên liệu nhân tạo, chế biến từ phẩm màu công nghiệp thì rủi ro cực kỳ lớn. Đặc biệt ở 2 khía cạnh: Hoạt chất ấy có độc hay không chưa được kiểm chứng, hơn nữa độ tinh khiết không được đảm bảo, như vậy sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nghiêm trọng.
Theo các chuyên gia, thạch dừa là món quà vặt mà cả người lớn và trẻ nhỏ đều yêu thích, chúng không chỉ để ăn riêng mà còn là món ăn kèm với chè, kem, trà sữa, trà quất... Dù biết còn nhiều rủi ro nhưng cũng không nhất thiết phải tuyệt đối từ bỏ. Để đảm bảo an toàn khi ăn thạch dừa, người tiêu dùng nên nhớ:
- Hãy mua các loại thạch được chứng nhận về vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Mua loại thạch có xuất xứ rõ ràng, bao bì sạch đẹp, có hạn sử dụng cụ thể.
- Tránh sử dụng loại thạch có nhiều màu sắc, sặc sỡ để tránh sản phẩm chứa phẩm màu hóa học.