Theo y học cổ truyền, bị khàn tiếng vào mùa xuân thường do gió (phong). Khi cơ thể nhiễm gió, đặc biệt là gió lạnh, rất dễ gây khàn tiếng. Mùa hè nóng khô khốc cũng dễ bị khàn tiếng. Mùa thu hanh hao, gió heo may về cũng có thể làm cho ta khàn tiếng và cuối cùng mùa đông với những cơn mưa dầm dề, khí hậu lạnh lẽo, ẩm thấp là thời điểm gây khàn tiếng phổ biến nhất.
Nhìn chung, khi bị cảm (cảm lạnh, cảm nóng, cảm dogió, cảm do ẩm thấp...), người ta thường bị khàn tiếng. Hầu như mọi người trong cuộc đời, ít nhấtcũng có một vài lần bị khàn tiếng.
Theo y học hiện đại, nguyên nhân phổ biến nhất của khàn tiếng làbị cảm do siêu vi trùng làm viêm họng, phù nề thanh quản và gây khàn tiếng. Tuy nhiên sự khàn tiếngdo cảm thường xảy ra rất nhanh, rầm rộ, có thể làm cho người bệnh mất hẳn tiếng nói. Và sự phục hồithường rất nhanh chỉ sau một vài ngày đến một tuần, dù chẳng điều trị gì cũng hết hẳn.
Nếu bệnhnhân được điều trị đúng cách thì càng bớt nhanh hơn. Một số trường hợp đặc biệt, cơ thể yếu gầy,suy nhược, sức đề kháng kém, hiện tượng cảm và khàn tiếng có thể kéo dài đến vài tuần, có khi cảtháng. Nhưng dù sao đi nữa, những trường hợp bệnh nhân bị khàn tiếng do cảm cúm, viêm họng, viêmthanh quản thông thường, đều được điều trị khỏi. Tiếng nói phục hồi lại hoàn toàn, không để lại dichứng gì cả.
Chính điều này làm cho người bệnh dễ chủ quan, cho rằng bệnh khàn tiếng không có gìnguy hiểm và không cần đi khám bệnh. Đó là quan niệm rất sai lầm, có thể chuốc lấy hậu quả nghiêmtrọng.
Tiếng nói được tạo ra khi có luồng không khí từphổi đẩy lên (lúc đang hít vào, chúng ta không thể nói thành tiếng được). Khi đi ngang qua vùnghọng, luồng không khí này làm rung động hai dây thanh đang khép kín ở thanh quản và tạo ra âmthanh. Nhờ vậy chúng ta có thể cười, nói, la hét, ca hát..., thể hiện mọi cảm xúc thông qua âmthanh từ họng.
Trong trường hợp hai dây thanh bị viêm, phù nề, thâm nhiễm do lao hoặc các tế bàoung thư... làm chúng khép không kín, đóng không đều hoặc bị liệt... thì tiếng nói bị khàn, rè, bịgiọng đôi... Mức độ khàn từ nhẹ đến nặng, cho đến khi không còn nói ra tiếng được nữa.
Nếu bị khàn tiếng kéo dài nhiều tuần mà không rõnguyên nhân. Chúng ta phải đi khám với các bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để có chẩn đoán chínhxác. Một số trường hợp, các bác sĩ phải dùng những kỹ thuật hiện đại mới có thể chẩn đoán chính xácđược nguyên nhân gây khàn tiếng. Có một số nguyên nhân gây khàn tiếng không phải do cảm cúm thôngthường mà chúng ta cần phải biết để phòng bệnh và điều trị bệnh kịp thời.
| Sẽ rất sai lầm khi bị khàn tiếng kéo dài mà chủ quan nghĩ đó chỉ là cảm cúm thông thường. Ngườibệnh cần phải đi khám bệnh chuyên khoa để có chẩn đoán xác định, đồng thời điều trị những bệnhchứng nguy hiểm nếu có. |
Nhìn chung, có hai nguyên nhân chủ yếu gây khàntiếng: bị tổn thương tại thanh quản, đặc biệt là hai dây thanh; và tổn thương hệ thần kinh chi phốigiọng nói, bao gồm một số bối cảnh lâm sàng phổ biến sau:
(1) Viêm hai dây thanh: Viêm có thể cấp tính vớinhững triệu chứng ho đau họng, họng bị viêm đỏ, hai dây thanh viêm đỏ phù nề và khàn tiếng. Nếuđiều trị đúng phương pháp, bệnh sẽ khỏi hẳn trong một thời gian ngắn.
