Dị ứng thuốc kháng sinh là một phản ứng gây hại cho cơ thể, thường xảy ra trong quá trình điều trị bệnh. Những biểu hiện của dị ứng có thể xuất hiện ngay sau khi bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh hoặc sau khi ngưng sử dụng thuốc từ vài ngày đến vài tuần. Nếu không nhanh chóng có biện pháp chăm sóc và điều trị thích hợp, người bệnh có thể gặp nguy hiểm, thậm chí tử vong.
Dị ứng thuốc kháng sinh là một phản ứng gây hại cho cơ thể, xảy ra trong quá trình điều trị bệnh
Kháng sinh (antibiotics) được xác định là các kháng khuẩn (tên khoa học antibacterial substances) được tạo ra và phát triển bởi những chủng sinh vật (Actinomycetes, nấm và vi khuẩn).
Thuốc kháng sinh là một nhóm thuốc đặc biệt. Khi được đưa vào cơ thể, chúng có tác dụng ức chế sự sinh sôi và phát triển của các vi sinh vật khác. Ngoài ra loại thuốc này có khả năng chống lại một số bệnh nhiễm trùng, cứu sống bệnh nhân khi sử dụng đúng cách.
Dị ứng thuốc kháng sinh là một phản ứng bất thường và quá mức của cơ thể. Phản ứng này vô cùng có hại cho người bệnh khi tiếp xúc hoặc sử dụng thuốc (sự kết hợp giữa lymoho bào mẫn cảm hoặc kháng thể dị ứng với dị nguyên) do đã có giai đoạn mẫn cảm.
Dị ứng thuốc thường không phụ thuộc vào liều dùng kháng sinh, có tính mẫn cảm chéo, với hội chứng và một số triệu chứng lâm sàng đặc trưng. Bệnh thường gây ra những tổn thương ngoài da kèm theo cảm giác ngứa ngáy.
Trong trường hợp bệnh nhân đã từng sử dụng lại loại thuốc kháng sinh đã gây dị ứng, thì các triệu chứng cùng với phản ứng dị ứng sẽ xảy ra nặng hơn. Người bệnh có thể tử vong khi không được điều trị kịp thời.
Dưới đây là một số loại thuốc kháng sinh có thể làm tăng nguy cơ gây ra các phản ứng dị ứng cho người bệnh trong quá trình sử dụng:
Trong trường hợp nhận thấy cơ thể bị ứng và phát sinh các dấu hiệu bất thường khi dùng một trong những loại kháng sinh thuộc hai nhóm trên, thì có khả năng cao người bệnh đang gặp phải dị ứng chéo với một hoặc nhiều loại thuốc kháng sinh khác cùng nhóm.
Vì thế, trước khi quyết định dùng thuốc, tốt nhất người bệnh nên trao đổi thông tin và tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để lựa chọn và sử dụng một loại thuốc phù hợp. Từ đó hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh dị ứng thuốc.
Các nhóm kháng sinh có khả năng gây dị ứng gồm cephalosporin và penicillin
Theo WAO – World Allergy Organization (Tổ chức Dị ứng thế giới), phản ứng dị ứng miễn dịch xảy ra do sử dụng thuốc được chia thành 2 loại:
Dị ứng thuốc thường khiến bệnh nhân bị sốt, phát ban, nổi mẩn đỏ kèm theo cảm giác ngứa ngáy. Tuy nhiên bệnh lý này có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng khiến bệnh nhân tử vong.
Phản ứng tức thời khiến bệnh nhân có nguy cơ cao bị sốc phản vệ nếu tái sử dụng thuốc kháng sinh. Phản ứng này đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh.
Phản ứng dị ứng xuất hiện trong vòng vài phút sau khi bệnh nhân tiếp xúc với thuốc. Tuy nhiên tình trạng này cũng có thể xuất hiện sau 1 giời kể từ thời điểm uống thuốc. Đặc biệt là khi uống sau khi ăn hoặc uống cùng với bữa ăn, bị lượng thức ăn trong dạ dày làm chậm quá trình hấp thu.
Phản ứng dị ứng muộn từ việc sử dụng thuốc kháng sinh ít xảy ra hơn. Tuy nhiên tình trạng này thường nghiêm trọng và có khả năng đe dọa đến tính mạng người bệnh. Bao gồm hội chứng The Drug Reaction with Eosinophilia and Systemic Symptoms (DRESS), hội chứng da nhiễm độc (TEN – toxic epiclermal necrolysis), hội chứng Stevens – Johnson (SJS).
Theo các chuyên gia, nguyên nhân gây dị ứng thuốc kháng sinh là do cơ địa nhạy cảm với các thành phần của thuốc, yếu tố di truyền (tiền sử gia đình mắc bệnh), hệ miễn dịch suy yếu.
Nguyên nhân gây dị ứng thuốc kháng sinh là do di truyền
Một số đối tượng được liệt kê dưới đây nằm trong nhóm có nguy cơ cao bị dị ứng với các thuốc kháng sinh, gồm:
Khi bị dị ứng thuốc kháng sinh, người bệnh sẽ nhận thấy cơ thể xuất hiện nhiều dấu hiệu nghiêm trọng sau:
Ngoài những triệu chứng nêu trên, người bị dị ứng với thuốc có thể bị sốc phản vệ. Đây là một phản ứng dị ứng mang tính đột ngột, xuất hiện nhanh chóng, đặc biệt nguy hiểm do có khả năng gây tử vong nếu không được kiểm tra và cấp cứu kịp thời.
