Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh phổi tắcnghẽn mạn tính (COPD) hiện đang ảnh hưởng đến xấp xỉ 329 triệu người, chiếm 5% dân số thế giới vàlà nguyên nhân thứ ba gây Tu vong với số lượng người ch*t vì căn bệnh này lên tới hơn 3 triệu ngườimỗi năm.
Với tính chất mạn tính, kéo dài và không hồi phục cộng với số lượng bệnh nhân đông đảokhiến cho bài toán đặt ra là có thể theo dõi, điều trị tại nhà những bệnh nhân COPD trong giai đoạnổn định được không?
COPD được đặc trưng bởi một tình trạng viêm mạn tính đường thở, tổn thương chủ yếu tập trung tạicác tiểu phế quản nhỏ hơn 2mm và nhu mô phổi gây giảm từ từ, không hồi phục các chức năng thông khíphổi.
Bệnh có liên quan trực tiếp đến việc hút Thu*c lá và các yếu tố trong môi trường bị ô nhiễm.Bệnh tiến triển từ từ trong nhiều năm và thường khi có biểu hiện bằng những đợt khó thở thì đã ởgiai đoạn muộn.
Ngoài một tình trạng ổn định, có thể theo dõi và điều trị tại nhà, bệnh thường bùngphát những đợt cấp khiến bệnh nhân phải nhập viện và là nguy cơ chính làm bệnh nhân Tu vong.
Bệnh nhân COPD có thể theo dõi điều trị tại nhà khi bệnh ởgiai đoạn ổn định và trang bị đầy đủ điều kiện như máy khí dung. Khi bệnh nhân khó thở nhiều, cầndùng Thu*c.
Có rất nhiều lợi ích khi bệnh nhân COPD được theo dõi điều trị tại nhà. Thứ nhất là do tính chấtmạn tính nên bệnh nhân chỉ có cách là phải sống chung với bệnh trong suốt phần đời còn lại hay nóikhác đi, không thể nằm viện theo dõi trong một thời gian dài như vậy.
Thứ hai là theo dõi điều trịtại gia đình sẽ tránh được những vấn đề như nhiễm khuẩn bệnh viện, phòng ốc chật chội, nóng bức,đông đúc... khiến cho người bệnh khó có thể thư giãn và yên tâm nằm điều trị.
Môi trường gia đìnhcũng yên tĩnh, sạch sẽ và thông thoáng hơn so với nhiều đơn vị điều trị tập trung. Được sống tronggia đình quen thuộc cũng giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu, ăn uống tốt, ngủ ngon hơn khiến cho kếtquả điều trị tốt hơn.
Bên cạnh đó, người bệnh luôn có sự chăm sóc, động viên của người thân, sựthăm hỏi quan tâm của bà con láng giềng nên thấy thoải mái và thư giãn.
Bệnh nhân COPD được theodõi tại nhà giúp gia đình giảm chi phí điều trị cũng như những phiền toái khi ra vào bệnh viện liêntục và không làm đảo lộn nền nếp làm việc và sinh hoạt hàng ngày.
Tuy nhiên, để có thể theo dõi, điều trị bệnh nhân COPD tại nhà cần một số điều kiện như bệnhphải đang trong giai đoạn ổn định.
Bệnh ổn định có nghĩa là người bệnh cảm thấy tương đối thoải máidễ chịu, không khó thở hoặc chỉ khó thở ở mức độ nhẹ, có thể giải quyết được bằng thở ôxy liềulượng thấp 2 - 4 lít/phút và nếu bệnh nhân có thể nói được những câu dài hoặc nói chuyện được làtình trạng hô hấp tạm chấp nhận được; mạch, huyết áp ổn định; ăn uống được; không có các triệuchứng của bội nhiễm phổi như sốt cao, ho khạc đờm vàng; phổi không có ran co thắt nhiều; không mệtcơ; tình trạng dinh dưỡng tốt; đêm ngủ được.
Người bệnh COPD phải luôn có các Thu*c thiết yếu đểsẵn sàng dùng ngay khi cần như các Thu*c giãn phế quản, corticoid dạng uống hoặc dạng xịt, dạng khídung và đương nhiên là sử dụng theo đơn.
Ôxy có lẽ là thứ không thể thiếu vì người bệnh COPD phảithở ôxy liên tục hoặc những khi lên cơn khó thở đột ngột. Gia đình có thể tự trang bị nguồn ôxybằng bình ôxy y tế hoặc máy tạo ôxy cho người bệnh.
Ngoài ra, nếu có điều kiện, gia đình cũng cóthể mua thêm máy khí dung phòng khi bệnh nhân khó thở nhiều cần dùng Thu*c. Phòng ở của bệnh nhâncũng nên đảm bảo độ thông thoáng, mát về mùa hè, ấm về mùa đông và càng rộng rãi càng tốt.
Ngườithân hoặc những người chăm sóc bệnh nhân COPD phải được hướng dẫn những kiến thức tối thiểu vềbệnh, cách phát hiện những dấu hiệu bất thường, cách chăm sóc, nuôi dưỡng, một số liệu pháp điềutrị thông thường như thở ôxy, khí dung, xịt Thu*c... cho bệnh nhân khi cần. Cũng nên mời những thầyThu*c có kinh nghiệm về bệnh theo dõi, tư vấn thêm trong quá trình điều trị bệnh nhân tại nhà.
Người bệnh COPD nên tăng cường sử dụng chất đạm và chấtbéo có lợi từ cá, dầu cá bởi ngoài việc hạn chế làm tăng CO2 trong máu còn đảm bảo số calo hợplý.
Để bệnh nhân COPD an toàn khi được điều trị tại nhà, nên chú ý một số điểm như: phải dùng Thu*ctheo đúng chỉ định, không được tự ý thêm bớt; không lạm dụng thở ôxy khi người bệnh không thực sựkhó thở; tránh những thay đổi đột ngột tới người bệnh như thay đổi thời tiết, thay đổi cảm xúc -tâm lý; dự phòng nhiễm khuẩn phổi; nuôi dưỡng đầy bệnh nhân đầy đủ và hợp lý (số calo không thiếunhưng cũng không quá nhiều, đặc biệt là ít tinh bột, đường vì nếu ăn nhiều sẽ làm tăngCO2 máu, không tốt cho bệnh nhân); đảm bảo đủ lượng nước; tránh các bệnh đường tiêu hóanhư táo bón, tiêu chảy; giúp người bệnh thư giãn hoặc tập luyện nhẹ nhàng nếu có thể; luôn quantâm, động viên an ủi người bệnh và cuối cùng biết cách phát hiện những dấu hiệu của đợt cấp COPD đểkhẩn trương đưa người bệnh vào viện.