4 biến chủng SARS-CoV-2 đã xuất hiện tại Việt Nam

Được cho là xuất phát từ Vũ Hán, Trung Quốc, đến nay virus SARS-CoV-2 gây bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 đã lan ra khắp thế giới, số ca mắc lên tới hơn 108 triệu người, số ca Tu vong là 2,4 triệu. Không dừng lại ở đó, virus SARS-CoV-2 còn có nhiều biến chủng nguy hiểm với chu kì lây nhiễm ngắn hơn, thởi gian phát bệnh rất nhanh, có khả năng lây qua không khí và hệ số lây nhiễm cao hơn.

Gần đây nhất, các biến chủng của SARS-CoV-2 nổi bật nhất phải kể đến là biến chủng từ Anh, biến chủng Nam Phi, biến chủng từ Rwanda, châu Phi.

Hiện tại, ở Việt Nam đã xuất hiện các ca bệnh nhiễm các biến chủng này.

Nói về chủng virus mới, Tiến sĩ Lê Quốc Hùng (Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, TP.HCM), cho biết: "Virus SARS-CoV-2 chủng mới có sự thay đổi gene và tạo nhiều gai bên ngoài hơn. Những gai này làm tăng khả năng bám dính vật chủ, từ đó khiến mức độ nhiễm bệnh cũng như lây truyền sớm hơn dù người bệnh có tải lượng virus thấp.

Với SARS-CoV-2 chủng cũ, qua 1-2 ngày truy vết các trường hợp tiếp xúc gần đã an toàn. Chủng mới có tốc độ lây lan nhanh nên có thể trong lúc tìm F1 thì F1 đã lây cho F2".

Biến chủng SARS-CoV-2 ở Đà Nẵng

Sáng 27/7/2020, tại cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19, kết quả phân tích nguồn gene của virus từ các bệnh nhân ở Đà Nẵng được công bố là do chủng virus mới xuất hiện ở Việt Nam.

Chủng virus ở bệnh nhân Đà Nẵng là chủng mới so với các chủng virus SARS-CoV đã tồn tại ở Việt Nam, là chủng xâm nhập từ bên ngoài. Chủng này có đặc tính lây lan nhanh hơn so với các chủng trước đây đã ghi nhận. Tuy nhiên, chưa có căn cứ xác định độc lực của virus này tăng lên so với các chủng trước.

Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam nhận định, virus được phát hiện tại Đà Nẵng tương tự chủng virus SARS-CoV-2 gây bệnh Covid-19 lây lan ở các quốc gia khác vào tháng 7 – chủng D614G. Cũng theo WHO, chủng nCoV mới ở Đà Nẵng độc lực không đổi. "Dựa trên những hiểu biết đã có, sự lây lan và mức độ nghiêm trọng của căn bệnh không thay đổi. Hiện chưa bằng chứng nào cho thấy các đột biến khiến virus tăng hay giảm độc lực, cũng như làm triệu chứng ở người bệnh nặng hơn", ông nói.

Biến chủng D614G không mới, đã xuất hiện ở châu Âu từ đầu năm 2020 và thường được gọi là thể G. Khi xâm nhập vào Mỹ và các nước châu Âu, thể G tăng lên nhanh chóng. Các phân tích chỉ ra rằng hiện nay chủng D614G tồn tại ở hơn 70% ca nhiễm được xác nhận trên toàn thế giới, gần 100% tại châu Âu. Đột biến này của nCoV chỉ lây lan mạnh, độc tính không đổi.

Biến chủng từ Anh

Ngày 8/12/2020, Anh thông báo ghi nhận biến thể mới của virus corona với khả năng lây lan nhanh hơn các biến thể khác. Trước khi xuất hiện tại Việt Nam, các ca nhiễm chủng virus B117 đã được phát hiện ở nhiều quốc gia. Trong đó, Anh được coi là quốc gia đầu tiên có ca nhiễm B117 vào 20/9/2020. Theo thủ tướng Anh, Boris Johnson: Biến thể mới B117 "có khả năng lây truyền cao hơn tới 70% so với phiên bản gốc của COVID-19".

Sáng 2/1, Bộ Y tế nước ta công bố trường hợp đầu tiên nhiễm biến chủng Anh tại Việt Nam là "bệnh nhân 1435". Người phụ nữ 45 tuổi, quê Trà Vinh, nhập cảnh về từ Anh ngày 22/12/2020. Bệnh nhân cùng lúc nhiễm chủng nCoV biến thể Anh VOC 202012/01 và đột biến D614G, một biến chủng khác từ nCoV chủng gốc Vũ Hán.