Sốc phản vệ gây ra các triệu chứng nguy hiểm sau:
Những phản ứng này có thể xuất hiện ngay khi bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh hoặc khi ngưng sử dụng thuốc từ vài ngày đến vài tuần. Trong trường hợp nhận thấy cơ thể xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu được liệt kê bên trên, người bệnh cần ngưng ngay việc sử dụng thuốc. Đồng thời liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa để tình trạng dị ứng được kiểm soát kịp thời.
Dấu hiệu nhận biết dị ứng thuốc kháng sinh gồm khó thở, chóng mặt, phát ban, ngứa, buồn nôn…
Để xác định dị ứng thuốc kháng sinh, nguyên nhân gây bệnh cùng mức độ nghiêm trọng của bệnh lý, bác sĩ chuyên khoa sẽ đặt cho bạn một vài câu hỏi có liên quan đến những vấn đề sau:
Sau khi kiểm tra sức khỏe tổng thể, bệnh nhân sẽ được bác sĩ chuyên khoa yêu cầu thực hiện thêm một số xét nghiệm bổ sung trước khi đưa ra kết quả chẩn đoán cuối cùng. Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh lý, chỉ định thực hiện xét nghiệm ở mỗi người không giống nhau.
Thông thường để chẩn đoán dị ứng thuốc kháng sinh, bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán sau:
Xét nghiệm máu chẩn đoán dị ứng thuốc kháng sinh
Sau khi sử dụng thuốc kháng sinh và nhận thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng được liệt kê dưới đây, người bệnh cần gọi ngay cấp cứu hoặc nhờ người thân đưa đến các cơ sở y tế gần nhất.
Những bước xử lý tiếp theo khi bị dị ứng thuốc gồm:
Tiêm epinephrine vào bắp thịt đùi phía sau ngoài để xử lý dị ứng thuốc kháng sinh
Nguyên tắc điều trị dị ứng thuốc kháng sinh gồm:
Để điều trị dị ứng thuốc, bác sĩ chuyên khoa sẽ yêu cầu bệnh nhân sử dụng các loại thuốc chống dị ứng kháng histamin anti H1 thế hệ 2. Cụ thể như astemisol, loratadin, cetirizin, fexofenadin…
Trong trường hợp tình trạng dị ứng thuốc của bệnh nhân chuyển sang giai đoạn nặng, bác sĩ chuyên khoa sẽ cho bạn sử dụng thuốc chống dị ứng kháng histamin anti H1 thế hệ 2 cùng với thuốc corticoid, điển hình như prednisolon và methylprednisolon tiêm truyền. Ngoài ra bác sĩ chuyên khoa cũng có thể cho bệnh nhân sử dụng kết hợp với những loại thuốc điều trị dị ứng khác.
Ở một số trường hợp khác, bệnh nhân có thể được yêu cầu bù nước và chât điện giải, kể cả thuốc lợi tiểu. Trong trường hợp xảy ra hiện tượng bội nhiễm, thuốc kháng sinh sẽ được bác sĩ chuyên khoa xem xét và yêu cầu sử dụng. Những loại thuốc kháng sinh này cần phải được sử dụng với liều lượng thích hợp, thuốc phải phù hợp với bệnh nhân và an toàn.
Để phòng ngừa và làm giảm nguy cơ mắc chứng sốc phản vệ, bệnh nhân cần được xử lý kịp thời tình trạng đỏ da, hội chứng Lyell và hội chứng Stevens-Johnson. Việc xử lý can thiệp những trường hợp này được thực hiện giống như trường hợp dị ứng thuốc nặng. Bên cạnh đó bệnh nhân cần được chăm sóc để bệnh tình mau chóng thuyên giảm.
Nếu bạn là người có tiền sử bị dị ứng với thuốc kháng sinh, bạn cần tránh sử dụng loại thuốc đó và những thành phần có trong thuốc. Điều này sẽ giúp bạn giảm đáng kể nguy cơ tái phát bệnh.
Đối với những người không có tiền sử bị ứng với thuốc, bạn cần áp dụng những biện pháp sau để phòng ngừa bệnh bùng phát:
Không sử dụng thuốc quá số liều quy định để phòng ngừa dị ứng thuốc kháng sinh
Dị ứng thuốc kháng sinh là một bệnh lý nguy hiểm, có khả năng đe dọa tính mạng bệnh nhân nếu không kịp thời xử lý. Vì thế bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt việc sử dụng thuốc để làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Trong trường hợp nhận thấy cơ thể xuất hiện các dấu hiệu bất thường ngay khi sử dụng thuốc kháng sinh, người bệnh cần di chuyển nhanh đến cơ sở y tế hoặc gọi cấp cứu để được kiểm tra và kịp thời xử lý, hạn chế sốc phản vệ.
CHỦ ĐỀ DÀNH CHO BẠN:
Chủ đề liên quan: