Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt là tình trạng phổ biến gặp ở khá nhiều bé khiến phụ huynh vô cùng lo lắng. Bệnh có thể tự khỏi mà không cần điều trị nếu liên quan đến các nguyên nhân sinh lý nhưng cũng có thể tiềm ẩn nhiều nguy hiểm nếu liên quan đến các bệnh lý. Tham khảo ngay cách điều trị và chăm sóc trẻ sơ sinh gặp tình trạng này hiệu quả nhất ngay trong bài viết sau.
Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt khá phổ biến, xảy ra chủ yếu do hàm lượng bilirubin trong máu quá cao
Trên thực tế, tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt khá phổ biến và hầu hết đều không quá nguy hiểm. Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng này là do cơ thể bé tích tụ hàm lượng bilirubin trong máu quá cao làm thay đổi sắc tố da và niêm mạc mắt thành màu vàng.
Thường nếu do các nguyên nhân sinh lý như trên, trẻ sơ sinh có thể tự khỏi mà không cần đến việc điều trị. Nhưng đôi khi vàng da vàng mắt lại có thể là dấu hiệu một số bệnh lý nguy hiểm cần phải nhanh chóng điều trị. Biết được nguyên nhân và các triệu chứng bất thường này sẽ giúp phụ huynh có hướng điều trị nhanh chóng phù hợp hơn.
Hầu hết trẻ bị vàng da vàng mắt sau sinh đều có liên quan chủ yếu đến các yếu tố sinh lý. Tình trạng này có thể xuất hiện trong 1-2 ngày đầu sau khi sinh và biến mất sau khoảng 2 tuần sau đó. Theo đó nguyên nhân sinh lý khiến cho trẻ bị vàng da chính là do lượng bilirubin trong máu vượt quá mức cần thiết.
Chỉ số bilirubin trong máu trẻ cao hơn mức bình thường có thể là tác nhân chính gây vàng da ở trẻ sơ sinh
Thông thường, trẻ sẽ cần khoảng 12mg% bilirubin trong máu với trẻ sinh đủ tháng và không quá 15 mg% với trẻ sinh non. Khi bé được sinh ra, hồng cầu thai nhi sẽ được vỡ ra để các hồng cầu trưởng thành thay thế vào. Tuy nhiên do ở một số trẻ sơ sinh, các cơ quan nội tạng như gan còn chưa thực sự hoàn thiện nên không thể đảm nhiệm hoàn thành vai trò loại bỏ hết các bilirubin ra khỏi cơ thể bé.
Các bilirubin dư thừa tích tụ lại vượt quá 17mg% chính là nguyên nhân gây ra tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh. Thường thì gan của mẹ trong thời điểm còn mang thai sẽ đảm nhiệm chức năng này, tuy nhiên nếu bé sinh ra thiếu tháng khiến việc đào thải chưa được hoàn tất, bởi thế mà trẻ sinh non thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Đồng thời phân su và nước tiểu của trẻ sơ sinh cũng trở nên sẫm màu hoặc có màu vàng nhạt hơn bình thường. Còn lại hầu hết không xảy ra các triệu chứng bất thường nào khác. Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt do nguyên nhân này sẽ được chỉ định chăm sóc tại nhà và sẽ trở lại bình thường sau đó 2- 3 tuần, khi chức năng gan đã ổn định là đảm nhiệm được nhiệm vụ của mình.
Với những trẻ sinh non nếu bị vàng da có thể xuất hiện các triệu chứng chậm hơn, thường là từ ngày thứ 5- 7 sau khi sinh nhưng có thể kéo dài triệu chứng đến hơn 2 tháng. Hầu hết trẻ đều được chỉ định chăm sóc tại nhà vì không quá nguy hiểm nhưng nếu phụ huynh phát hiện thấy các dấu hiệu bất thường cần nhanh chóng thông báo cho bác sĩ để được giải quyết kịp thời.
