Cá tuyết - Niềm kêu hãnh của đại dương

Thử hỏi điều gì đã khiến cá tuyết trở thành điểm nóng khi những lời cảnh báo: " Trong hơn 30 năm qua, trên toàn thế giới cá tuyết đã bị đánh bắt hơn 70%, nếu tình trạng này còn tiếp diễn, thì nguồn cá tuyết trên thế giới sẽ biến mất trong vòng 15 năm nữa", của các nhà nghiên cứu môi trường được phát đi thì giới ẩm thực thế giới được một phen chao đảo?

Cá tuyết và những quan niệm

Chỉ hiện diện ở những vùng nước lạnh và có thể sống ở độ sâu đến 900m, cuộc sống của cá tuyết mang đến nhiều điều thú vị hơn cho con người ngoài những giá trị dinh dưỡng năm sao của chúng.

Cá tuyết là tên gọi thông thường của loài cá Gadus, thuộc họ Gadidae. Thức ăn của cá tuyết thường là các động vật thân mềm, cua, sao biển, giun, mực ống và cá nhỏ. Vào mùa đông, cá tuyết di cư xuống miền Nam để đẻ trứng. Những con cái sau thời gian nghỉ ngơi thường đẻ tới năm triệu trứng, nhưng số lượng cá sống sót được đến lúc trưởng thành rất ít.

Ở một độ sâu nhất định nào đó, cá tuyết có thể thay đổi màu sắc. Cá tuyết Atlantic thường có hai màu rõ rệt, xanh xám và nâu đỏ. Trọng lượng trung bình khoảng từ 10-25lb (4,5-11,3kg), cá biệt có con nặng tới 200lb (90kg). Thịt cá tuyết có hương vị thơm nhẹ, ít tanh, thịt trắng như tuyết, dày, rất giàu chất đạm nhưng ít chất béo.

Các nhà khoa học đã ghi nhận, vào mùa đông giá lạnh, những con cá tuyết khôn ngoan đã biết cách giữ nhiệt cho cơ thể bằng việc lặn sâu xuống đáy biển, hạn chế ăn uống và làm chậm lại nhịp tim. Ðây có thể là một cách để chúng sống sót qua mùa đông tối tăm ở Nam Cực và là thời kỳ kiếm ăn khó khăn.

Nghiên cứu mới đây còn cho thấy loài cá tuyết Nam Cực chủ động ngừng hoạt động và chợp mắt một giấc dài trong những tháng mùa đông lê thê. Ðây là lần đầu tiên hoạt động này được ghi nhận ở cá. Nhiều loài cá nước ngọt rơi vào giấc ngủ đông bị động do nhiệt độ giảm xuống, làm chậm lại cơ chế trao đổi chất của chúng, ngược lại, cá Nam Cực chủ động giảm "chi phí sự sống".

Có lẽ chính những ưu điểm vượt trội như: thông minh, nhanh nhẹn, dẻo dai… này mà cá tuyết được xem là “linh hồn” trong các bữa tiệc ở khu vực Bắc Mỹ. Bởi những người dân ở đây tin rằng, việc được thưởng thức cón món ăn chế biến từ loài cá này sẽ giúp họ thêm khỏe mạnh, năng động và tài giỏi hơn trong kinh doanh cũng như trong cuộc sống. Ngoài ra, khả năng sinh sản bầy đàn của cá tuyết khiến cũng khiến người dùng dễ liên tưởng đến sự sung túc, gia tộc đề huề, con đàn cháu đống.

Với mỗi người, mỗi đất nước lại có những quan niệm khác nhau ẩn chứa trong các món ăn từ cá và cách chế biến cá tuyết cũng phụ thuộc vào khẩu vị của từng sắc dân. Ở Việt Nam, ta có thể ăn cá tuyết rán, nướng, kho hay hấp. Ở Nhật, cá tuyết được các bà nội trợ chế biến thành món nướng hay món súp bổ dưỡng.