Trong đợt dịch bùng phát tại Hải Dương và Quảng Ninh, sáng 2/2, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương đã lấy mẫu, xét nghiệm và giải trình tự gien SARS-CoV-2 trên 16 mẫu bệnh phẩm của người mắc Covid-19. Kết quả cho thấy 11/16 mẫu có giải trình tự gien tương tự chủng virus B117 lần đầu được phát hiện tại Anh vào tháng 12-2020.

Theo các nhà khoa học, biến chủng B117 được cho là có khả năng lây lan nhanh hơn so với các chủng SARS-CoV-2 trước đây. Đây là biến chủng gây nên sự bùng phát mạnh của đại dịch Covid-19 tại Anh và nhiều nước châu Âu khác. Tính đến ngày 17-1, B117 đã lây lan cho hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Cũng liên quan đến chủng B117, chiều 1/2, BV Bệnh Nhiệt đới TP Hồ Chí Minh thông tin, kết quả giải mã bộ gen SARS-CoV-2 ở BN 1.660 đang điều trị tại BV (có yếu tố dịch tễ liên quan đến Hải Dương) cũng mang 17 đột biến tiêu biểu của biến chủng B117. Xét nghiệm do BV phối hợp Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford thực hiện.

Biến chủng Nam Phi

Ngày 31/1, các nhà khoa học tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã lấy mẫu, xét nghiệm và giải trình tự gene virus SARS-CoV-2 trên các bệnh nhân tại khu vực phía Bắc, trong đó hầu hết là các ca nhập cảnh.

Kết quả đã xác định một bệnh nhân (BN1442) là chuyên gia nhập cảnh nhiễm biến thể mới của virus SARS-CoV-2 được ghi nhận tại Nam Phi. Đây là trường hợp đầu tiên nhiễm chủng Nam Phi tại nước ta. Bệnh nhân được cách ly ngay khi nhập cảnh. Theo thông tin từ Tổ chức Y tế Thế giới, biến chủng này đã lan ra hơn 30 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Vào tháng 3, Nam Phi ghi nhận những trường hợp mắc COVID-19 đầu tiên. Đến cuối tháng 9, các nhà khoa học địa phương trên khắp đất nước bắt đầu phát hiện ra những đột biến mới. Về cơ bản, điều khiến biến thể của virus SARS-CoV-2 ở Nam Phi khác với chủng ở Anh quốc là hai đột biến (417 và 484) có khả năng làm giảm độ nhạy cảm của virus với một số kháng thể.

Các nhà khoa học thế giới đánh giá biến thể nCoV tại Nam Phi đáng lo ngại hơn biến thể nCoV từ Anh do lây lan nhanh và có thể lẩn tránh vaccine.

Biến chủng Rwanda, châu Phi

Ngày 12/1, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP HCM (HCDC) công bố kết quả giải mã bộ gene của chủng SARS-CoV-2 từ các ca bệnh ở tổ bốc xếp tại sân bay Tân Sơn Nhất.

3 bộ gene thu nhận được từ các bệnh nhân trên có sự tương đồng về gene là trên 99,95%. Như vậy chùm ca bệnh gồm BN1979 và các bệnh nhân của tổ bốc xếp của công ty VIAGS ở sân bay Tân Sơn Nhất nhiều khả năng là xuất phát từ một nguồn lây.

Kết quả xét nghiệm cho thấy cả ba bộ gene SARS-CoV-2 thu nhận được của chủng SARS-CoV-2 từ các ca bệnh ở tổ bốc xếp tại sân bay Tân Sơn Nhất đều thuộc chủng A.23.1. Chủng này lần đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam và cả Đông Nam Á.

Chủng này được phát hiệm lần đầu tiên ở Rwanda, Châu Phi vào khoảng cuối tuần thứ 3 của tháng 10 năm 2020.

Ngoài Rwanda, A.23.1. chỉ mới được phát hiện ở một số ít nước khác trên thế giới bao gồm Hoa Kỳ, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Úc cũng như một số nước khác ở Châu Âu trong đó có Anh và Đan Mạch.

Việt Nam và cả Đông Nam Á lần đầu xuất hiện chủng này. Dù vậy, chủng này chưa cho thấy những dấu hiệu diễn biến bất thường ở các quốc gia trên.