Việc sử dụng liệu pháp thay thế hormon, ngoài khả năng làm giảm nhẹ các triệu chứng của mãn kinh còn giúp ngăn ngừa các nguy cơ liên quan đến những rối loạn sau khi mãn kinh, chẳng hạn như chứng loãng xương và các bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch... Vì thế, liệu pháp này nên được cân nhắc sử dụng cho tất cả phụ nữ vào các giai đoạn tiền mãn kinh, hậu mãn kinh, và nhất là những phụ nữ mãn kinh sớm.
Estrogen được sử dụng đơn độc sẽ kích thích nội mạc tử cung, có thể dẫn đến tăng sản nội mạc tử cung hoặc làm gia tăng nguy cơ ung thư thân tử cung. Do đó, trong liệu pháp thay thế hormon, người ta thường dùng estrogen kèm theo với progesteron để giảm thiểu nguy cơ trên.
Thu*c có thể được sử dụng ở dạng viên uống, miếng dán trên da, hoặc dạng kem bôi ngoài da, với cùng một mục đích là cung cấp đều đặn estrogen cho cơ thể theo một liều lượng đã tính toán trước.
Sau đó ngừng Thu*c hoàn toàn trong những ngày còn lại của kỳ kinh, khoảng 1 tuần. Để người dùng Thu*c dễ nhớ, thuận tiện hơn trong việc dùng Thu*c, đôi khi nhà sản xuất cũng kèm theo vỉ Thu*c những viên giả dược (placebo – viên Thu*c hoàn toàn không có hoạt tính) để uống vào những ngày này. Trong giai đoạn này thường xảy ra chảy máu *m đ*o, nhưng không phải kinh nguyệt tự nhiên mà hoàn toàn là do tác dụng của việc dùng Thu*c, được gọi là “chảy máu thu hồi”, với lượng máu có màu nhạt hơn, ít hơn kinh nguyệt bình thường và chỉ kéo dài 2 hoặc 3 ngày. Chảy máu nhiều và kéo dài là một dấu hiệu bất thường và cần phải đến khám ngay với bác sĩ chuyên khoa.
Nếu dùng miếng dán trên da, estrogen trong miếng dán sẽ được giải phóng dần dần trực tiếp vào máu, không qua gan, và người bệnh cần được cho uống kèm progesteron.
Cũng có thể dùng dạng miếng cấy dưới da, với khả năng giải phóng dần dần một lượng estrogen ổn định vào máu, và phải cấy lại sau khoảng vài tháng. Các dạng cấy dưới da và dán trên da thường đắt tiền hơn so với dạng viên uống.
Để điều trị các triệu chứng như khô *m đ*o, có thể dùng dạng kem để bôi trực tiếp vào *m đ*o. Thu*c sẽ thấm qua da và nhanh chóng đi vào máu. Tuy nhiên, giải pháp này thường chỉ được dùng ngắn hạn.
Thời gian điều trị thường là từ 2 – 5 năm. Cần thường xuyên thực hiện một cách đều đặn các xét nghiệm như: kiểm tra cân nặng, huyết áp, khám vú và vùng chậu, làm kính phết cổ tử cung, sinh thiết nội mạc tử cung... Các xét nghiệm này giúp bác sĩ điều trị theo dõi những chuyển biến về sức khỏe của người bệnh, cũng như phát hiện kịp thời bất cứ trường hợp bất thường nào, nhất là khả năng bị ung thư.
Trong một số trường hợp, liệu pháp thay thế hormon không thể được chỉ định vì có thể mang lại một số nguy cơ khác cho người bệnh, chẳng hạn như làm đông máu bất thường, gia tăng khả năng bị ung thư hoặc tái phát ung thư. Một cách cụ thể, liệu pháp thay thế hormon không được chỉ định trong các trường hợp sau:
Hiện tượng chảy máu *m đ*o trở lại một cách đều đặn theo quy trình dùng Thu*c, xảy ra ở rất nhiều phụ nữ còn tử cung. Hiện tượng này thường được gọi là sự “chảy máu thu hồi”, bắt đầu ngay sau khi ngừng Thu*c progesteron, thường kéo dài chỉ vài ba ngày, với lượng máu có màu nhạt hơn và ít hơn kinh nguyệt bình thường. Một số phụ nữ mãn kinh thấy khó chịu với hiện tượng này, vì họ nghĩ rằng sau khi mãn kinh họ có quyền đòi hỏi được “sạch sẽ”. Trong thực tế, nếu điều chỉnh hàm lượng Thu*c đang sử dụng sẽ có thể làm giảm hoặc mất đi hiện tượng này. Nhưng các chuyên gia y tế cho rằng như vậy sẽ không có lợi cho khả năng ngăn ngừa bệnh tim.
