Phổi tắc nghẽn mạn tính: căn bệnh của thời đại

Bệnh do khói bụi

COPD là tình trạng viêm mạn tính đường thở do tiếp xúc các yếu tố độc hại, đứng đầu là khói Thu*c lá, bụi khói, ô nhiễm môi trường. Quá trình viêm mạn tính làm đường thở bị sưng nề, sau đó là xơ hóa, tăng tiết đàm nhớt và co thắt cơ trơn phế quản làm đường thở tắc nghẽn, thành vách phế nang bị phá hủy làm các phế nang bị căng giãn bất thường, gây nên ứ khí trong phổi. Vì vậy, COPD là bệnh không hồi phục hoàn toàn sau khi điều trị.


                                         Nên sử dụng khấu trang để tránh bụi khi đi đường

COPD gây nhiều gánh nặng cho bản thân, gia đình và xã hội. Người bệnh COPD thường bị hạn chế sinh hoạt, vận động và giảm năng suất làm việc, chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị, người bệnh sẽ bị tàn tật hoặc Tu vong.
 
Diễn tiến âm thầm

Hút Thu*c lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh COPD. Hút Thu*c lá đẩy nhanh tốc độ suy giảm chức năng phổi, làm bệnh nhân COPD dễ chuyển sang giai đoạn nặng hơn. Nếu bạn đã hoặc đang hút Thu*c lá trên 15 năm, bạn nên nghĩ đến COPD và đến gặp bác sĩ.

Ngoài ra, ô nhiễm không khí trong nhà (việc đun nấu bằng củi, than và các chất đốt sinh khói được xem là yếu tố nguy cơ quan trọng gây COPD, đặc biệt ở nữ), ô nhiễm không khí nơi làm việc (bụi vô cơ và hữu cơ, hóa chất và khói từ sản xuất công nghiệp) cũng là những yếu tố nguy cơ gây bệnh COPD.

Triệu chứng đầu tiên là ho khạc đàm kéo dài vào buổi sáng. Người bệnh thường cho rằng đây là hiện tượng bình thường nên chủ quan. Tuy nhiên, một số người bệnh COPD không hề có triệu chứng ho khạc đàm.

Triệu chứng kế tiếp sẽ là khó thở khi gắng sức. Khó thở sẽ xuất hiện khi người bệnh đi lên cầu thang, khi đi nhanh trên đường bằng, sau đó là đi chậm hơn so với người cùng tuổi. Họ thường không chịu đến BS vì nghĩ rằng đây là dấu hiệu của tuổi tác. Chỉ khi chức năng hô hấp đã suy giảm nghiêm trọng, họ mới đi khám.

Triệu chứng kế tiếp sẽ là những lần COPD vào đợt cấp. Người bệnh khó thở nhiều hơn, khạc đàm nhiều, đục màu. Những biểu hiện này càng ngày càng nhiều hơn, gần nhau hơn, thời gian dài hơn.

Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh COPD thường rất đa dạng và diễn tiến âm thầm. Vì vậy, Tổ chức quản lý COPD thế giới (GOLD) đã đưa ra khuyến cáo: khi có những triệu chứng sau đây, bạn cần đến gặp BS để khám và chẩn đoán COPD:

- Đang hay đã từng hút Thu*c lá.

- Tuổi trên 40.

- Ho kéo dài.

- Khạc đàm kéo dài.

- Khó thở hơn người cùng tuổi.

Khám sớm sẽ tránh Tu vong

COPD là bệnh mạn tính và thường không hồi phục. Tuy nhiên người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu ý thức được hậu quả của bệnh và hợp tác cùng BS. Điều trị bệnh ở giai đoạn sớm sẽ giúp giảm các nguy cơ như đợt cấp, tàn tật và Tu vong so với điều trị giai đoạn muộn.

Khi bị bệnh COPD, người bệnh cần đồng hành cùng BS trong điều trị, nên chủ động cai Thu*c lá, sắp xếp, dọn dẹp làm sạch, thông thoáng nơi ở, nơi  làm việc. Bệnh nhân cần tuân thủ các chế độ điều trị về Thu*c men, tập luyện, dinh dưỡng và thời gian tái khám.

PGS-TS-BS Lê Thị Tuyết Lan
(Trưởng Trung tâm Chăm sóc sức khỏe hô hấp, BV ĐH Y Dược TPHCM)

Mạng Y Tế