Nếu không, bệnh sẽ kéo dài vàtrở thành viêm họng, thanh quản mạn tính rất khó điều trị. Đây là bệnh lý thường xuất hiện ở nhữngngười làm nghề phải nói nhiều, nói lớn tiếng như bán hàng, tiếp thị, giáo viên, ca sĩ...
(2) Hạt xơ xuất hiện trên dây thanh làm cho hai dâythanh đóng không kín. Người bệnh có giọng nói nặng nề, khàn, nói phải gắng sức nên thường hụt hơimệt mỏi.
(3) Nang nước dây thanh. Đó là những khối hình cầumàu trắng đục, nằm dưới niêm mạc của dây thanh, cũng làm cho dây thanh đóng không kín nên tiếng nóibị khàn, đồng thời người bệnh còn có cảm giác vướng vướng ở họng, nên cứ phải khạc hoài mà không cóđàm nhớt gì cả!
(4) Các u lành tính của thanh quản như u xơ,polype... Khi chúng xuất hiện trên các dây thanh cũng gây tình trạng khàn tiếng. Nếu u hoặc polypekhá to, gây chèn ép, có thể kèm theo tình trạng khó thở.
(5) Lao thanh quản. Thường gặp ở những bệnh nhân đãbị lao phổi hay lao hạch trước đó. Những tổn thương lao và các hạt lao trên dây thanh cùng với hiệntượng loét sụn phễu và các dây thanh, làm cho bệnh nhân bị khàn tiếng dần dần và đôi khi có giọngđôi. Bệnh tiến triển nặng có thể mất tiếng hoàn toàn, nuốt rất đau đớn, không ăn uống được, ngườigầy sút, mệt mỏi và suy sụp.
(6) Tổn thương dây thần kinh quặt ngược. Đây là hainhánh của dây thần kinh sọ não số 10. Chúng được tách ra từ ngực rồi quặt ngược lên để chi phối haidây thanh âm. Khi những nhánh dây thần kinh này bị tổn thương, bị liệt, hai dây thanh cũng sẽ bịtổn thương và có giọng nói khàn.
(7) Ung thư dây thanh. Người bệnh bị khàn tiếngngày càng tăng không đáp ứng với điều trị. Ho khan, có thể ho ra máu, sụt cân. Khối u lớn, có thểgây đau khi nuốt và nếu chèn vào khí quản sẽ gây khó thở. Có thể phát hiện những hạch cổ khi khối uđã di căn.
Trên đây là một số bệnh chứng gây khàn tiếng phổbiến. Cũng cần nhớ rằng có rất nhiều trường hợp gây khàn tiếng khác nữa mà chúng ta cần biết đểđiều trị kịp thời như: khàn tiếng do liệt dây thanh đơn độc hoặc do những bệnh lý u não, tai biếnmạch máu não, chấn thương sọ não, viêm não. Khàn tiếng cũng có thể là triệu chứng của các bệnh ungthư như ung thư thực quản, khí quản, tuyến giáp trạng, trung thất...
Chỉ với một triệu chứng khàn tiếng, nhưng có biếtbao nhiêu nguyên nhân gây ra. Nhìn chung, khàn tiếng thường là triệu chứng của những căn bệnh lànhtính. Tuy nhiên, sẽ rất sai lầm khi bị khàn tiếng kéo dài mà chủ quan nghĩ đó chỉ là cảm cúm thôngthường, hoặc do nói nhiều, uống nhiều rượu, hút nhiều Thu*c lá...!