Có 3 loại tật khúc xạ, bao gồm: Khi ảnh rơi trước võng mạc gọi là cận thị. Khi ảnh rơi sau võng mạc gọi là viễn thị. Khi ảnh của vật trên võng mạc không còn là một điểm nữa, mà nó là một đoạn thẳng có thể nằm trước hoặc sau võng mạc gọi là loạn thị.
Tật khúc xạ thường xuất hiện vào lứa tuổi đi học, hơn 90% là tật cận thị nên người ta còn gọi là danh từ chung là cận thị học đường. Các triệu chứng khi xuất hiện gồm: Nhìn không rõ khi ngồi xa, nên thích ngồi gần bảng, gần tivi; khi đọc sách hay viết bài thường phải cúi sát xuống bàn; hay mỏi mắt, nhức đầu, nheo mắt, dụi mắt; kết quả học tập giảm sút, chép bài sai, chữ không thẳng hàng; ở một số trẻ nhỏ thường nháy mắt, nheo mắt, nghiêng đầu khi nhìn hoặc xuất hiện mắt lé.
Thông thường xuất hiện lúc 8 - 10 tuổi. Độ cận sẽ tăng dần và dừng lại khi 16 - 18 tuổi. Mỗi năm trung bình sẽ tăng từ 0,5 - 1 độ. Tuổi xuất hiện càng sớm thì mức độ tăng càng nhanh. Cũng có một số trường hợp xuất hiện khi còn rất nhỏ, thường liên quan đến yếu tố di truyền. Một số trường hợp xuất hiện ở người lớn khi có những biến cố về sức khỏe như sau khi thai sản, sau T*i n*n hoặc những đợt ốm nặng, có thể xuất hiện mới hoặc những đợt tiến triển trên bệnh nhân đã bị trước đó.
Nếu được phát hiện kịp thời, đeo kính đúng độ và theo dõi định kỳ thì sẽ ổn định, trong độ tuổi từ 20 - 40, thường có rất ít thay đổi. Một số trường hợp (thường là cận và loạn thị) có một số biến chứng như hiện tượng ruồi bay, chớp sáng và nặng nề nhất là bong võng mạc, có thể dẫn đến mù lòa.
Chúng ta gọi là chứ không gọi là bệnh khúc xạ vì là một tình trạng cấu tạo không hoàn toàn của mắt chứ không phải là một tình trạng bệnh lý, vì vậy người ta thường gọi là điều chỉnh tật khúc xạ.
Đối với tật cận thị: Người ta dùng thấu kính cầu phân kỳ, là thấu kính có rìa dày hơn phần tâm, để đưa ảnh từ trước võng mạc về đúng trên võng mạc.
Đối với tật loạn thị: Người ta dùng thấu kính trụ là thấu kính có tác dụng quang học ở một hướng nhất định để chỉnh lại sự bất đồng về công suất giữa các kinh tuyến trên giác mạc.
Tật khúc xạ được điều chỉnh bằng cách đeo kính gọng, hoặc kính tiếp xúc (còn gọi là contact lens), và việc đeo kính chỉ giúp thấy rõ và thoải mái chứ không làm cho biến mất được, khi gỡ kính ra thì vẫn thấy mờ.
Hiện nay, có một phương pháp điều trị làm giảm hoặc mất hẳn đó là mổ bằng leser excimer. Phương pháp này được áp dụng cho trung bình trở lên và ở người trên 18 tuổi, có thể điều trị được cả cận, viễn và loạn thị.
Để phòng tránh, phát hiện sớm và điều chỉnh kịp thời tật khúc xạ, nhất là ở lứa tuổi học đường cần lưu ý một số điểm sau đây: Hướng dẫn trẻ ngồi học đúng tư thế, lưng thẳng, mắt cách mặt chữ khoảng 30cm; phòng học đủ ánh sáng, bàn ghế đúng tiêu chuẩn theo từng cấp học, đèn học để phía đối diện với tay cầm bút; bố trí thời gian học và vui chơi ngoài trời hợp lý. Không đọc sách, xem tivi, chơi vi tính quá 2 giờ liên tục; không đọc sách trên tàu xe, khi nằm ngửa hoặc ở những nơi thiếu ánh sáng; ăn uống điều độ, nhiều chất xơ, vitamin; đưa trẻ đi khám kiểm tra thị lực ngay khi thấy các biểu hiện lạ ở mắt như nhức mắt, dụi mắt, nheo mắt, nhìn mờ, kết quả học tập giảm sút; khi phát hiện bị cần cho đeo kính phù hợp và tái khám định kỳ để theo dõi và xử lý biến chứng.