Xử trí trẻ bị ban nhiệt do nóng

Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở những trẻ nhỏ do ủ, mặc quá ấm, trẻ năng động chạy nhảy nhiều. Nếu không chăm sóc đúng cách sẽ làm bệnh lâu lành, thậm chí có biến chứng nguy hiểm.

Tổn thương thường gặp

Ban nhiệt là tình trạng da bị phát ban do viêm tấy, nổi những hạt nhỏ li ti hoặc mảng màu hồng, xảy ra khi trẻ đổ mồ hôi nhiều hơn bình thường. Nguyên nhân do các lỗ chân lông bị bít kín, tuyến mồ hôi bị tắc nghẽn do tế bào ch*t của da hoặc vi khuẩn. Ban nhiệt xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể, thường gặp ở những vùng mồ hôi tiết ra nhiều như trán, cổ vai, lưng, ngực, vùng tã lót, các nếp gấp của cơ thể gây ngứa nhiều từng cơn. Bệnh xuất hiện trong vài ngày và hết nhanh khi nhiệt độ môi trường cải thiện, lúc trẻ ngừng đổ mồ hôi. Nếu không được điều trị thích hợp, tổn thương ở da sẽ lâu lành, lan rộng gây nhiễm khuẩn thành mụn mủ, sẽ biến chứng nặng toàn thân. Tùy mức độ tắc nghẽn ống tuyến mồ hôi nông hay sâu, có 3 dạng ban nhiệt:

Ban hạt kê còn gọi là ban bạch, thường gặp ở trẻ sơ sinh, gồm những bóng nước trắng li ti xuất hiện từng đám, không viêm cũng không đỏ xung quanh. Ban hạt kê ít gây ngứa và thường biến mất trong vài giờ đến vài ngày.

Ban kê đỏ còn gọi là rôm sẩy, là dạng thường gặp nhất ở trẻ em. Đây là loại ban ngứa xuất hiện phổ biến vào thời tiết nóng bức, khi các ống tuyến mồ hôi bị tắc ở mức độ sâu hơn lớp thượng bì. Da đỏ lên, xuất hiện rất nhiều bóng nước rời rạc hoặc thành từng chùm dạng đốm lấm tấm đỏ trên da, gây cảm giác như bị kim châm chích hoặc rát ngứa dữ dội từng cơn. Trẻ bệnh thường gãi nhiều, khó chịu và hay quấy khóc.

Ban kê sâu hay ban kê mủ là dạng ít gặp. Xảy ra khi trẻ bị nhiều đợt rôm sẩy tái đi tái lại. Nguyên nhân do sự tắc nghẽn phần sâu hơn của tuyến mồ hôi, da bị viêm sâu hơn, có tình trạng sưng viêm và nhiễm trùng thứ phát. Ban lúc này là những mụn cứng, màu sậm hơn. Dạng này cũng ít ngứa hơn rôm sảy nhưng nguy hiểm vì dễ dẫn đến kiệt sức do nhiệt.

Tổn thương da do ban nhiệt.

Biến chứng của bệnh

Biến chứng thường gặp ở trẻ bị ban nhiệt là nhiễm trùng da thứ phát do trẻ gãi ngứa nhiều trong điều kiện vệ sinh kém hoặc do những biện pháp điều trị không đúng như đắp lá cây giã, đắp đậu xanh nhai nát, bôi nhớt gà, kiêng nước, cữ tắm. qua nang lông hay chỗ xây xát ngoài da khi trẻ ngứa gãi, các vi trùng thường trú, tạm trú trên da hay vi trùng cơ hội sẽ vào sinh sản ở đó, phát huy độc tính gây nhiễm trùng tạo thành ổ mủ. da bị nhiễm trùng sưng nóng đỏ lên, thành cục cứng gây đau nhức do sự hiện diện của mủ ở sâu bên dưới, tạo abces, viêm mạch bạch huyết, viêm hạch.  diễn tiến nặng khi vi trùng vào máu gây nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng hoặc gây tổn thương các cơ quan khác như màng não, tim, tủy xương, phổi.

Cần chăm sóc đúng cách

Khi trẻ bị ban nhiệt, cha mẹ  cần chăm sóc đúng bằng cách giữ cho da trẻ mát, sạch và khô để giảm ngứa và giảm các kích thích ở da. Tránh đổ mồ hôi nhiều bằng cách cho trẻ ở nơi thông thoáng, mát mẻ. Ngủ dưới quạt nhẹ. Đối với trẻ biết đi, cần hạn chế trẻ chạy nhảy quá nhiều ngoài trời nắng nóng. Hàng ngày, cần tắm rửa cho trẻ, chú ý các vùng da cọ xát, các nếp kẽ. Cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, bằng chất liệu mỏng và thấm mồ hôi. Cắt ngắn móng tay trẻ để tránh gãi ngứa. Ngoài ra, cho trẻ uống nhiều nước. Ăn đầy đủ các chất như: rau quả, vitamin và chất khoáng. Tránh thức ăn cay, mặn, thức uống nóng. Nếu vùng da bị ban nhiệt có trầy loét, chảy nước, cần thoa Thu*c tại chỗ theo hướng dẫn của bác sĩ. Không bôi phấn rôm lên vùng da bị tổn thương.

Đưa trẻ đi khám bệnh khi: Tổn thương da lan rộng, trẻ gãi ngứa nhiều hơn, da sưng đỏ, đau... kèm theo trẻ quấy khóc, sốt, mệt nhiều hơn hoặc ban nhiệt không giảm sau 3 ngày nhằm tránh trẻ bị những biến chứng nguy hiểm.

Để bảo vệ làn da của trẻ nhỏ mùa nắng nóng, các bậc phụ huynh nên lưu ý làm dịu, mát da trẻ bằng cách cho trẻ chơi, ngủ ở nơi mát mẻ. Tránh ủ kỹ. Khi trẻ nổi ban nhiệt, phải chăm sóc đúng và theo dõi cẩn thận, không tự ý điều trị theo kinh nghiệm.

BS. NGUYỄN THỊ KIM