Tuy nhiên cần chú ý rằng, nếu do các nguyên nhân sinh lý, chủ yếu tình trạng nhiễm sắc tố vàng chỉ xuất hiện trên da như tại mặt, cổ, ngực và vùng bụng trên rốn, rất ít khi xâm nhập sâu vàng mắt. Do đó đây cũng có thể là yếu tố để xác định vàng da vàng mắt do sinh lý hay bệnh lý để có hướng điều trị phù hợp hơn.
Vàng da vàng măt ở trẻ sơ sinh cũng có thể là những dấu hiệu thông báo trẻ đã mắc một số bệnh lý cần phải nhanh chóng điều trị. Hầu hết với cá lý do bệnh lý luôn đi kèm theo những triệu chứng bất thường, do đó phụ huynh hoàn toàn có thể sớm phát hiện và thông báo điều trị kịp thời cho bác sĩ.
Những nguyên nhân bệnh lý có thể gây ra tình trạng trẻ sơ sinh bị vàng da, vàng mắt bao gồm
Mỗi người khi sinh ra đều được thừa hưởng các gens từ cha mẹ, trong đó có cả các nhóm máu. Trong máu của cá thể người đều mang các yếu tố Rh(+) chiếm tới 85% dân số hoặc Rh(-) chỉ có trong 15% dân số còn lại. Bất đồng nhóm máu giữa mẹ và còn thường xuất hiện khi người mrj thuộc nhóm máu RH (-) nhưng khi sinh con ra lại mang nhóm RH (+).
Sự bất động giữa các nhóm kháng nguyên RH trong nhóm máu chính là tác nhân chính gây vàng da, vàng mắt cho trẻ ngay khi vừa chào đời
Tình trạng này còn được gọi với cái tên chính xác là bệnh Rhesus hay bệnh tán huyết ở trẻ sơ sinh. Hầu như trong thời kỳ mang thai sẽ không xảy ra vấn đề gì máu mẹ và máu con không hoà lẫn với nhau, tuy nhiên trong trường hợp thai phụ chuyển dạ thì tình trạng này lại có thể xuất hiện. Lúc này cơ thể mẹ sẽ sản xuất ra các kháng thể chống lại hồng cầu mang RH (+) của trẻ và gây ra một số vấn đề bất thường.
Hầu hết trẻ gặp phải tình trạng này chỉ bị vàng da, phân vàng nhạt và có thể thay đổi niêm mạc mắt thành màu vàng. Tuy nhiên trong trường hợp không phát hiện ra sớm, hàm lượng Bilirubin quá cao rất dễ gây ra các vấn đề về thần kinh. Ngoài ra, trẻ còn có thể gặp các biến chứng như sưng phù toàn thân, suy tim, gan lách cao thậm chí còn có thể tử vong.
Để điều trị tình trạng này trẻ có thể được chỉ định chiếu đèn ánh sáng xanh hoặc trắng với bước sóng 420-480 nm, phân bố đều 55-6 Mw/cm2/nm, nhằm chuyển bilirubin trực tiếp thành dạng đồng phân không độc hoặc loại bỏ hẳn bilirubin ra bên ngoài. Trong trường hợp cần thiết bé còn có thể bị thay máu nhưng vẫn tồn tại rất nhiều nguy hiểm.
Nếu do nguyên nhân này thì vàng da ở trẻ em tồn tại rất nhiều nguy hiểm và cần phải nhanh chóng điều trị để phòng tránh các biến chứng nguy hiểm khác có thể xảy ra.
Theo thống kê, hiện nay có tới 13% phụ nữ mang thai bị nhiễm virus viêm gan B, đây cũng chính là con đường chính lây nhiễm sang thai nhi dẫn tới viêm gan B ở trẻ sơ sinh và tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm. Thường nếu mẹ bị nhiễm bệnh này trong 3 tháng đầu thai kỳ, nguy cơ con sinh ra cũng mắc bệnh chỉ khoảng 10%, tuy nhiên nếu mẹ vị viêm gan B trong 3 tháng cuối thì xác suất này lên tới 70%.