Sử dụng estrogen liên tục mỗi ngày chỉ nên áp dụng cho những phụ nữ đã cắt bỏ tử cung, chẳng hạn với liều dùng Premarin 0,625 – 1,25mg mỗi ngày.
Các phụ nữ còn tử cung nên được cho dùng kết hợp estrogen với progesteron. Liệu trình điều trị thường được sử dụng là dùng estrogen liên tục trong 14 ngày đầu, sau đó là khoảng 10 ngày dùng progesteron.
Liệu trình này sẽ tạo ra sự chảy máu *m đ*o đều đặn mỗi tháng, tương tự như kinh nguyệt. Các chế phẩm thường dùng là: Nuvelle hay Prempak-C.
Một số dạng Thu*c mới có thể tạo ra chu kỳ chảy máu *m đ*o 3 tháng 1 lần (như Tridestra). Loại Thu*c này nên được dùng cho những phụ nữ vào giai đoạn tiền mãn kinh, có thể làm cho các triệu chứng kinh nguyệt xuất hiện trở lại vào giai đoạn ngừng Thu*c ở cuối chu kỳ (hoặc giai đoạn dùng giả dược).
Một số dạng Thu*c mới kết hợp dùng liên tục estrogen và progesteron, làm dứt hẳn hiện tượng chảy máu *m đ*o (như Premique, Kliofem). Cách dùng Thu*c liên tục này chỉ nên dùng cho những phụ nữ sau mãn kinh ít nhất là 1 năm. Trong giai đoạn bắt đầu dùng Thu*c, có thể có chảy máu *m đ*o bất thường do tác dụng phụ thường gặp của Thu*c. Nhưng nếu chảy máu kéo dài, cần chẩn đoán loại trừ những bất thường ở nội mạc tử cung, và nên cân nhắc chuyển sang cách dùng Thu*c theo chu kỳ như trước đây.
Viên uống Tr*nh th*i kết hợp (COCP) được dùng với liều thấp cũng có hiệu quả giống như liệu pháp thay thế hormon, cũng giúp tránh được bệnh loãng xương. Với những phụ nữ khỏe mạnh và không hút Thu*c, có thể chỉ định dùng Thu*c này cho đến khi mãn kinh.
Tibolone phối hợp hoạt tính estrogen, progesteron và androgen yếu, không tạo ra hiện tượng chảy máu *m đ*o, nhưng tác dụng phụ thường gặp là rỉ những vết máu nhỏ.
Kem estrogen dùng bôi vào *m đ*o trong những trường hợp có vấn đề về tiết niệu-Sinh d*c và người bệnh không muốn dùng dạng viên uống hoặc bị chống chỉ định. Thực ra, Thu*c vẫn được hấp thụ để có tác dụng toàn thân, và nếu sử dụng trong một thời gian dài vẫn cần phải kèm theo viên uống progesteron từ 10 – 14 ngày mỗi tháng để chống lại sự tăng sản nội mạc tử cung.
Trong thời gian sử dụng liệu pháp thay thế hormon, người bệnh cần được theo dõi trong thời gian 3 tháng, sau đó là kiểm tra định kỳ 6 tháng hoặc mỗi năm một lần. Mục đích theo dõi và kiểm tra nhằm phát hiện những dấu hiệu bất thường, với một số yêu cầu như:
Phát hiện các trường hợp chảy máu *m đ*o bất thường. Tình trạng chảy máu *m đ*o bất thường là phổ biến trong khoảng 2 – 3 tháng đầu tiên dùng Thu*c, nhưng sau thời gian này thì chảy máu *m đ*o bất thường cần phải được lưu ý tìm kiếm nguyên nhân.