đại tràng và dạ dày đang có xu hướng tăng. Thế nhưng, nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm thì tỷ lệ được chữa khỏi lên tới 90%. Nhiều người đã sống khỏe mạnh hơn 20 năm sau khi phát hiện bệnh. Vậy làm thế nào để nhận biết các triệu chứng và phòng tránh căn bệnh này hiệu quả?
Hiện nay, chúng ta chưa biết nguyên nhân chính xác gây nên ung thư đại trực tràng, tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã tìm hiểu có những yếu tố khiến người có nguy cơ cao mắc bệnh như sau: Các polyp mọc trên thành bên trong của đại tràng hoặc trực tràng và thường gặp ở người trên 50 tuổi. Hầu hết các polyp là lành tính (không phải ung thư) nhưng một số polyp (u tuyến) có thể trở thành ung thư.
Một người đã bị một bệnh lý gây ra viêm đại tràng (như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn) trong nhiều năm sẽ có nguy cơ tăng cao.
Nếu trong gia đình có người mắc thì những người có mối quan hệ huyết thống gần nhất có nhiều khả năng mắc bệnh hơn những người khác.
Đặc biệt, người mắc bệnh ung thư khi còn trẻ thì tỷ lệ người thân mắc bệnh càng cao. Những người hút Thu*c lá hoặc dùng một chế độ ăn nhiều thịt đỏ hoặc đồ chế biến sẵn, ít chất xơ có nguy cơ cao bị ung thư đại trực tràng. Ung thư có nhiều khả năng xảy ra đối với những người lớn tuổi. Hơn 90% số người mắc bệnh này được chẩn đoán sau tuổi 50 và lớn hơn.
Dấu hiệu sớm của đại tràng thường không rõ ràng hoặc dễ bị nhầm lẫn nên có rất nhiều trường hợp chẩn đoán bệnh ở giai đoạn muộn, khó chữa. Tuy nhiên, một trong các dấu hiệu dưới đây cần đi khám sớm:
Đi đại tiện ra máu liên tục trong phân, điều này có thể bắt nguồn từ thói quen ăn uống hoặc các tổn thương bên trong ruột. Nếu nguyên nhân là do đại tràng, phân qua khối u không chỉ làm cho chúng thay đổi về kích cỡ mà chúng còn gây nên hiện tượng chảy máu.
Thay đổi thói quen đi đại tiện, thường xuyên đi nặng hơn với tình trạng phân lỏng. Bên cạnh đó, đi ngoài phân nhỏ kèm táo bón cũng chứng tỏ đường đào thải phân đã gặp phải những vật cản khác như khối u trong đại tràng, làm cho hình dạng và kích cỡ của phân bị biến dạng, thay đổi.
Đau bụng dai dẳng. Khi khối u phát triển trong đại tràng có thể làm cản trở đường ruột, gây ra những cơn đau do co thắt ở dạ dày mức độ nặng nhẹ tùy thuộc vào sự phát triển của khối u. Khi có các dấu hiệu nói trên, bạn nên đi xét nghiệm đại tràng càng sớm càng tốt.
Ngoài ra, đại tràng còn một số biểu hiện khác như giảm cân không rõ lý do, cảm thấy rất mệt mỏi mọi lúc, thấy buồn nôn hoặc nôn. Tuy nhiên, hầu hết các dấu hiệu sớm của đại tràng thường không rõ ràng hoặc dễ bị nhầm lẫn nên có rất nhiều trường hợp chẩn đoán bệnh ở giai đoạn muộn, khó chữa. Bên cạnh đó, một số dấu hiệu của các chứng bệnh thông thường khác cũng có thể dễ bị nhầm lẫn là đại tràng: Máu trong phân kèm theo triệu chứng đau, chảy máu có thể là do bệnh trĩ. Đau bụng, táo bón có thể do thay đổi thói quen ăn uống và bạn có thể khắc phục bằng cách uống Thu*c nhuận tràng theo chỉ định của bác sĩ.
Giai đoạn 0: Ung thư ở giai đoạn sớm, chỉ mới xuất hiện ở lớp niêm mạc trên cùng của đại tràng hoặc trực tràng.
Giai đoạn 1: Ở đại tràng giai đoạn 1, khối u có thể lan rộng ra thành trong của đại tràng hoặc trực tràng.
Giai đoạn 2: Đến ung thư đại tràng giai đoạn 2, ung thư đã lan ra bên ngoài đại tràng hoặc tới các mô lân cận nhưng chưa tới hạch.
Giai đoạn 3: Ung thư đại tràng giai đoạn 3 thường đã lan sang các hạch lân cận nhưng chưa tới các bộ phận khác của cơ thể.
Giai đoạn 4: Ung thư đại tràng giai đoạn cuối thường đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể, có xu hướng lan tới gan và phổi.
Ung thư đại tràng thường bắt đầu ở polyp hình thành ở thành trong ruột già và trực tràng. Qua thời gian, các polyp này có thể phát triển thành ung thư. Do đó, phát hiện và loại bỏ polyp là cách tốt nhất để phòng tránh đại tràng.
Theo đó, người dân nên: Giảm phần calo chất béo trong bữa ăn từ 40% xuống còn 25-30%; tăng cường hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt vào bữa ăn hằng ngày; hạn chế thức ăn muối, lên men, xông khói, sấy khô (cá khô, xì dầu, thịt ám khói...). Nên tránh những chất gây đột biến gene trong thức ăn như Thu*c trừ sâu, diệt cỏ, Thu*c kích thích tăng trọng.
Bên cạnh đó, lối sống không lạm dụng rượu, bia và các chất lên men rượu khác cũng góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh.
Đặc biệt, những người sau 50 tuổi nên xét nghiệm máu trong phân, soi trực tràng, đại tràng 3-5 năm/lần để phát hiện và điều trị sớm các bất thường. Những người có nguy cơ cao, có tiền sử gia đình bị ung thư và cắt polyp nên nội soi tầm soát định kỳ. Hoạt động thể lực, vận động hay luyện tập thể dục sẽ làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng.
BS. Nguyễn Phú Hữu