Viêm gan B ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện với các triệu chứng vàng da, vàng mắt, bú chậm, nước tiểu vàng, xét nghiệm sẽ thấy chỉ số men gan tăng cao. Nếu không nhanh chóng điều trị kịp thời, bệnh có thể chuyển biến thành mãn tính, tăng nguy cơ bị xơ gan khi trưởng thành thậm chí có thể biến chuyển thành ung thư gan vô cùng nguy hiểm.
Trẻ nếu bị vàng da sau khi sinh nếu được điều trị đúng theo phác đồ điều trị được bác sĩ chỉ định có thể cải thiện bệnh tổng khoảng 6 tháng. Cần sớm đưa trẻ đến bệnh viện và khám định kỳ thường xuyên để theo dõi tiến triển cải thiện bệnh.
Một số bệnh lý tan máu bẩm sinh cũng có thể là nguyên nhân gây vàng da ở trẻ sơ sinh như thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm, nhiễm trùng … Theo đó, bệnh này có liên quan đến sự bất thường của hemoglobin – protein trong hồng cầu đảm nhiệm vai trò vận chuyển oxy cho cơ thể. Khi các hồng cầu bị phá huỷ quá mức sẽ gây ra tình trạng thiếu máu cũng rất nhiều vấn đề khác như vàng da.
vàng da vàng mắt còn có thể là dấu hiệu của chứng tan máu bẩm sinh cực kỳ nguy hiểm
Thalassemia nếu mới chỉ ở mức độ nhẹ thường có triệu chứng mệt mỏi, dàng da, gan lớn. Tuy nhiên thường với thể α-Thalassemia nếu ở cha hay mẹ mắc bệnh trẻ có nguy cơ sinh non và tử vong ngay sau đó. Trong khi đó, Thalassemia thể trung gian là bệnh lý thường gặp nhất với các dấu hiệu vàng da, vàng mắt, lá lách to và cần phải truyền máu nhiều lần.
Bệnh này thường có xu hướng phát bệnh ngay sau khi sinh, nhưng đôi khi cũng có thể phát bệnh muộn hơn ki trẻ được 2 hoặc 6 tuổi tuỳ từng thể Thalassemia. Nếu không điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra rất nhiều các biến chứng như biến dạng xương mặt, mũi tẹt, phát triển chậm, vàng mắt kéo dài và có thể gây ra một số bệnh lý khác về tim mạch.
Do bệnh lý tan máu bẩm sinh này tồn tại rất nhiều biến chứng nguy hiểm, có nguy cơ tử vong và ảnh hưởng đến sự phát triển cao nên nếu trong gia đình có người có tiền sử mắc bệnh này cần làm đầy đủ các xét nghiệm cần thiết trước và trong thời kỳ mang thai để hạn chế nguy cơ mắc bệnh tốt nhất.
Một số bệnh lý liên quan cũng là nguyên nhân gây vàng da ở trẻ sơ sinh bao gồm
Một số yếu tố liên quan đến các vấn đề sữa mẹ cũng có thể là nguyên nhân gây vàng da mà phụ huynh không hề hay biết. Thường nếu do các nguyên nhân này sẽ không quá nguy hiểm và có thể cải thiện nhanh chóng.
Sữa mẹ không dduur hay sữa kém chất lượng cũng có thể làm các yếu tố làm kích hoạt tình trạng vàng da, vàng mắt ở trẻ sơ sinh
Một số nguyên nhân gây vàng da có thể liên quan đến sữa mẹ bao gồm
Như đã nói, nếu nguyên nhân dẫn đến vàng da vàng mắt ở trẻ có liên quan đến các yếu tố sinh lý hay sữa meh sẽ không quá nguy hiểm và có thể thuyên giảm sau đó vài tuần. Tuy nhiên nếu có liên quan đến các bệnh lý nó lại tiềm ẩn rất nhiều vấn đề làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sự phát triển của trẻ nhỏ ngay trong các giai đoạn đầu.