Người châu Âu thì lại hay dùng cá tuyết để chế biến các món trộn với nhiều loại rau củ. Người Đan Mạch thì họ ưa chuộng món cá tuyết luộc, người Ý thì thích món cá tuyết muối, trong khi người Ba Lan lại chọn ăn súp cá tuyết. Họ cho rằng ăn súp cá, mọi buồn phiền trong năm cũ sẽ bị cuốn trôi theo dòng nước…

Cũng giống như các loài cá khác, cá tuyết ngoài việc được tiêu thụ tươi, nó còn được dùng kỹ thuật bảo quản như ướp muối, hút chân không và làm khô để có thể sử dụng được lâu hơn. Điều này cho phép cá tuyết được dễ dàng vận chuyển và lưu trữ. Ngoài ra mắm và khô cá tuyết vẫn còn rất phổ biến hiện nay ở nhiều nước bao gồm Na Uy, Bồ Đào Nha và Brazil.

Khi lưu trữ cá tuyết, điều quan trọng là giữ cho cá có đủ độ lạnh. Vì vậy, sau khi mua cá tuyết, nhất thiết bạn nên để ngay vào tủ lạnh càng sớm càng tốt. Nếu đi chơi xa thì nên để cá vào thùng đá để chắc chắn vẫn đảm bảo độ lạnh cho cá tránh bị hư hỏng. Nhiệt độ của tủ lạnh là nơi lý tưởng để lưu trữ cá.

Vì vậy, để đảm bảo độ tươi và chất lượng, của cá điều quan trọng là sử dụng phương pháp lưu trữ đặc biệt để tạo nhiệt độ tối ưu để giữ cá. Một trong những cách dễ nhất để làm điều này là dùng giấy để nướng cá bọc cá tươi lại rồi đặt vào ngăn ở khu vực lạnh nhất của tủ. Thời gian để có thể ở giữ cá tuyết được tươi lâu nhất là bốn ngày ngay sau khi nó được bắt.

Cá tuyết với sức khoẻ con người

Với cá tuyết người ta có thể chế biến thành hàng trăm món ăn ngon miệng và độc đáo như: cá tuyết hấp gừng hành, cá tuyết đậu phụ hấp tương, cá tuyết sốt hồi… đó chính là lý do tại sao hiện nay cá tuyết là một trong những món ăn được người châu Á rất ưa thích, nhất là ở Nhật Bản, Hàn Quốc, HongKong và Việt Nam.

Nhưng cá tuyết không chỉ mang đến một nguồn chất đạm dinh dưỡng, mà nó còn là một kho “thuốc” để các nhà khoa học khám phá. Mới đây, một nghiên cứu của các nhà khoa học Anh đã tiến hành với 31 người nằm trong danh sách chờ đợi để phẫu thuật thay khớp gối. Một nửa trong số này đã được cho uống dầu cá tuyết và số còn lại uống thuốc an thần từ 10-12 tuần trước khi được phẫu thuật. Sau đó, trong quá trình phẫu thuật họ đã giữ lại những mẫu sụn và mô khớp của các bệnh nhân này để phân tích.

Kết quả cho thấy, 86% những bệnh nhân bị chứng viêm khớp có uống 1.000 milligram dầu cá tuyết trong một ngày có dấu hiệu rút ngắn được tác động của một loại enzymes-được xem là nguyên nhân gây hủy hoại lớp sụn. Mặt khác những người uống dầu cá tuyết thường xuyên cũng có sự cắt giảm rõ rệt với một số enzyme được xem là nguyên nhân gây đau khớp.

Đây được xem là đột phá có ý nghĩa rất lớn, vì dầu cá tuyết không chỉ có tác động làm giảm sự thoái hóa khớp mà còn làm giảm đau và sưng khớp", nhà nghiên cứu Bruce Caterson cho biết.

Ngoài ra, những nghiên cứu khoa học còn cho thấy, dầu cá tuyết còn có khả năng giúp chống trầm cảm, giúp phát triển não bộ, giảm nguy cơ đau tim và mắc bệnh ung thư, ung thư thận, ung thư ruột kết...

Vũ Hùng

Theo tạp chí Sống Khỏe