Vàng da đa nhân là một trong những biến chứng nguy hiểm có ảnh hưởng tới não bộ của trẻ sơ sinh
Một số biến chứng có thể xảy ra do vàng da vàng mắt như vàng da nhân. Biến chứng này xuất hiện khi hàm lượng Bilirubin trong máu trẻ vượt cao quá mức mà gan không thể đào thải và ngấm vào não. Trẻ có thể bị các tổn thương tại não bộ trầm trọng không thể phục hồi được gây ra tình trạng ngủ li bì, bỏ bú, sốt cao,…
Bên cạnh đó, trẻ còn có thể bị tổn thương thần kinh và gặp phải hội chứng kernicterus. Trẻ có thể bị câm điếc, bại liệt, chậm phát triển cả về thể chất và trí não. Tuy nhiên triệu chứng này thường rất ít xảy ra.
Những trẻ thường có nguy cơ bị biến chứng hay vàng da thể nặng bao gồm
Hầu hết hiện nay trẻ đều được sinh tại bệnh viện. Do đó trẻ sơ sinh sẽ đều được làm các kiểm tra xét nghiệm cơ bản để đảm bảo sức khỏe ổn định hay phát hiện những nguy cơ gây bệnh tiềm ẩn. Vì thế phụ huynh có thể không cần quá lo lắng. Tuy nhiên cũng có trường hợp các dấu hiệu bệnh bộc phát muộn hoặc vì bé không được kiểm tra chính xác nên phụ huynh không nên chủ quan.
Nếu trẻ bị vàng da vàng mắt có các triệu chứng sau, phụ huynh cần đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời
Do đó nếu gặp tình trạng này phụ huynh hãy đưa bé đến trung tâm y tế gần nhất để được thăm khám và có hướng điều trị kịp thời.
Do tiên lượng của hai nguyên nhân khác nhau nên phụ huynh cần phân biệt chính xác triệu chứng của vàng da do sinh lý và bệnh lý để có hướng điều trị phù hợp nhất. Các dấu hiệu chính để phân biệt hai nguyên nhân này bao gồm
Màu sắc vàng da có thể nhận biết rõ ràng dưới ánh nắng hoặc nơi có đầy đủ ánh sáng. Phụ huynh có thể dùng hai ngón tay ấn nhẹ lên da rồi thả ra, nếu dấu hiệu vàng da rõ ràng thì cần đưa bé đến bệnh viện sớm để kịp thời điều trị.
Việc điều trị trẻ sơ sinh bị vàng da còn tuỳ theo nguyên nhân gây bệnh. Nếu có liên quan đến các yếu tố bệnh lý, cần phải có sự theo dõi và chỉ định của bác sĩ theo từng bệnh. Theo đó bác sĩ có thể chỉ định dùng ánh sáng xanh hoặc thay máu trong trường hợp cần thiết. Việc điều trị sẽ được thực hiện dưới sự theo dõi và giám sát chặt chẽ của bác sĩ để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bé.
Nếu có liên quan đến các yếu tố bệnh lý trẻ có thể được chỉ định điều trị bàng ánh sáng xanh để loại bỏ sắc tố vàng trên da
Trong trường hợp trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt do nguyên nhân sinh lý, việc điều trị sẽ được chỉ định tại nhà. Phụ huynh có thể kết hợp với các phương pháp sau để cải thiện bệnh nhanh chóng hơn
Do bệnh có thể tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm nên mỗi phụ huynh luôn cần đề cao tinh thần phòng tránh để ngăn ngừa các biến chứng có thể làm suy giảm sức khoẻ con. Việc phòng tránh trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt cần bắt đầu từ giai đoạn mang thai ở người mẹ và cần kéo dài suốt cả thai kỳ.
Phụ huynh nên chú ý phòng tránh bệnh từ ngay trong thời kỳ mang thai
Theo đó, phụ huynh cần chú ý các yếu tố sau
Để xác định Trẻ sơ sinh bị vàng da vàng mắt do đâu tốt nhất phụ huynh cần đưa bé đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra chính xác. Hy vọng qua các chia sẻ trên đây đã đem đến cho các phụ huynh nhiều thông tin hữu ích trong việc chăm sóc sức khỏe trẻ sơ sinh hiệu quả hơn.
Chủ đề liên quan: